In een brief aan minister Franc Weerwind pleiten de kroonleden van het College van Toezicht Advocatuur (CvT) ervoor dat ook niet-advocaten toezicht moeten houden. Weerwind zelf heeft hulp ingeschakeld van ‘een commissie van drie wijzen’ voor zijn beoogde Landelijke Toezichtautoriteit Advocatuur (LTA).
In de brief van de kroonleden van de CvT – financieel bestuurder Roelie van Wijk en sinds 1 januari oud-politicus Aart Jan De Geus – geven de twee te kennen dat een ‘BvB’ (een blik van buiten) kan bijdragen aan ‘het vinden van de juiste balans tussen onafhankelijkheid van de beroepsgroep en van onafhankelijkheid van de Staat’. Dit is in lijn met de ideeën van minister Weerwind voor Rechtsbescherming, schrijven zij, die een externe blik belangrijk vindt om te voorkomen dat advocatuurlijk toezicht ‘te veel naar binnen keert’.
Hervormingsplannen
De minister introduceerde in september 2022 hervormingsplannen voor het toezicht, waarbij de elf lokale dekens worden vervangen door een landelijke toezichthouder: de Landelijke Toezichtautoriteit Advocatuur (LTA). Dit zou een einde moeten maken aan een reeks schandalen in de advocatuur (zoals de grootschalige fraude bij Pels Rijcken) en criminele ondermijning.
Over deze voornemens is veel te doen; bijvoorbeeld of de LTA – onafhankelijk van de staat – bij de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) moet worden ondergebracht of een zelfstandig bestuursorgaan wordt buiten de beroepsorganisatie. Zeker is in ieder geval dat het CvT, de huidige externe toezichthouder, ophoudt te bestaan en wordt vervangen door niet-advocaten in het bestuur van de LTA.
Grotere rol
Volgens Van Wijk en De Geus moeten die buitenstaanders echter een nog grotere rol krijgen dan Weerwind nu in zijn plannen heeft opgenomen om ‘afhankelijkheid van de beroepsgroep verder te reduceren’. Zo zouden zij belangrijker moeten zijn bij tenminste benoeming en ontslag van LTA-leden en bij de vaststelling van de jaarrekening en begroting.
Verder bevestigen de kroonleden het belang van niet-advocaten in de LTA. ‘Niet alleen gegeven de uiteenlopende aard van de werkzaamheden (bijvoorbeeld toezicht op de Wwft en de data-analyse die daarop volgt, toezicht op grote kantoren, sociale advocatuur),’ stellen zij. ‘Maar ook om zo diversiteit in de organisatie te creëren die moet zorgen voor een breder perspectief op de uitvoering van goed toezicht en moet leiden tot tegenspraak.’
Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht
Om te realiseren dat deze niet-advocaten toezicht kunnen houden, moet volgens Van Wijk en De Geus – net als nu – bij wet worden gerealiseerd dat advocaten zich tegenover hen niet kunnen beroepen op hun wettelijke geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht, en zij daar juist over beschikken. ‘Op die manier wordt de vertrouwelijkheid van cliëntinformatie gewaarborgd, maar ook dat deze toezichthouders hun werk kunnen doen.’
Opvallend aan de brief is, is dat deze niet is ondertekend door de voorzitter van de CvT: Crince le Roy. Hij is tevens algemeen deken van de NOvA – een dubbele pet die door Weerwind straks niet meer is toegestaan – en schaart zich kortom niet achter de kroonleden. ‘De algemeen deken […] heeft in de brief namens de algemene raad van de NOvA d.d. 10 maart 2023 over de versterking van het toezicht op de advocatuur reeds een visie gegeven.’ In dat schrijven wordt benadrukt dat de algemene raad enkel meegaat in het idee van een LTA-bestuur met niet-advocaten, als zij een minderheid vormen.
Commissie van wijzen
Eerder deze week maakte het FD bekend dat Weerwind externe hulp heeft ingeschakeld voor zijn plannen voor het nieuwe toezichtstelsel. Een commissie van drie wijzen gaat de minister helpen knopen door te hakken over de organisatie van ‘zijn’ LTA.
De commissie is al actief, maar de identiteit van de leden is vooralsnog onbekend. Wel heeft het ministerie tegenover de krant bevestigd dat het over drie hoogleraren gaat, die Weerwind vooral zullen helpen om ‘met de nodige distantie en een frisse blik nog eens naar het dossier te kijken en de minister te helpen bij zijn beleidskeuzes’. In april volgt er een Kamerbrief over de beoogde nieuwe toezichtstructuur.
Lees hier de brief van de kroonleden van het CvT
