• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Nieuwsbrief
  • Magazine
  • Webshop
  • Contact en colofon

Advocatie

Dé nieuwssite voor advocaten, notarissen en juristen

  • Actueel
    • Nieuws
    • Business
    • Tuchtrecht
    • Nieuwe uitdaging
    • Deals
    • Human Interest
    • Opinie en blogs
    • Buitenland
  • AI, tech & legal
  • Podcasts
  • De Stand
    • Advocatuur Top 50
    • Notariaat Top 30
    • Archief De Stand
  • Uitgelicht
  • Vacatures
  • Opleidingen
  • Partners
    • PKIsigning
    • Howden
    • OSR
    • PO-Online

Met oordeel over bankbestuurders en hun vervolging schept OM welkome duidelijkheid

25 februari 2025 door Francien Rense

Eind 2024 zag het OM onvoldoende grond om de voormalig CEO van ING en bestuurders van ABNAmro strafrechtelijk te vervolgen voor schendingen van anti-witwasregels of schuldwitwassen door hun banken. Francien Rense, partner in de corporate defense-praktijk van Greenberg Traurig, vindt het terecht dat van bestuurders niet het onmogelijke wordt gevraagd.

De zaak tegen de voormalig bestuurders van ABNAmro werd geseponeerd door het Openbaar Ministerie. In de zaak tegen de voormalig CEO van ING moet het OM nog aan de rechter vragen of van (verdere) vervolging mag worden afgezien. De beoordelingen van het Openbaar Ministerie volgden op jarenlange onderzoeken naar de betrokkenheid van bestuurders bij structurele schendingen van de wet door hun banken. Die betaalden daarvoor zeer substantiële schikkingsbedragen. De beoordelingen zijn goed nieuws voor alle bestuurders van ondernemingen die zich geconfronteerd zien met verwijten van (structurele) schendingen van de wet door hun organisaties.

Fout is snel gemaakt

Het lijkt misschien een ver-van-ieders-bedshow, maar dat is het allerminst. Een schending van de wet door organisaties is een risico dat schuilt in een klein hoekje. Organisaties moeten voldoen aan een enorme hoeveelheid – vaak complexe – regels met betrekking tot talloze onderwerpen. Toepassing daarvan vraagt nogal eens om interpretatie, en implementatie vereist het inregelen van complexe, stapsgewijze processen over verschillende schakels. Een fout is snel gemaakt. Zelfs een van structurele aard.

Als een organisatie op zo’n fout wordt aangesproken, is dat al zeer impactvol, maar dat geldt nog meer als het vizier ook wordt gericht op eventueel individueel verantwoordelijken. De genoemde banken betaalden honderden miljoenen euro’s als boete en ter compensatie van onterechte bedrijfsvoordelen. De organisaties voerden allerlei dure en ingrijpende veranderingen en maatregelen door om vergelijkbare schendingen van de wet te voorkomen en beloofden beterschap voor de toekomst.

Strafrechtelijke aansprakelijkheid

Maar dat was nog niet alles. Onder andere op aangeven van de rechter werden ook onderzoeken gestart naar bestuurders en hun eventuele individuele strafrechtelijke aansprakelijkheid. Die onderzoeken sleepten zich jaren voort, met alle onzekerheden voor de betrokkenen van dien. Strafrechtelijke aansprakelijkheid leidt niet alleen tot een vermaning, maar potentieel ook tot ingrijpende bestraffing, met hoge boetes en eventueel werk- of gevangenisstraffen.

Het was in de genoemde gevallen lastig te voorspellen waar de onderzoeken op uit zouden komen. Niet alleen omdat in de buitenwereld voldoende kennis van de feiten ontbreekt, maar ook omdat de juridische maatstaf behoorlijk veel ruimte voor toetsing en beoordeling van die aansprakelijkheid laat. De Hoge Raad gaf bijvoorbeeld eerder aan dat er niet alleen van feitelijk leidinggeven sprake is, als daadwerkelijk wordt ‘leidinggegeven’ aan een feit, maar ook als sprake is van – zoals de Hoge Raad het stelt – gedragingen die ‘het onvermijdelijke gevolg zijn van het algemene, door de betrokken persoon (bijvoorbeeld als bestuurder) gevoerde beleid’ of als die ‘een zodanige bijdrage’ leverden aan een complex van gedragingen met ‘zodanig initiatief’ wat heeft geleid tot de verboden gedragingen.

Passieve gedragingen

Wanneer is nu van dergelijk beleid of van een zodanige bijdrage en initiatief sprake? Het werd zelfs nog lastiger waar de Hoge Raad ook passieve gedragingen als eventueel ‘feitelijk leidinggeven’ duidde, namelijk in het geval: ‘(..) de [betrokken persoon] (..) bevoegd en redelijkerwijs gehouden is maatregelen te treffen ter voorkoming of beëindiging van verboden gedragingen en die zulke maatregelen achterwege laat.’ Immers, gegeven aansturende en leidinggevende bevoegdheid én een concreet incident, lijkt de conclusie vrij makkelijk te trekken dat de desbetreffende persoon redelijkerwijs gehouden was maatregelen te treffen om dat incident te voorkomen en dat dus onvoldoende heeft gedaan. Het incident máákt de dader, zogezegd. De Hoge Raad bouwde een veiligheidsklep in en eiste ook een zekere mate van wetenschap van de relevante gebeurtenissen. Maar ook die drempel is in beginsel niet al te hoog.   

Concrete maatstaven

Het is dan ook prijzenswaardig dat het Openbaar Ministerie in zijn recente beoordelingen behoorlijk concrete maatstaven aanlegt en bovendien een ondergrens inbouwt. Hierdoor wordt niet het onmogelijke van betrokken bestuurders verlangd.

In de beslissing over de ABNAmro bestuurders zegt het Openbaar Ministerie dat moet worden vastgesteld dat de betrokkene op de hoogte was en bewust niets of te weinig heeft ondernomen om de gedragingen te doen stoppen. Hierbij is ook relevant ‘of extra maatregelen ertoe zouden hebben geleid dat de gedragingen zouden worden beëindigd of in ieder geval substantieel zouden worden verminderd.’ Kortom, was de betrokkene op de hoogte, heeft hij/zij voldoende ondernomen en waren er überhaupt effectieve mogelijkheden tot ingrijpen die achterwege zijn gelaten?

Maatregelen waren onvoldoende

In de opvatting van het Openbaar Ministerie over de strafrechtelijke aansprakelijkheid en vervolging van de voormalig CEO van ING wordt daar nog wat concreter handen en voeten aan gegeven. Het onderzoek liet namelijk zien dat de raad van bestuur de gebreken in het relevante beleid, het beleid om betrokkenheid bij witwassen te voorkomen, weliswaar kende. Maar ook dat signalen daarover prioriteit en aandacht van de raad van bestuur kregen nadat daarover intern was gecommuniceerd. Er volgde onderzoek naar de ernst van de gebreken en dat resulteerde in een analyse en beoordeling ‘sufficient’. ‘Hoewel achteraf geconcludeerd moet worden dat de destijds getroffen maatregelen onvoldoende waren’ is dan toch sprake van onvoldoende bewijs van persoonlijke strafrechtelijke aansprakelijkheid, zo stelt het Openbaar Ministerie.

Terecht dat van bestuurders (en anderen) niet het onmogelijke wordt gevraagd en het Openbaar Ministerie in haar vervolgingsbeslissingen of  -opvattingen een poging doet reële, haalbare eisen te stellen als het gaat om het voorkomen van strafbare feiten en persoonlijke verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid daarvoor.

Francien Rense is partner bij Greenberg Traurig Amsterdam. Voor Advocatie.nl schreef zij eerder het opinieartikel De misthoorn en zelfonderzoek: is zelfonderzoek een goed idee?

Lees ook:

A lawyer sitting at a desk with legal books, documents, and a newspaper, embodying professionalism.

NCC functioneert goed, maar instroom zaken blijft achter

Lees meer
Close-up of a wooden judge's gavel on a black desk, symbolizing justice and law.

RSJ: Jeugdigen vaker buiten strafrecht houden

Lees meer

Advocaat verdachte in soevereinenzaak: ‘Uitspraken waren dom, maar geen aanslagplannen’

Lees meer

Compliance en digitale zekerheid: cruciale pijlers voor moderne advocatenkantoren

Lees meer
soccer, international, holland, nederland, eredivisie, honor division, banner, flag, vitesse arnhem

Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden in Vitesse-zaak bezat ooit fankaart

Lees meer

Nieuwe Uitdaging bij… o.a. Atlas Fiscalisten, Baker McKenzie, Van Benthem & Keulen

Lees meer

Opinie: ‘De afbouw van de hypotheekrenteaftrek is onvermijdelijk’

Lees meer

Rechtbank Rotterdam berispt advocaat wegens aanvoeren van niet-bestaande jurisprudentie

Lees meer

Filed Under: Opinie en blogs Tagged With: advocaat, corporate

Vorige artikel
Van Aristoteles tot algoritme: hoe filosofie AI in de advocatuur verheldert
Volgende artikel
Column - '40 miljoen: druppel op een brandend platform?'

Primary Sidebar

Topvacatures

Advocaat stagiair(e) Rotterdam

Arbeidsjurist Gouda

Meer vacatures

OverFusies

Magazine

Magazine

Best gelezen

  • Rechtbank Rotterdam berispt advocaat wegens aanvoeren van niet-bestaande jurisprudentie

  • Opinie: ‘De afbouw van de hypotheekrenteaftrek is onvermijdelijk’

  • Nieuwe Uitdaging bij… o.a. Atlas Fiscalisten, Baker McKenzie, Van Benthem & Keulen

  • soccer, international, holland, nederland, eredivisie, honor division, banner, flag, vitesse arnhem Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden in Vitesse-zaak bezat ooit fankaart

  • Advocaat persoonlijk aansprakelijk ondanks exoneratieclausule

Recente berichten

  • NCC functioneert goed, maar instroom zaken blijft achter
  • RSJ: Jeugdigen vaker buiten strafrecht houden
  • Advocaat verdachte in soevereinenzaak: ‘Uitspraken waren dom, maar geen aanslagplannen’
  • Compliance en digitale zekerheid: cruciale pijlers voor moderne advocatenkantoren
  • Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden in Vitesse-zaak bezat ooit fankaart

Recente reacties

    Archieven

    • september 2025
    • augustus 2025
    • juli 2025
    • juni 2025
    • mei 2025
    • april 2025
    • maart 2025
    • februari 2025
    • januari 2025
    • december 2024
    • november 2024
    • oktober 2024
    • september 2024
    • augustus 2024
    • juli 2024
    • juni 2024
    • mei 2024
    • april 2024
    • maart 2024
    • februari 2024
    • januari 2024
    • december 2023
    • november 2023
    • oktober 2023
    • september 2023
    • augustus 2023
    • juli 2023
    • juni 2023
    • mei 2023
    • april 2023
    • maart 2023
    • februari 2023
    • januari 2023
    • december 2022
    • november 2022
    • oktober 2022
    • september 2022
    • augustus 2022
    • juli 2022
    • juni 2022
    • mei 2022
    • april 2022
    • maart 2022
    • februari 2022
    • januari 2022
    • december 2021
    • november 2021
    • oktober 2021
    • september 2021
    • augustus 2021
    • juli 2021
    • juni 2021
    • mei 2021
    • april 2021
    • maart 2021
    • februari 2021
    • januari 2021
    • december 2020
    • november 2020
    • oktober 2020
    • september 2020
    • augustus 2020
    • juli 2020
    • juni 2020
    • mei 2020
    • april 2020
    • maart 2020
    • februari 2020
    • januari 2020
    • december 2019
    • november 2019
    • oktober 2019
    • september 2019
    • augustus 2019
    • juli 2019
    • juni 2019
    • mei 2019
    • april 2019
    • maart 2019
    • februari 2019
    • januari 2019
    • december 2018
    • november 2018
    • oktober 2018
    • september 2018
    • augustus 2018
    • juli 2018
    • juni 2018
    • mei 2018
    • april 2018
    • maart 2018
    • februari 2018
    • januari 2018
    • december 2017
    • november 2017
    • oktober 2017
    • september 2017
    • augustus 2017
    • juli 2017
    • juni 2017
    • mei 2017
    • april 2017
    • maart 2017
    • februari 2017
    • januari 2017
    • december 2016
    • november 2016
    • oktober 2016
    • september 2016
    • augustus 2016
    • juli 2016
    • juni 2016
    • mei 2016
    • april 2016
    • maart 2016
    • februari 2016
    • januari 2016
    • december 2015
    • november 2015
    • oktober 2015
    • september 2015
    • augustus 2015
    • juli 2015
    • juni 2015
    • mei 2015
    • april 2015
    • maart 2015
    • februari 2015
    • januari 2015
    • december 2014
    • november 2014
    • oktober 2014
    • september 2014
    • augustus 2014
    • juli 2014
    • juni 2014
    • mei 2014
    • april 2014
    • maart 2014
    • februari 2014
    • januari 2014
    • december 2013
    • november 2013
    • oktober 2013
    • september 2013
    • augustus 2013
    • juli 2013
    • juni 2013
    • mei 2013
    • april 2013
    • maart 2013
    • februari 2013
    • januari 2013
    • december 2012
    • november 2012
    • oktober 2012
    • september 2012
    • augustus 2012
    • juli 2012
    • juni 2012
    • mei 2012
    • april 2012
    • maart 2012
    • februari 2012
    • januari 2012
    • december 2011
    • november 2011
    • oktober 2011
    • september 2011
    • augustus 2011
    • juli 2011
    • juni 2011
    • mei 2011
    • april 2011
    • maart 2011
    • februari 2011
    • januari 2011
    • december 2010
    • november 2010
    • oktober 2010
    • september 2010
    • augustus 2010
    • juli 2010
    • juni 2010
    • mei 2010
    • april 2010
    • maart 2010
    • februari 2010
    • januari 2010
    • december 2009
    • november 2009
    • oktober 2009
    • september 2009
    • augustus 2009
    • juli 2009
    • juni 2009
    • mei 2009
    • april 2009
    • maart 2009
    • februari 2009
    • januari 2009
    • december 2008
    • november 2008
    • oktober 2008
    • september 2008
    • augustus 2008
    • juli 2008
    • juni 2008
    • mei 2008
    • april 2008
    • maart 2008
    • februari 2008
    • januari 2008
    • december 2007
    • november 2007
    • oktober 2007
    • november 2006
    • oktober 2006
    • april 2006
    • juni 2005
    • mei 2005
    • april 2005
    • februari 2005
    • april 2004

    Categorieën

    • aanbesteding & omgevingsrecht
    • Aansprakelijkheid
    • Actueel
    • Agenda
    • AI
    • AI, tech & legal
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht & sociale zekerheid
    • Bedrijfsjurist en advocaat
    • Berkely Bridge
    • Beroepsvaardigheden
    • Bestuurs(proces)recht
    • Bouwrecht
    • Buitenland
    • Burgerlijk (Proces)recht
    • Burgerlijk (Proces)recht en contracten
    • Business
    • Chemische Veiligheid
    • Column
    • Corona
    • Deals
    • Dealtalk
    • Erfrecht
    • Financieel
    • Financieel recht
    • Fiscaal
    • Fiscaal Recht
    • Gezondheidsrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Human Interest
    • Huurrecht
    • Huurrecht
    • ICT & Privacy
    • Incompany
    • insolventie en ondernemingsrecht
    • Instagram
    • Intellectueel Eigendomsrecht
    • Intellectuele Eigendomsrecht
    • Internationaal en Europees Recht
    • Interview
    • Jeugdrecht
    • Juridisch ondersteuner
    • Lexxyn Groep
    • Mediation
    • Mercedes-Benz
    • Mutsaerts
    • Nieuwe uitdaging
    • Nieuws
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Ondernemingsrecht
    • Onderwijsrecht
    • Opinie en blogs
    • Overheid Bedrijfsvoering
    • Overheid Bestuur
    • Overheid Ruimte & milieu
    • Overheid Sociaal
    • Overheid Veiligheid
    • Personen- en familierecht
    • Personen- en familierecht
    • PO Deal aanbod
    • Podcasts
    • Privacyrecht
    • schade en verzekering
    • SDU events
    • Straf (Proces)recht
    • Tuchtrecht
    • Uitgelicht
    • vacatures
    • Vastgoed- & Huurrecht
    • Veiligheid
    • Vlogs
    • Vreemdelingenrecht
    • Wagner Group
    • Wieringa
    • YER Legal

    Meta

    • Login
    • Berichten feed
    • Reacties feed
    • WordPress.org

    Footer

    • Nieuws
    • Business
    • Human Interest
    • Innovatie & Tech
    • Opinie en blogs
    • Tuchtrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Top 50 Advocatuur
    • Top 30 Notariaat
    • Advocatie Magazine
    • Vacatures
    • Partners
    • Facebook
    • LinkedIn
    • Instagram
    • Youtube
    • Nieuwsbrief
    • Contact en colofon
    • Meld nieuws
    • Adverteren
    • Vacature indienen

    Advocatie is een uitgave van
    Lefebvre Sdu
    Maanweg 174
    2516 AB Den Haag

    Powered by Lefebvre Sdu

    • Disclaimer
    • Privacy Statement & Cookieverklaring
    lefebvre SDU

    Het laatste nieuws van Advocatie
    twee keer per week in je mail
    ?

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Aanmelden

    ×