Na de bestorming van het Capitool werden Trump’s accounts op verschillende sociale media geblokkeerd. Zo ook op Facebook. Nu buigt de Oversight Board van het sociale netwerk zich over deze kwestie: blijft de ban gehandhaafd? Opvallend: deze toezichtraad bestaat uit een legertje juristen.
Facebook’s zogenoemde Oversight Board is een recent in het leven geroepen, onafhankelijk orgaan binnen het bedrijf dat beoordeelt of berichten terecht zijn verwijderd op het sociale netwerk en dochterondernemingen als Instagram – een soort “Hooggerechtshof” van contentmoderatie.
De raad heeft afgelopen herfst voor het eerst zaken aangenomen en haar beslissingen zijn onherroepelijk. Ze kunnen dus door niemand worden teruggedraaid; ook niet door CEO Mark Zuckerberg. De Board buigt zich momenteel over de casus Donald Trump, de meest high profile zaak tot dusver.
Sociaal-mediale strapatsen
De voormalig POTUS werd begin deze maand digitaal het zwijgen opgelegd door verschillende social media, waaronder Facebook en Instagram. Het laatstgenoemde bedrijf gaf daarbij expliciet aan dat Trump’s meer recente sociaal-mediale ‘strapatsen‘ rondom de bestorming van het Capitool (‘een Amerikaanse president die actief een gewelddadige opstand aanwakkerde om de vreedzame machtsoverdracht te dwarsbomen’) daaraan ten grondslag lagen.
Facebook blokkeerde de ex-president zijn account voor onbepaalde tijd, waarbij de socialmediagigant aangaf de blokkade in ieder geval tot aan de inauguratie van Biden voort te laten duren voor een vreedzame machtsoverdracht. Deze wisseling van de wacht is inmiddels geschied, en de toezichtraad zal nu beslissen welk lot het Facebook-verbod van Donald Trump is beschoren, zo liet Nick Clegg, de half Nederlandse ex-vicepremier van de UK, nu pr-baas bij FB, vorige week weten in blog. Met andere woorden: zal de Oversight Board de ban opheffen of niet?
Juristen nemen moderatiebeslissingen
De toezichtraad beoordeelt moderatiebeslissingen van Facebook, zoals Trump’s schorsing, op de naleving van het interne beleid van het bedrijf, maar houdt ook rekening met ‘mensenrechtennormen ter bescherming van vrije meningsuiting‘. De raad is hiervoor opgemaakt uit experts en leiders van over de hele wereld, met allerlei verschillende achtergronden. Grote namen zijn bijvoorbeeld de voormalige Deense premier Helle Thorning-Schmidt en ex-Guardian-redacteur Alan Rusbridger, maar ook zijn verschillende advocaten en juristen lid van de Oversight Board. Sterker nog; van de twintig leden die tot dusver bekend zijn gemaakt (uiteindelijk zal de raad ongeveer veertig leden tellen), hebben er dertien een juridische achtergrond.
Zo maakt Afia Asantewaa Asare-Kyei deel uit van de toezichtraad. Zij is een mensenrechtenadvocaat met zowel de Ghanese als Zuid-Afrikaanse nationaliteit die heeft gewerkt aan ontwikkelings- en mensenrechtenprogramma’s in heel Afrika. Andere spraakmakende raadsjuristen zijn bijvoorbeeld Nighat Dad, een Pakistaanse campagnevoerder voor digitale rechten, en Julie Owono van Internet Sans Frontières.
Ook de juridische wetenschap is goed vertegenwoordigd in de Oversight Board: twee hoogleraren van Stanford; Michael McConnell en Pamela Karlan zetelen in de raad, en ook Jamal Greene (Columbia Law School) en Evelyn Aswad (University of Oklahoma College of Law) zijn lid. Verder is juridisch zwaargewicht András Sajó raadslid. Hij was voorheen rechter en vicepresident bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Sajó betitelt zijn nieuwe werkzaamheden als raadslid als “een intellectuele uitdaging die je niet kunt weigeren”.
Besluit schept precedenten
Facebook zelf staat nog steeds achter de beslissing om Trump’s account op te schorten, maar vindt – ‘gezien het belang’ van het besluit – een onafhankelijk oordeel van de Board over het al dan niet handhaven ervan belangrijk. Een vijfkoppig panel van de toezichtraad zal uiteindelijk een oordeel vellen over Trump’s ban, maar hun besluit moet worden bekrachtigd door een meerderheid van de voltallige Oversight Board. Verwacht wordt dat de raad binnen negentig dagen een beslissing heeft genomen.
Een besluit dat genomen moet worden ten tijde van oplaaiende discussies over de groeiende macht van techbedrijven, en dat grote gevolgen kan hebben, aangezien het precedenten schept voor toekomstige soortgelijke kwesties. Social media-platformen volgen elkaar immers vaak in de besluitvorming over contentmoderatie, zo stelde Evelyn Douek, een docent aan de Harvard Law School, begin januari in een eveneens blogpost. “Op dit moment speelt er geen grotere vraag aangaande contentmoderatie dan of de deplatforming van Trump het begin markeert van een nieuw tijdperk in de wijze waarop bedrijven toezicht houden op hun platforms”, schreef ze. “De afgelopen weken hebben ook aangetoond dat wat één platform doet, impact kan hebben op het hele internet.”
Kritiek op de Oversight Board is inmiddels ook reeds de revue gepasseerd. Onder meer de conservatieve Britse krant The Telegraph kopte vorig jaar mei dat door de aanstelling van Rusbridger Facebook werd beticht van een ‘left-wing bias‘.
De volledige samenstelling van de Oversight Board tot dusver is terug te vinden op de website van de toezichtraad.
