• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Nieuwsbrief
  • Magazine
  • Webshop
  • Contact en colofon

Advocatie

Dé nieuwssite voor advocaten, notarissen en juristen

  • Actueel
    • Nieuws
    • Business
    • Tuchtrecht
    • Nieuwe uitdaging
    • Deals
    • Human Interest
    • Opinie en blogs
    • Buitenland
  • AI, tech & legal
  • Podcasts
  • De Stand
    • Advocatuur Top 50
    • Notariaat Top 30
    • Archief De Stand
  • Uitgelicht
  • Vacatures
  • Opleidingen
  • Partners
    • PKIsigning
    • Howden
    • OSR
    • PO-Online

Van Aristoteles tot algoritme: hoe filosofie AI in de advocatuur verheldert

21 februari 2025 door Ingrid van de Pol-Mensing

In deze column bekijkt Ingrid van de Pol-Mensing, co-CEO en mede-oprichter van Uncover Legal, AI vanuit een filosofisch standpunt. Met behulp van Aristoteles legt ze uit hoe AI de advocatuur kan ondersteunen.

Kunstmatige intelligentie (AI) is allang niet meer uitsluitend voorbehouden aan programmeurs en techbedrijven. In de advocatuur wordt AI steeds vaker ingezet voor feitenanalyse, juridische tekstinterpretatie en zelfs het opstellen van adviezen. Maar in plaats van ons enkel te richten op de technologische mogelijkheden, leek het mij – geïnspireerd door het boek Van Aristoteles tot algoritme van Guido van der Knaap – boeiend om AI eens te bekijken vanuit een ander perspectief: dat van de filosofische traditie. Hoe verhoudt AI zich tot fundamentele concepten zoals logica, kennis en causaliteit?

Guido van der Knaap behandelt deze vragen op een begrijpelijke manier. Hij plaatst AI in de context van zes filosofische disciplines. Een aantal thema’s sprong er voor mij uit in relatie tot de advocatuur.

Logica en rechtspraak

Aristoteles legde met zijn formele logica de basis voor juridische argumentatie. In de advocatuur draait redeneren om het zorgvuldig opbouwen van argumenten en het trekken van valide conclusies op basis van bestaande wetten en precedenten. Aristoteles’ syllogismen—redeneervormen waarin een conclusie logisch voortvloeit uit twee premissen—zijn nog steeds relevant in juridische besluitvorming.

AI kan deze formele argumentatie ondersteunen door patronen in juridische teksten te analyseren, tegenstrijdigheden te signaleren en contracten te controleren op juridische consistentie. Moderne AI-tools zijn steeds beter in staat om juridische documenten te doorzoeken en juridische redeneringen te valideren op basis van logische principes. Dit helpt advocaten niet alleen om sterker onderbouwde pleidooien op te stellen, maar ook om inconsistenties of zwakke punten in argumentatie tijdig te herkennen.

Epistemologie en bewijsvoering

Epistemologie is de filosofische studie van kennis: hoe verwerven we kennis, wat maakt iets tot betrouwbare informatie en onder welke voorwaarden kunnen we iets als waarheid aannemen? In de advocatuur speelt epistemologie een cruciale rol, omdat juridische besluitvorming grotendeels steunt op bewijsvoering. Advocaten en rechters moeten bepalen welke informatie als overtuigend bewijs kan dienen, rekening houdend met betrouwbaarheid, objectiviteit en juridische relevantie.

AI, en met name Natural Language Processing (NLP), kan een waardevolle bijdrage leveren aan juridische bewijsvoering door grote hoeveelheden juridische teksten te doorzoeken en relevante jurisprudentie en wetgeving snel en nauwkeurig te analyseren. Dit versnelt niet alleen de onderzoeksfase, maar kan ook helpen bij het ontdekken van verbanden tussen uitspraken die anders mogelijk over het hoofd worden gezien. Hoewel AI nog steeds menselijke interpretatie nodig heeft, wordt het steeds beter in het ondersteunen van juristen bij het verzamelen en analyseren van bewijsmateriaal.

De grenzen van AI

Hoewel AI indrukwekkende vooruitgang heeft geboekt, kent het nog steeds filosofische en praktische uitdagingen. Eén daarvan is de manier waarop AI oorzaak-gevolgrelaties begrijpt. David Hume stelde dat we oorzaak-gevolgrelaties niet direct kunnen waarnemen, maar slechts herhaaldelijk samen voorkomende gebeurtenissen zien. Deep learning-modellen werken op een vergelijkbare manier: ze herkennen patronen in data, maar begrijpen niet per se de onderliggende oorzaken.

Dit kan problematisch zijn in juridische contexten, waar de oorzakelijke relatie tussen feiten en uitkomsten essentieel is. Bijvoorbeeld, een AI-systeem kan een correlatie vaststellen tussen bepaalde kenmerken van een zaak en de uiteindelijke uitspraak, maar zonder een diep begrip van de juridische principes die eraan ten grondslag liggen. Gelukkig worden AI-modellen steeds beter in causale inferentie, waardoor ze niet alleen correlaties herkennen, maar ook beter onderscheid kunnen maken tussen oorzakelijke verbanden en willekeurige samenhangen.

Een tweede fundamentele uitdaging is het inductieprobleem. Hume wees erop dat we geneigd zijn te veronderstellen dat patronen uit het verleden zich in de toekomst zullen herhalen, terwijl daar geen absolute zekerheid over bestaat. AI-modellen werken op basis van inductie: ze leren van historische data en passen deze kennis toe op nieuwe gevallen. Maar wat als de omstandigheden veranderen en de bestaande patronen niet meer geldig zijn?

Dit kan in juridische en ethische contexten problematisch zijn. Een AI-systeem dat is getraind op vroegere jurisprudentie, kan moeite hebben om uitzonderlijke of nieuwe situaties correct te interpreteren. De oplossing ligt in technieken zoals meta-leren en transfer learning, die AI helpen flexibeler te worden en zich beter aan te passen aan veranderende omstandigheden. Hierdoor kunnen modellen niet alleen effectief blijven binnen hun trainingsdata, maar ook in nieuwe, onbekende contexten.

Conclusie

Zoals het gezegde luidt: “Zonder verleden geen heden, zonder heden geen toekomst.” Dit geldt ook voor de manier waarop AI zich ontwikkelt. AI bouwt voort op inzichten uit het verleden, functioneert in het heden en beïnvloedt de toekomst. Met de snelheid waarop AI modellen ontwikkelen worden de beperkingen steeds minder en zal de betrouwbaarheid en relevantie voor de advocatuur steeds meer toenemen. Wanneer je als advocaat de impact van AI op je vakgebied wil begrijpen, neem het boek dan vooral mee op je volgende vakantie.

A lawyer sitting at a desk with legal books, documents, and a newspaper, embodying professionalism.

NCC functioneert goed, maar instroom zaken blijft achter

Lees meer
Close-up of a wooden judge's gavel on a black desk, symbolizing justice and law.

RSJ: Jeugdigen vaker buiten strafrecht houden

Lees meer

Advocaat verdachte in soevereinenzaak: ‘Uitspraken waren dom, maar geen aanslagplannen’

Lees meer

Compliance en digitale zekerheid: cruciale pijlers voor moderne advocatenkantoren

Lees meer
soccer, international, holland, nederland, eredivisie, honor division, banner, flag, vitesse arnhem

Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden in Vitesse-zaak bezat ooit fankaart

Lees meer

Nieuwe Uitdaging bij… o.a. Atlas Fiscalisten, Baker McKenzie, Van Benthem & Keulen

Lees meer

Filed Under: Opinie en blogs

Vorige artikel
Modulariteit is het beste recept voor flexibiliteit in tijden van verandering
Volgende artikel
Met oordeel over bankbestuurders en hun vervolging schept OM welkome duidelijkheid

Primary Sidebar

Topvacatures

Advocaat stagiair(e) Rotterdam

Arbeidsjurist Gouda

Meer vacatures

OverFusies

Magazine

Magazine

Best gelezen

  • Rechtbank Rotterdam berispt advocaat wegens aanvoeren van niet-bestaande jurisprudentie

  • Opinie: ‘De afbouw van de hypotheekrenteaftrek is onvermijdelijk’

  • Nieuwe Uitdaging bij… o.a. Atlas Fiscalisten, Baker McKenzie, Van Benthem & Keulen

  • soccer, international, holland, nederland, eredivisie, honor division, banner, flag, vitesse arnhem Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden in Vitesse-zaak bezat ooit fankaart

  • Advocaat persoonlijk aansprakelijk ondanks exoneratieclausule

Recente berichten

  • NCC functioneert goed, maar instroom zaken blijft achter
  • RSJ: Jeugdigen vaker buiten strafrecht houden
  • Advocaat verdachte in soevereinenzaak: ‘Uitspraken waren dom, maar geen aanslagplannen’
  • Compliance en digitale zekerheid: cruciale pijlers voor moderne advocatenkantoren
  • Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden in Vitesse-zaak bezat ooit fankaart

Recente reacties

    Archieven

    • september 2025
    • augustus 2025
    • juli 2025
    • juni 2025
    • mei 2025
    • april 2025
    • maart 2025
    • februari 2025
    • januari 2025
    • december 2024
    • november 2024
    • oktober 2024
    • september 2024
    • augustus 2024
    • juli 2024
    • juni 2024
    • mei 2024
    • april 2024
    • maart 2024
    • februari 2024
    • januari 2024
    • december 2023
    • november 2023
    • oktober 2023
    • september 2023
    • augustus 2023
    • juli 2023
    • juni 2023
    • mei 2023
    • april 2023
    • maart 2023
    • februari 2023
    • januari 2023
    • december 2022
    • november 2022
    • oktober 2022
    • september 2022
    • augustus 2022
    • juli 2022
    • juni 2022
    • mei 2022
    • april 2022
    • maart 2022
    • februari 2022
    • januari 2022
    • december 2021
    • november 2021
    • oktober 2021
    • september 2021
    • augustus 2021
    • juli 2021
    • juni 2021
    • mei 2021
    • april 2021
    • maart 2021
    • februari 2021
    • januari 2021
    • december 2020
    • november 2020
    • oktober 2020
    • september 2020
    • augustus 2020
    • juli 2020
    • juni 2020
    • mei 2020
    • april 2020
    • maart 2020
    • februari 2020
    • januari 2020
    • december 2019
    • november 2019
    • oktober 2019
    • september 2019
    • augustus 2019
    • juli 2019
    • juni 2019
    • mei 2019
    • april 2019
    • maart 2019
    • februari 2019
    • januari 2019
    • december 2018
    • november 2018
    • oktober 2018
    • september 2018
    • augustus 2018
    • juli 2018
    • juni 2018
    • mei 2018
    • april 2018
    • maart 2018
    • februari 2018
    • januari 2018
    • december 2017
    • november 2017
    • oktober 2017
    • september 2017
    • augustus 2017
    • juli 2017
    • juni 2017
    • mei 2017
    • april 2017
    • maart 2017
    • februari 2017
    • januari 2017
    • december 2016
    • november 2016
    • oktober 2016
    • september 2016
    • augustus 2016
    • juli 2016
    • juni 2016
    • mei 2016
    • april 2016
    • maart 2016
    • februari 2016
    • januari 2016
    • december 2015
    • november 2015
    • oktober 2015
    • september 2015
    • augustus 2015
    • juli 2015
    • juni 2015
    • mei 2015
    • april 2015
    • maart 2015
    • februari 2015
    • januari 2015
    • december 2014
    • november 2014
    • oktober 2014
    • september 2014
    • augustus 2014
    • juli 2014
    • juni 2014
    • mei 2014
    • april 2014
    • maart 2014
    • februari 2014
    • januari 2014
    • december 2013
    • november 2013
    • oktober 2013
    • september 2013
    • augustus 2013
    • juli 2013
    • juni 2013
    • mei 2013
    • april 2013
    • maart 2013
    • februari 2013
    • januari 2013
    • december 2012
    • november 2012
    • oktober 2012
    • september 2012
    • augustus 2012
    • juli 2012
    • juni 2012
    • mei 2012
    • april 2012
    • maart 2012
    • februari 2012
    • januari 2012
    • december 2011
    • november 2011
    • oktober 2011
    • september 2011
    • augustus 2011
    • juli 2011
    • juni 2011
    • mei 2011
    • april 2011
    • maart 2011
    • februari 2011
    • januari 2011
    • december 2010
    • november 2010
    • oktober 2010
    • september 2010
    • augustus 2010
    • juli 2010
    • juni 2010
    • mei 2010
    • april 2010
    • maart 2010
    • februari 2010
    • januari 2010
    • december 2009
    • november 2009
    • oktober 2009
    • september 2009
    • augustus 2009
    • juli 2009
    • juni 2009
    • mei 2009
    • april 2009
    • maart 2009
    • februari 2009
    • januari 2009
    • december 2008
    • november 2008
    • oktober 2008
    • september 2008
    • augustus 2008
    • juli 2008
    • juni 2008
    • mei 2008
    • april 2008
    • maart 2008
    • februari 2008
    • januari 2008
    • december 2007
    • november 2007
    • oktober 2007
    • november 2006
    • oktober 2006
    • april 2006
    • juni 2005
    • mei 2005
    • april 2005
    • februari 2005
    • april 2004

    Categorieën

    • aanbesteding & omgevingsrecht
    • Aansprakelijkheid
    • Actueel
    • Agenda
    • AI
    • AI, tech & legal
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht & sociale zekerheid
    • Bedrijfsjurist en advocaat
    • Berkely Bridge
    • Beroepsvaardigheden
    • Bestuurs(proces)recht
    • Bouwrecht
    • Buitenland
    • Burgerlijk (Proces)recht
    • Burgerlijk (Proces)recht en contracten
    • Business
    • Chemische Veiligheid
    • Column
    • Corona
    • Deals
    • Dealtalk
    • Erfrecht
    • Financieel
    • Financieel recht
    • Fiscaal
    • Fiscaal Recht
    • Gezondheidsrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Human Interest
    • Huurrecht
    • Huurrecht
    • ICT & Privacy
    • Incompany
    • insolventie en ondernemingsrecht
    • Instagram
    • Intellectueel Eigendomsrecht
    • Intellectuele Eigendomsrecht
    • Internationaal en Europees Recht
    • Interview
    • Jeugdrecht
    • Juridisch ondersteuner
    • Lexxyn Groep
    • Mediation
    • Mercedes-Benz
    • Mutsaerts
    • Nieuwe uitdaging
    • Nieuws
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Ondernemingsrecht
    • Onderwijsrecht
    • Opinie en blogs
    • Overheid Bedrijfsvoering
    • Overheid Bestuur
    • Overheid Ruimte & milieu
    • Overheid Sociaal
    • Overheid Veiligheid
    • Personen- en familierecht
    • Personen- en familierecht
    • PO Deal aanbod
    • Podcasts
    • Privacyrecht
    • schade en verzekering
    • SDU events
    • Straf (Proces)recht
    • Tuchtrecht
    • Uitgelicht
    • vacatures
    • Vastgoed- & Huurrecht
    • Veiligheid
    • Vlogs
    • Vreemdelingenrecht
    • Wagner Group
    • Wieringa
    • YER Legal

    Meta

    • Login
    • Berichten feed
    • Reacties feed
    • WordPress.org

    Footer

    • Nieuws
    • Business
    • Human Interest
    • Innovatie & Tech
    • Opinie en blogs
    • Tuchtrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Top 50 Advocatuur
    • Top 30 Notariaat
    • Advocatie Magazine
    • Vacatures
    • Partners
    • Facebook
    • LinkedIn
    • Instagram
    • Youtube
    • Nieuwsbrief
    • Contact en colofon
    • Meld nieuws
    • Adverteren
    • Vacature indienen

    Advocatie is een uitgave van
    Lefebvre Sdu
    Maanweg 174
    2516 AB Den Haag

    Powered by Lefebvre Sdu

    • Disclaimer
    • Privacy Statement & Cookieverklaring
    lefebvre SDU

    Het laatste nieuws van Advocatie
    twee keer per week in je mail
    ?

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Aanmelden

    ×