Het moest een debat worden over ‘de kernwaarde partijdigheid in het huidige maatschappelijke klimaat’, maar het ging woensdagavond weer vaak over de gefinancierde rechtsbijstand. Kamerlid Chris van Dam van het CDA en ook gespreksleider Ferry Mingelen krijgen het een paar keer voor de kiezen: “Met een woord als asielindustrie roept u een beeld op. Dat doen de media vaak. U zou zich beter moeten informeren,” aldus een boze spreker uit de zaal. “U moet nooit de gespreksleider aanvallen,” riposteert Mingelen, toch een beetje van zijn a propos.
Door Lucien Wopereis
Na een alarmerende inleiding door Europarlementariër Judith Sargentini over de rechtstatelijke situatie in Hongarije, Polen en Roemenië, wordt er zoals te doen gebruikelijk gedebatteerd naar aanleiding van stellingen. Advocaat Gerard Spong, hoogleraar Diana de Wolff, rechter Jennifer Willemsen en Tweede Kamerleden Michiel van Nispen (SP) en Chris van Dam (CDA) nemen plaats op het podium.
Na wat inleidende beschietingen over de eerder op de dag bekend geworden afluisteraffaire bij de justitiële inrichtingen (Spong: “Foute boel. Kwade opzet.”) luidt de eerste stelling: ‘De advocaat moet alle middelen aangrijpen om zijn cliënt bij staan.’ De Wolff plaatst wat relativerende kanttekeningen bij het absolute karakter van de stelling, maar daar wil Spong niet van weten: “De plicht om alles uit de kast te halen staat in artikel 10a van de Advocatenwet. Het is verraad aan je cliënt als je die wettelijke plicht niet naleeft.”
Rechter Willemsen is het met Spong eens, maar stelt wel dat alle procespartijen moeten streven naar snelle en goede rechtspraak. Zij maakt mee dat advocaten bij het doorgeven van verhinderdata zeggen pas na drie maanden beschikbaar te zijn. “Uiteraard moet de advocaat tijd krijgen om zich goed voor te bereiden, maar wel in redelijkheid. Vertragingstactieken, zegt u? Dat zou zo maar kunnen.”
Van Nispen kent de verhalen over “moedwillig rekken en eindeloos wraken”, maar volgens hem is nooit bewezen dat er sprake is van structureel misbruik van procesrecht door advocaten. Wettelijke maatregelen zijn volgens hem dan ook niet nodig. De Wolff zegt dat er over de boeg van het tuchtrecht wel degelijk paal en perk wordt gesteld aan vertragende of misleidende procestacttieken. “Je mag de wederpartij niet modeloos op kosten jagen. Gedragsregel 6 eist doelmatig werken.”
Van Dam ziet soms eindeloze conflicten voorbij komen, bijvoorbeeld in het familierecht. Er worden volgens hem met gemeenschapsgeld soms hele vetes bij de rechter uitgevochten. “Je vraagt je vaak af of dat nog wel bijdraagt aan het geheel.” Een spreker uit de zaal stelt naar aanleiding van die opmerking dat dat meestal niet het gevolg is van gedrag van de advocaat: “De cliënt weg houden bij de rechter: dat is vaak het grootste gevecht. Zijn we toch eenmaal bij de rechter beland, dan kan ik niet zeggen: de cliënt wil niet schikken.”
Asielindustrie
De vlam slaat enigszins in de pan als Mingelen zonder kanttekening zijnderzijds vraagt of er in de “asielindustrie niet eindeloos wordt doorgeprocedeerd”. De ene spreker uit de zaal keert zich gepikeerd tegen de “verkeerde beeldvorming”, een ander stelt dat hij 2 punten – 200 euro – kreeg voor een herhaalde asielaanvraag die hem 30 uur kostte. “Er is al lang geen asieladvocatuur meer die op toevoegingen drijft. Dat kan eenvoudigweg niet.”
Spong neemt het op voor de geplaagde groep advocaten. “Asieladvocaten werken zich het schompes. Ze zijn het geweten tegenover een hardvochtige overheid. Ze verdienen diep respect.” Applaus is zijn deel.
In de tweede stelling wordt geponeerd dat de regering de rol van de partijdige advocaat probeert de minimaliseren. Volgens Van Dam spreekt uit de stelling een “slachtofferrol” van de advocatuur, en kijkt een deel van de beroepsgroep “als een ree in de koplampen”. “Er moeten een paar wissels om als we het systeem in stand willen houden. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan een meer gedifferentieerde inzet van advocaten en juristen.”
Het komt hem opnieuw op een reprimande uit de zaal te staan. “Wat wilt u: dat mensen met een minimumjeugdloon rechtsbijstand gaan verlenen?”