• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Nieuwsbrief
  • Magazine
  • Webshop
  • Contact en colofon

Advocatie

Dé nieuwssite voor advocaten, notarissen en juristen

  • Actueel
    • Nieuws
    • Business
    • Tuchtrecht
    • Nieuwe uitdaging
    • Deals
    • Human Interest
    • Opinie en blogs
    • Buitenland
  • AI, tech & legal
  • Podcasts
  • De Stand
    • Advocatuur Top 50
    • Notariaat Top 30
    • Archief De Stand
  • Uitgelicht
  • Vacatures
  • Opleidingen
  • Partners
    • Howden
    • OSR
    • PO-Online

Column: algoritmen en het recht

5 juli 2017 door Advocatie Redactie

Heinrich Heine, de Duitse dichter uit de 19e eeuw wiens verzameld werk u natuurlijk ook nauwelijks kunt wegleggen, zou het gezegd hebben (bewijs hiervoor ontbreekt overigens): ‘Als de wereld vergaat, dan ga ik naar Holland. Daar gebeurt alles vijftig jaar later.’ Ik moest eraan denken rond het onderwerp van dit stukje: algoritmen in het recht.

Georg van Daal, advocaat te Den Haag

In de Verenigde Staten spelen zij een grote rol in de straftoemeting. In Frankrijk, waar sinds de Wet Lemaire van 7 oktober 2016 alle – u leest het goed: álle – gerechtelijke uitspraken openbaar moeten worden gemaakt, spelen algoritmisch geïnspireerde startups gretig in op de big data goudmijn die dit oplevert. In Nederland gebeurt vooralsnog weinig waarneembaars op deze specifieke gebieden.

Frankrijk kende sinds enige tijd een staatssecretaris voor ICT & Innovatie, nu onder Macron alleen nog van ICT. Uit de koker van de voorlaatste – Axelle Lemaire – komt de wetswijziging die verplicht alle vonnissen geanonimiseerd openbaar te maken. Dat zijn alleen civielrechtelijk al bijna drie miljoen vonnissen per jaar. De ‘jurigeeks’ zijn daar met allerlei startups meteen bovenop gesprongen, ook al is de inschatting dat het nog wel vijf jaar gaat duren voordat de wettelijke plicht ook helemaal realiteit is.

Hun programma’s, voorzien van specifieke algoritmen, grazen de nieuwe juridische weiden af. Het doel is gelijk aan de Franse term hiervoor: justice prédictive. Aan de hand van het slim doorakkeren van nu dus letterlijk alle vonnissen zouden wetmatigheden duidelijk worden, die nuttig zouden zijn voor het voorspellen van uitkomsten van nieuwe zaken, het bepalen van de kansen van bepaalde argumenten in bepaalde zaken, het ontwaren van de regionaal of zelfs per rechter verschillende uitkomsten in gelijksoortige zaken en wat niet. Daarmee zouden rechtzoekenden of advocaten hun voordeel kunnen doen.

Het gaat hier natuurlijk weer – zo hoor ik de oudere jongeren in de advocatuur zoals ik zelf al denken – om nerds die miskennen dat een vonnis slechts een imperfecte en subjectieve selectie uit de feiten is, met een doelgeredeneerde uitkomst, vooral bepaald door allerlei argumenten en factoren die in het vonnis nu juist níet naar voren komen. En dat is natuurlijk ook zo. Terwijl dit kennelijk géén beletsel is om civiel toch aan de slag te gaan, vind je in de Franse publicaties juist hierom weer wel aarzelingen om toepassingen van deze nieuwe voorspellende aanpak ook te zoeken in het strafrecht.

In de VS bestaan dergelijke aarzelingen niet. Daar heeft men al heel wat meer grenzen gepasseerd. In de VS is predictive justice een instrument dat rechters in het strafrecht toepassen, en in sommige staten zelfs móeten toepassen. Bij de straftoemeting wegen zij dan mee een algoritmisch gebaseerde inschatting, aan de hand van een x-aantal factoren over toekomstige risico’s op recidive. Hoe hoger de inschatting van iemands risico op toekomstige recidive, hoe hoger de straf voor een daad uit het verleden. In bepaalde gevallen hebben rechters op basis van dergelijke rapportages zelfs overeengekomen plea bargains het raam uitgegooid en veel zwaardere straffen opgelegd dan de District Attorney wilde.

Mensen zijn, kortom, veroordeeld omdat een computerprogramma meent te kunnen voorspellen wat ze in de toekomst zullen doen. Misschien heeft u de film Minority Report al eens gezien? De veelvuldige kritiek hierop in de Amerikaanse pers en rechtsgeleerde literatuur gaat gek genoeg niet vaak over de dogmatiek van deze insteek. Veel vaker gaat het over het gebrek aan transparantie en de vooroordelen. De rapporten zijn namelijk producten van private ondernemingen die zelf bepalen op basis van welke factoren en op basis van welke algoritmen – alles bedrijfsgeheimen, die niet worden geopenbaard – de risico’s worden bepaald. De rechters zien slechts de uitkomst, en het geheel is níet toetsbaar. Een ander bezwaar is dat deze rapportages een enorme raciale vooringenomenheid vertonen, die u verder zelf wel kunt invullen.

Is dit nou allemaal erg? Ja, die raciale vooringenomenheid is verschrikkelijk. Computerprogramma’s zijn echter een reflectie van hun bouwers en van wat de gebruikers daar verder instoppen, dus de schuldige is hier niet het programma. En nee, het gaat nog wel even duren voordat dit soort dingen in ons juridische marktje gaan spelen.

Maar wij passen hier en nu ook al imperfecte systemen toe. Bijvoorbeeld de natte vinger speelt juridisch overal nog een grote rol, zowel civiel- als strafrechtelijk. In het strafrecht leunen rechters verder bij toch ingrijpende beslissingen zwaar op rapporten van reclassering en psychiaters die niet-transparant tot stand komen, een hoog subjectief gehalte kennen en ook allerlei beweringen over de toekomst doen.

De zoekmachines die civilisten hier en nu gebruiken zijn evenzeer algoritmisch gebaseerd, en wie precies weet hoe het werkt mag het zeggen. De perfecte wereld bestaat niet, helaas. Met onstuitbare vernieuwingen wordt hij alleen maar anders imperfect.

Filed Under: Column

Vorige artikel
Column: Macht & Misbruik
Volgende artikel
Column: De nieuwe gedragsregels. Nou ja, nieuw…

Primary Sidebar

Topvacatures

Meer vacatures

OverFusies

Magazine

Magazine

Best gelezen

  • Ex-advocaat uit Limburg krijgt schrapping na achterlaten cliënten

  • Advocaten overspoeld met vragen na nieuw EU-VS handelsakkoord

  • Het Bevolkingsonderzoek datalek: waarom schade zo moeilijk aantoonbaar is

  • Eerste Legal Rebel Awards uitgereikt tijdens SAIL Amsterdam

  • Column – Je werktijd is waardeloos

Recente berichten

  • Nederlandse overnamemarkt laat lichte groei zien ondanks economische onzekerheden
  • Nieuwe Uitdaging bij… Stijl, Evers Soerjatin en NautaDutilh
  • Het Bevolkingsonderzoek datalek: waarom schade zo moeilijk aantoonbaar is
  • Column – Je werktijd is waardeloos
  • Eerste Legal Rebel Awards uitgereikt tijdens SAIL Amsterdam

Recente reacties

    Archieven

    • augustus 2025
    • juli 2025
    • juni 2025
    • mei 2025
    • april 2025
    • maart 2025
    • februari 2025
    • januari 2025
    • december 2024
    • november 2024
    • oktober 2024
    • september 2024
    • augustus 2024
    • juli 2024
    • juni 2024
    • mei 2024
    • april 2024
    • maart 2024
    • februari 2024
    • januari 2024
    • december 2023
    • november 2023
    • oktober 2023
    • september 2023
    • augustus 2023
    • juli 2023
    • juni 2023
    • mei 2023
    • april 2023
    • maart 2023
    • februari 2023
    • januari 2023
    • december 2022
    • november 2022
    • oktober 2022
    • september 2022
    • augustus 2022
    • juli 2022
    • juni 2022
    • mei 2022
    • april 2022
    • maart 2022
    • februari 2022
    • januari 2022
    • december 2021
    • november 2021
    • oktober 2021
    • september 2021
    • augustus 2021
    • juli 2021
    • juni 2021
    • mei 2021
    • april 2021
    • maart 2021
    • februari 2021
    • januari 2021
    • december 2020
    • november 2020
    • oktober 2020
    • september 2020
    • augustus 2020
    • juli 2020
    • juni 2020
    • mei 2020
    • april 2020
    • maart 2020
    • februari 2020
    • januari 2020
    • december 2019
    • november 2019
    • oktober 2019
    • september 2019
    • augustus 2019
    • juli 2019
    • juni 2019
    • mei 2019
    • april 2019
    • maart 2019
    • februari 2019
    • januari 2019
    • december 2018
    • november 2018
    • oktober 2018
    • september 2018
    • augustus 2018
    • juli 2018
    • juni 2018
    • mei 2018
    • april 2018
    • maart 2018
    • februari 2018
    • januari 2018
    • december 2017
    • november 2017
    • oktober 2017
    • september 2017
    • augustus 2017
    • juli 2017
    • juni 2017
    • mei 2017
    • april 2017
    • maart 2017
    • februari 2017
    • januari 2017
    • december 2016
    • november 2016
    • oktober 2016
    • september 2016
    • augustus 2016
    • juli 2016
    • juni 2016
    • mei 2016
    • april 2016
    • maart 2016
    • februari 2016
    • januari 2016
    • december 2015
    • november 2015
    • oktober 2015
    • september 2015
    • augustus 2015
    • juli 2015
    • juni 2015
    • mei 2015
    • april 2015
    • maart 2015
    • februari 2015
    • januari 2015
    • december 2014
    • november 2014
    • oktober 2014
    • september 2014
    • augustus 2014
    • juli 2014
    • juni 2014
    • mei 2014
    • april 2014
    • maart 2014
    • februari 2014
    • januari 2014
    • december 2013
    • november 2013
    • oktober 2013
    • september 2013
    • augustus 2013
    • juli 2013
    • juni 2013
    • mei 2013
    • april 2013
    • maart 2013
    • februari 2013
    • januari 2013
    • december 2012
    • november 2012
    • oktober 2012
    • september 2012
    • augustus 2012
    • juli 2012
    • juni 2012
    • mei 2012
    • april 2012
    • maart 2012
    • februari 2012
    • januari 2012
    • december 2011
    • november 2011
    • oktober 2011
    • september 2011
    • augustus 2011
    • juli 2011
    • juni 2011
    • mei 2011
    • april 2011
    • maart 2011
    • februari 2011
    • januari 2011
    • december 2010
    • november 2010
    • oktober 2010
    • september 2010
    • augustus 2010
    • juli 2010
    • juni 2010
    • mei 2010
    • april 2010
    • maart 2010
    • februari 2010
    • januari 2010
    • december 2009
    • november 2009
    • oktober 2009
    • september 2009
    • augustus 2009
    • juli 2009
    • juni 2009
    • mei 2009
    • april 2009
    • maart 2009
    • februari 2009
    • januari 2009
    • december 2008
    • november 2008
    • oktober 2008
    • september 2008
    • augustus 2008
    • juli 2008
    • juni 2008
    • mei 2008
    • april 2008
    • maart 2008
    • februari 2008
    • januari 2008
    • december 2007
    • november 2007
    • oktober 2007
    • november 2006
    • oktober 2006
    • april 2006
    • juni 2005
    • mei 2005
    • april 2005
    • februari 2005
    • april 2004

    Categorieën

    • aanbesteding & omgevingsrecht
    • Aansprakelijkheid
    • Actueel
    • Agenda
    • AI
    • AI, tech & legal
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht & sociale zekerheid
    • Bedrijfsjurist en advocaat
    • Berkely Bridge
    • Beroepsvaardigheden
    • Bestuurs(proces)recht
    • Bouwrecht
    • Buitenland
    • Burgerlijk (Proces)recht
    • Burgerlijk (Proces)recht en contracten
    • Business
    • Chemische Veiligheid
    • Column
    • Corona
    • Deals
    • Dealtalk
    • Erfrecht
    • Financieel
    • Financieel recht
    • Fiscaal
    • Fiscaal Recht
    • Gezondheidsrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Human Interest
    • Huurrecht
    • Huurrecht
    • ICT & Privacy
    • Incompany
    • insolventie en ondernemingsrecht
    • Instagram
    • Intellectueel Eigendomsrecht
    • Intellectuele Eigendomsrecht
    • Internationaal en Europees Recht
    • Interview
    • Jeugdrecht
    • Juridisch ondersteuner
    • Lexxyn Groep
    • Mediation
    • Mercedes-Benz
    • Mutsaerts
    • Nieuwe uitdaging
    • Nieuws
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Ondernemingsrecht
    • Onderwijsrecht
    • Opinie en blogs
    • Overheid Bedrijfsvoering
    • Overheid Bestuur
    • Overheid Ruimte & milieu
    • Overheid Sociaal
    • Overheid Veiligheid
    • Personen- en familierecht
    • Personen- en familierecht
    • PO Deal aanbod
    • Podcasts
    • Privacyrecht
    • schade en verzekering
    • SDU events
    • Straf (Proces)recht
    • Tuchtrecht
    • Uitgelicht
    • vacatures
    • Vastgoed- & Huurrecht
    • Veiligheid
    • Vlogs
    • Vreemdelingenrecht
    • Wagner Group
    • Wieringa
    • YER Legal

    Meta

    • Login
    • Berichten feed
    • Reacties feed
    • WordPress.org

    Footer

    • Nieuws
    • Business
    • Human Interest
    • Innovatie & Tech
    • Opinie en blogs
    • Tuchtrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Top 50 Advocatuur
    • Top 30 Notariaat
    • Advocatie Magazine
    • Vacatures
    • Partners
    • Facebook
    • LinkedIn
    • Instagram
    • Youtube
    • Nieuwsbrief
    • Contact en colofon
    • Meld nieuws
    • Adverteren
    • Vacature indienen

    Advocatie is een uitgave van
    Lefebvre Sdu
    Maanweg 174
    2516 AB Den Haag

    Powered by Lefebvre Sdu

    • Disclaimer
    • Privacy Statement & Cookieverklaring
    lefebvre SDU

    Het laatste nieuws van Advocatie
    twee keer per week in je mail
    ?

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Aanmelden

    ×