Rechter-plaatsvervanger en hoogleraar internetrecht aan de Vrije Universiteit Arno Lodder is met succes gewraakt als gevolg van een tweet. Door deze tweet is volgens de Amsterdamse wrakingskamer inderdaad de vrees voor partijdigheid gerechtvaardigd bij Lodder’s optreden als rechter in de massaschadezaak tegen Oracle en Salesforce.
Het waren deze Amerikaanse beursgenoteerde techgiganten die het wrakingsverzoek onlangs deden. Zij werden op 14 augustus 2020 voor de rechter gedaagd door The Privacy Collective, een Nederlandse claimstichting van privacy experts. De stichting startte de massaschadezaak tegen de firma’s omwille van vermeende privacyschending van miljoenen Nederlanders. ‘Ook deze grote, beursgenoteerde tech-concerns zijn heel actief in de datahandel,’ zei advocaat van de stichting, Christiaan Alberdingk Thijm, toentertijd.
De massaclaim is in behandeling bij een meervoudige civiele kamer, waarbij Lodder sinds 23 september 2021 onderdeel uitmaakt van de combinatie rechters.
Opvallende tweet
De rechter-plaatsvervanger plaatste op 5 oktober 2020 echter het volgende op Twitter: ‘Twee jaar geleden nog overwogen class action rechtszaak te beginnen. Een van de eindopdrachten van de studenten ging daarover. Nu twee weken college over data brokers/apps. Onder andere over de nu aanhangige zaak (idee nooit doorgezet, dus niet bij betrokken).’
Als hoogleraar bespreekt Lodder een dag later de opvallende tweet met zijn studenten tijdens een videocollege dat werd opgenomen. Daar stelt hij dat het digitale bericht achtergrond is bij de aankomende colleges, die met name over data brokers gaan ‘omdat dat ook het onderwerp is van de rechtszaak die in augustus is aangespannen’. Dezelfde zaak tegen Oracle en Salesforce staat ook centraal bij de opdracht voor zijn studenten. Tijdens het videocollege geeft de rechtsprekende professor verder aan zo’n massaclaim nooit te hebben ingediend, maar dat hij dat ‘misschien wel had moeten doen, want het is nu een grote rechtszaak, met veel publiciteit’.
Daarnaast heeft Lodder in samenwerking met advocatenkantoor SOLV – dat een collectieve actie is gestart tegen TikTok vanwege privacy – een onderzoek geleid naar data brokers. Oracle was toen een van de onderzochte partijen. Tegen zijn studenten zegt Lodder daarover op 6 oktober: “Dan weten jullie in ieder geval wie er bij betrokken zijn. Welke apps en welke data brokers. En jullie zien Oracle daar staan, wat een van de partijen is in de rechtszaak.”
Tegen het zere been
Oracle en Salesforce vinden dat de twee jaar oude tweet aantoont dat Lodder reeds in 2018 publiekelijk met de gedachte speelde om een collectieve actie te beginnen tegen data brokers, en daarbij doelde op hen. ‘Dat wekt de schijn dat hij toen al een oordeel over de merites van de zaak had,’ aldus de tech-reuzen. Het videocollege onderstreept dit volgens Oracle en Salesforce, en ook dat Lodder de betreffende bedrijven ziet als data brokers. Dit terwijl bij de massaschadezaak – waarin Lodder optreedt als rechter – dit standpunt ingenomen wordt door de eisers, The Privacy Collective en consorten, en juist onderdeel is van het geschil.
Volgens Oracle en Salesforce had de rechter-plaatsvervanger kortom al een waardeoordeel over het handelen van databrokers, en liet hij zich al eerder uit over de procedure en verschillende rechtsvragen die tijdens de massaschadezaak spelen. Ook zijn onderzoek naar de rechtmatigheid van data brokers en zijn samenwerking met een kantoor dat al een class action-zaak behandelt, is tegen het zere been van de bedrijven.
Een felle aanval
De rechter zelf stelt dat ‘er geen reden is aan zijn onpartijdigheid te twijfelen’; hij berust dan ook niet in de wraking. De tweet was louter bedoeld om een link te leggen tussen zijn college en de opdracht aan de studenten. Om ‘interessant te doen’; er valt verder niets uit af te leiden. Een massaclaim heeft Lodder nooit willen beginnen tegen Oracle en Salesforce, zo stelt hij. Verder heeft hij tijdens het videocollege geen standpunten ingenomen, zegt Lodder, maar enkel verschillende invalshoeken belicht: zijn taak als onderwijzer en wetenschapper.
Daarbij gaf Lodder dit college ruimschoots vóór zijn benoeming als rechter-plaatsvervanger in de massaschadezaak tegen Oracle en Salesforce. Ook het onderzoek is afgerond voorafgaand aan deze zaak, benadrukt Lodder, en bij SOLV heeft hij naar eigen zeggen nooit bemoeienis gehad met de TikTok-zaak. Alberdingk Thijm, advocaat van de eisers, staat aan de kant van de rechter en noemt het wrakingsverzoek ‘een felle aanval’ en ‘zwaar geschut’.
Geen zwaarwegende aanwijzingen
De wrakingskamer denkt daar in een uitspraak van 29 oktober anders over: zij willigen het wrakingsverzoek in. Iets wat in 2020 slechts zeventien keer gebeurde bij maar liefst 675 verzoeken. Hoewel volgens de wrakingsrechters geen sprake is van ‘zwaarwegende aanwijzingen’ van partijdigheid, is het ‘invoelbaar dat door deze feiten en omstandigheden in onderling verband’ bij Oracle en Salesforce de vrees is ontstaan dat de rechter niet onafhankelijk is.
De tweet legt volgens de wrakingskamer inderdaad een verband tussen een overwogen class action-zaak en de massaschadezaak tegen de Amerikaanse techgiganten. Ook vinden de wrakingsrechters dat uit het videocollege blijkt hoe Lodder door het onderzoek mogelijk reeds een oordeel heeft gevormd over schending van de AVG door Oracle. Tot slot zijn zij onder meer van mening dat Lodder’s uitingen als wetenschapper, ook al deed hij deze voor hij benoemd werd als rechter, wel degelijk van belang zijn. ‘Het gaat er immers om of er nu, in zijn huidige functie als rechter, gegronde vrees bestaat voor partijdigheid.’
