De samenleving wordt meer complex en info moeten we sneller tot ons nemen. Zo ook juristen. Visualisaties bieden uitkomst, maar hoe worden deze juridische visualisaties ingezet bij rechtszaken? Twee voorbeelden van advocatenkantoren Scott+Scott en Blenheim.
Juristen staan niet bekend om hun doelgerichte communicatie. In vaak wollig en archaïsch taalgebruik betogen advocaten, stellen notarissen akten op en rapporteren (bedrijfs)juristen. Met meer wet- en regelgeving en arbeidstekorten ontstaat echter druk op de juristerij en de rechtspraak. Legal design is hierop een antwoord.
Met deze slimme graphics wordt een juridische boodschap helder overgebracht. De juridische ontwerpers zetten infographics, data visualisaties en andere visuele tools in om complexe informatie rap te verduidelijken. In de rechtszaal kan een pleidooi daardoor worden ingekort. Handig, in een tijd waarin rechters steeds sneller moeten beslissen en er limieten zijn gesteld aan processtukken.
Winnen door design
Dat merkte ook Arjen Paardekooper; een gelouterde ondernemingsrecht advocaat die zo’n 22 jaar geleden het kantoor Blenheim oprichtte. Hij werkte recent samen met Jaaf Information Design; een all-round design bureau uit Amsterdam dat zich volgens oprichter en directeur Esther Rookhuijzen richt op ‘het begrijpelijk maken van complexe informatie via visualisaties’.
Paardekooper steekt van wal: “Een aantal jaar geleden werd ik ingeschakeld door een Duitse arts die een rechtszaak had tegen Amerikaanse farmaceuten. Tijdens de rechtszaak werd toen een korte film getoond om de gecompliceerde zaak te verduidelijken. Na de zaak heb ik tegen onze litigators gezegd: dit moeten wij ook doen.”
Toevallig kende Paardekooper Rookhuijzen uit zijn eigen netwerk. De ondernemingsrecht advocaat schakelde het bureau in om voor Blenheim ingewikkelde cases te visualiseren in de rechtszaal. Het bleek een match made in heaven, en het kantoor won zelfs een zaak door design.
Ruziënde vennoten
Blenheim bood bijstand aan een horecaondernemer die uit een vennootschap onder firma (vof) wilde treden. “Het was een horrordossier, met vuistdikke processtukken,” vertelt Paardekooper. “De rechter vond de zaak daarom te onduidelijk om ontbinding van de vof te rechtvaardigen. Mijn cliënt en kompaan werden doorverwezen naar een vereffenaar, waartegen wij in beroep gingen.”
Om het betoog in beroep beter te onderbouwen, schakelde Paardekooper Jaaf Information Design in. Middels een tijdlijn (zie boven, of klik hier voor een grotere weergave) bracht het bureau met treffende iconen in beeld welke overtredingen de compagnon van de cliënt beging: van agressief gedrag en het overtreden van de coronamaatregelen tot drugs distribueren en stevige financiële malversaties.
De toon was gezet. “Ik heb de visuals naar het gerechtshof gestuurd, en later in de rechtszaal op een kartonnen bord geplaatst,” vervolgt Paardekooper. Volgens de advocaat was deze methode effectiever dan een uitvoerig betoog; de rechter wist direct hoe het zat. “Hij zei tegen de wederpartij: als ik een uitspraak doe, wordt u niet blij. De zaak werd daarna spoedig geschikt.”
Generalisten
Een mooi resultaat voor Blenheim, waarvoor kortom een all-round bureau is ingezet. Hoe werken deze niet-juristen van Jaaf Design? “We verdiepen ons eerst uitvoerig in het onderwerp; de ene keer overheidsbeleid, de andere keer juridische materie,” verklaart Rookhuijzen. “Vervolgens zoeken we de rode lijn en beginnen we te schetsen. Daarna laten we ons pas bijsturen door de klant.”
Rookhuijzen ziet het daarbij als een kracht dat Jaaf Information Design een informatie design bureau bureau is zonder juridisch specialisme. “We zijn niet specialistisch, waardoor we bij geen enkel onderwerp verzanden in jargon of details.” Paardekooper knikt driftig: “Wij juristen gebruiken veel te veel woorden, en kill your darlings is het moeilijkste wat er is. Een generalist behoudt echter een helikopterview: ze verdwalen niet in kleinigheden.”
Wél louter juridisch
Patroon – tevens gevestigd in de hoofdstad – focust zich wél louter op juridische onderwerpen. Het bedrijf gooide afgelopen jaren hoge ogen met zijn Juridische Wegwijzer MH17, waarin ze op toegankelijke wijze de nabestaanden informeren over de juridische nasleep. Daarnaast richt Patroon zich grotendeels op litigation; vaak met succes. Volgens een recent rapport van Patroon dragen litigation visuals voor 74 procent van ruim honderd ondervraagde procesadvocaten bij aan een positieve uitkomst van hun zaak.
Maurits Fornier is mede-oprichter van Patroon en tevens een juridisch specialist: hij is oud-procesadvocaat (eerst bij Freshfields Bruckhaus Deringer, daarna bij De Roos Advocaten). Samen met zijn bureau staat hij de advocaten van Scott+Scott bij in een zogeheten class action-zaak – ook wel: massaschadezaak.
“Door het visualiseren van juridische complexiteit ondersteunen wij advocaten, zoals die van Scott+Scott, in ingewikkelde procedures,” legt Fornier uit. “Vanwege mijn eigen achtergrond kwam ik op dit idee. Beeld kan namelijk enorm helpen bij het uitleggen van gecompliceerde materie aan rechters, cliënten en alle andere betrokkenen bij geschillen.”
Massaschadezaak tegen Apple
Patroon hielp Scott+Scott meer specifiek bij een massaschadezaak tegen Apple. Met bijstand van het advocatenkantoor diende de stichting Consumer Competition Claims namens alle Europese klanten van de techreus een claim in voor een vergoeding. Een massaclaim dus – de derde inmiddels aan het adres van Apple – vanwege de kosten die het bedrijf rekent in zijn App Store.
App-bouwers moeten deze store verplicht gebruiken, en Apple verdient vervolgens geld aan de aanschaf van applicaties en in-app aankopen door consumenten. Tot liefst dertig procent van elke transactie komt het bedrijf toe. Nederland is populair voor dit soort massaclaims: claims mogen hier worden ingediend namens groepen consumenten, zonder dat zij zich ergens moeten inschrijven.
Carlijn van Rest is (proces)advocaat en partner bij Scott+Scott. “Wij richten ons al langer op class action-zaken. Daarbij treden we altijd op voor de eisende partij,” verduidelijkt ze. “In het geval van Apple: zij misbruiken hun economische machtspositie feitelijk, wat leidt tot consumentenschade. Het bedrijf beheert de store, en verdient vervolgens aan gebruikers in heel Europa.”
Aha-erlebnis
Ook voor Scott+Scott was legal design interessant voor het inzichtelijk maken van een complex onderwerp: het Europees mededingingsrecht, omdat het een Europa-brede claim betrof. Fornier: “Geen gesneden koek voor een Nederlandse civiele rechter, daarnaast is ook het technische plaatje – hoe de store werkt – geen alledaagse kost. Een overzichtelijke visual is dan effectiever dan een ellenlange uitleg in de rechtszaal.”
Voor een snelle aha-erlebnis goten de designers van Patroon de zaak in infographics. Daarin is duidelijk uitgebeeld dat Apple als gatekeeper tot dertig procent verdient aan transacties (klik hier). “Beeld werkt gewoon heel goed,” stelt Van Rest. “Ook het design met de trechter laat in een oogopslag zien dat Apple functioneert als poortwachter (zie rechts, of klik hier).”
Tot slot heeft Scott+Scott gekozen voor designers met een juridische achtergrond. Waarom? “De claim tegen Apple is complex; het is dan een pre dat de designer inhoudelijk kan meedenken,” aldus Van Rest. Fornier vult afsluitend aan: “We snappen het sneller – belangrijk voor een drukke advocaat – en kunnen de zaak afbakenen. Hierdoor kunnen we deze info juist kernachtiger overbrengen.”
