Er blijven rechtszaken opduiken – en voortslepen – tegen notarissen die volgens hun cliënten slecht hebben geadviseerd bij financieel misgelopen grondhandel. De Hoge Raad heeft op 1 oktober een dergelijke zaak tegen Abma Schreurs Notarissen verwezen naar het Haagse hof voor een nieuwe behandeling.
Er spelen de laatste jaren vaker gerechtelijke procedures en tuchtzaken tegen onder meer notarissen, in verband met hun vermeend gemankeerde advisering bij grondhandel met agrariërs. Het gaat dan vaak om de handel in landbouwpercelen waarvan handelaren voorspellen dat die in de toekomst sterk in waarde zullen stijgen, als de bestemming van de grond tenminste wordt gewijzigd in ‘woningbouw’. Als dit onverhoopt toch niet gebeurt, zien gedupeerde investeerders hun verwachte winsten in rook opgaan.
In februari dit jaar ontzette het Gerechtshof Amsterdam een notaris uit Emmen uit het ambt, omdat hij zijn cliënten niet genoeg had gewezen op de risico’s van de aankoop van 41 percelen landbouwgrond voor 11 miljoen euro. Zij waren financieel het schip in gegaan door hun risicovolle belegging. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) voelde zich hierop geroepen het notariaat te waarschuwen voor deze groothandel, ook omdat er meer rechtszaken spelen. Ook volgden er Kamervragen van D66 en PvdA over de risico’s bij zulke handel in kavels. Volgens de minister bieden notarissen echter voldoende bescherming aan particulieren bij dergelijke transacties.
Kweker vordert schadevergoeding
In de zaak waar de Hoge Raad afgelopen week in besliste, is een kweker van potplanten de juridische strijd aangegaan met de partijen via wie hij begin 2014 percelen grond kocht: handelaar Groza, vastgoedbemiddelaar Aktua en notariskantoor Abma Schreurs, waar een notaris de bijbehorende leveringsakten passeerde. De kweker betaalde ruim een miljoen euro voor tien lappen grond, die echter niet de bestemming wonen kregen en daarom in waarde op circa een ton bleven steken.
Zowel de rechtbank als het gerechtshof wezen de vordering van de kweker tot een schadevergoeding van bijna 900.000 euro af. Hij was volgens de rechters voldoende geïnformeerd door de partijen en had bekend kunnen zijn met de risico’s toen hij zijn handtekening zette op de koopovereenkomst en de leveringsakten. Zo had hij de vraag ‘Beseft u dat er een mogelijkheid bestaat dat er misschien wel nooit een bestemmingswijziging zal plaatsvinden?’ met ‘ja’ beantwoord.
In gesprek met de notaris gaf hij eveneens aan de risico’s en mogelijke consequenties voor als er niet gebouwd zou worden op de percelen, te begrijpen. De notaris mocht bovendien af gaan op de informatie zoals aangeleverd door Aktua en Groza en hoefde hiernaar geen aanvullend onderzoek te doen, aldus het bestreden arrest van het hof. ‘De zorgplicht van de notaris gaat niet zover dat hij alle informatie in koopovereenkomsten moet onderzoeken,’ aldus het hof. Hiermee werd ook de vordering tegen Abma Schreurs afgewezen.
Arrest onvoldoende gemotiveerd
Volgens de Hoge Raad heeft het hof echter enkele steken laten vallen in de beoordeling van de zaak, onder meer als het gaat over de rol van de notaris. De kweker eiste namelijk ook een verklaring voor recht dat Groza, Abma Schreurs en de notaris onrechtmatig jegens hem hadden gehandeld. ‘Het hof heeft verzuimd kenbaar op die vordering te beslissen en is zonder enige motivering voorbijgaan aan het in dat verband door [eiser] gedane bewijsaanbod,’ constateert de Hoge Raad.
Daarbij heeft het hof volgens de Hoge Raad een oordeel over de kennis van de notaris over de vergunningplicht inzake de grondtransactie onvoldoende gemotiveerd. ‘Nu het hof niet heeft vastgesteld dat de notaris ten tijde van de leveringen beschikte over de gespreksverslagen, terwijl [eiser] dat heeft betwist, is het bestreden oordeel onvoldoende gemotiveerd. De daarop gerichte klacht slaagt.’
De Hoge Raad vernietigt daarom het arrest van het Amsterdamse hof van begin 2021 en verwijst de zaak voor een nieuwe behandeling naar het Gerechtshof in Den Haag.