Als je de wereld langs de lat legt van early adopters of de late majority, dan zit de advocatuur over het algemeen niet in de eerste groep. Maar ook hier valt aan de invloed van AI niet te ontkomen. En dat moeten we ook helemaal niet willen, zegt Jeroen Zweers, ceo vanLegalBrain en bestuurslid van LegalValley . “De klanten van de advocatuur gaan veel harder en ze vragen dat ook van ons. Omarm AI, anders ben je die klant kwijt.”
Er zijn inmiddels al meerdere voorbeelden die even beroemd als berucht zijn: advocaten die ChatGPT vragen om jurisprudentie om hun zaak mee te ondersteunen, maar die vervolgens met niet bestaande zaken in de rechtbank staan. Een nachtmerrie die in Amerika al tot ontslagen heeft geleid.
Eerst even in een notendop. Waar hebben we het hier over? Het is een taalmodel. Eigenlijk een voorspellingsmodel, dat heel snel kan bepalen hoe een bepaalde vraag kan worden beantwoord. Dit doet het aan de hand van kennis die het vergaart van internet. Daar zit gelijk een van de risico’s, want niet al die kennis is openbaar. Een tweede risico’s zijn de zogenaamde halucinaties: gen-AI vertelt niet altijd de waarheid, zoals de eerder genoemde advocaten op pijnlijke wijze ondervonden.
Lees ook: AI-bedrijf belooft kijkje in het hoofd van de rechter
Bijzonder werk
Toch is dat volgens Zweers geen reden om generatieve AI niet te gebruiken. 90 procent van de kantoren heeft volgens onderzoek door Future Lawyer al wel geproefd aan de mogelijkheden van AI. 24 procent zegt het daadwerkelijk bruikbaar te vinden. Zweers: “Iedereen is er wel in geïnteresseerd. Maar als je dan zegt: ‘Ga er lekker wat mee doen’, dan zegt men: ‘Ja, maar ik doe heel bijzonder werk, dus wij hebben dat niet nodig.” Maar daar is nu denk ik wel verandering in aan het komen.”
“Chat GPT heeft honderd miljoen gebruikers bereikt in twee maanden tijd. Vergelijk dat met social media. TikTok heeft er negen maanden over gedaan om honderd miljoen gebruikers te krijgen. Instagram, toch ook niet de kleinste, heeft daar tweeëneenhalf jaar over gedaan. Dus het groeit waanzinnig hard.”
AI in het juridische domein
Is de advocatuur de juiste beroepsgroep om voorop te lopen als het gaat om AI? De meningen zijn verdeeld tijdens het congres dat Legal Valley heeft georganiseerd over AI in het juridische domein . Te conservatief, klinkt het uit de zaal. En betrouwbaar vindt men AI toch ook niet bepaald. Zweers is niet blind voor de risico’s. Zo is daar het ingebouwde bias, de mogelijke privacyschendingen, de ietwat nonchalante omgang met intellectueel eigendom en dan zijn er nog de hallucinaties, oftewel het niet helemaal de waarheid zeggen.
Zweers heeft er zelfs een tegeltjes wijsheid van gemaakt: ‘Als je ChatGPT gebruikt, vraag het dan alleen iets waar je zelf het antwoord op weet. Ik zie advocaten die ChatGPT gebruiken alsof het Google is: je stelt een vraag, en daar komt dan een antwoord op. Dit is niet zoals je generatieve AI moet gebruiken. Je moet juist op dat antwoord door itereren dan krijg je het best resultaat.
Experimenteren
Het belangrijkste advies dat Zweers heeft, is ga het gewoon doen en experimenteer: “Organiseer prompttrainingen: hoe stel je nou goede vragen en maak je gebruik van AI. Ga experimenteren. Dat is out of de box denken, dat begrijp ik, maar om erover mee te kunnen praten, moet je er wat mee doen. Koester je early adopters. Het is vaak de jongere generatie die hier iets mee wil doen. Ik zie heel vaak dat dat gewoon verboden wordt. Dat moet je juist niet doen.”
Legal Valley, de organisator van het congres waar Zweers zijn knuppels in het advocatuurlijke hoenderhok gooit, is een samenwerking tussen de advocatuur, het Openbaar Ministerie, de rechtbank, scholen, gemeenten en de provincie Gelderland. Allemaal partijen die zich op een of andere wijze bezig (moeten) houden met de onvermijdelijke opmars van AI.
Kansen en risico’s
Die veelzijdigheid is ook terug te zien in de genodigden op het podium. Wetenschappers, advocaten, medewerkers van de Rechtspraak zitten allemaal aan tafel. Zo is daar Pietro Ortolani, hoogleraar digitale conflictoplossingen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij ziet dat binnen Europa sommige overheden iets te snel en te roekeloos durven vertrouwen op AI-modellen – met de Nederlandse Toeslagenaffaire als een van de tragische uitwassen – terwijl andere landen het volstrekt negeren.
Hoewel hij dus duidelijk zijn ogen niet sluit voor de risico’s, kijkt Ortolani ook graag naar de mooie dingen die legaltech kan brengen. Bijvoorbeeld laagdrempelige toegang tot het recht. Hij noemt hierbij het voorbeeld van het Civil Resolution Tribunal in British Columbia (Canada). Het CRT is een online rechtbank waar mensen zonder advocaat of bezoek aan de rechtbank hun zaken aanhangig kunnen maken. Saillant detail, het tribunaal maakt gebruik van het klachtafhandelingssysteem dat werd ontwikkeld voor de verkoopsite eBay.
Het gebruikte systeem is een zogenaamd escalatiesysteem. De partijen krijgen eerst digitale hulpmiddelen aangereikt om samen tot overeenstemming te komen. Lukt dat niet, dan krijgen ze hulp van een mediator. Komen ze er dan nog steeds niet uit, komt de zaak voor het tribunaal. Beide partijen dienen online hun zienswijze en hun bewijzen in. Het tribunaal doet vervolgens een bindende uitspraak. Aan de top van de escalatieladder staat alsnog een gang naar de rechter om deze uitspraak van het tribunaal af te laten dwingen.
Ortolani is enthousiast over de manier waarop dit systeem mensen helpt hun recht te halen, zonder hoge kosten of langdurige gerechtelijke procedures. “Maar 4 procent vraagt uiteindelijk om een uitspraak.”
