Met wat voor zaken is Johan Russchen, de general counsel van Avebe, de laatste weken zoal bezig geweest? “Ten eerste met een zaak waar ik niets over kan zeggen. Een procedure. Verder met de voorbereiding van enkele grote incasso’s en van een vergadering van de RvC waarvan ik secretaris ben. Er was een public affairs-overleg; ik doe ook de woordvoering, belangrijk dus voor mij. O ja, er was nog een overleg over een mogelijke rechtszaak en allerlei werk op het terrein van de compliance.”
Door Micha Kat
Russchen werkte ook nog aan enkele grote inkoopcontracten en aan een juridisch advies over een samenwerkingsovereenkomst met een mogelijke nieuwe partner. “Tenslotte noem ik nog de voorbereiding en ontvangst van een lid van het Europees Parlement aan ons bedrijf.”
Het werkzame leven van de general cousel van de coöperatie Avebe (3500 telers van aardappelen in Nederland en Duitsland) in een notendop. Avebe (hoofdkantoor te Foxhol; vestigingen in Duitsland, Zweden, Turkije, Singapore, China, Taiwan, Japan en Korea; 1400 medewerkers) verwerkt in zes fabrieken (drie in Nederland, twee in Duitsland en een in Zweden) zetmeel uit aardappelen in producten voor de voedselindustrie, bouwmaterialen, papier, lijmen en de textielindustrie. Ongeveer de helft van de productie gaat naar de voedselindustrie, de helft naar non-food. Russchen: “Onze producten worden in Azie bijvoorbeeld veel gebruikt voor noodles, vandaar onze prominente aanwezigheid daar.”
Begin 2007 werd dochter Solanic actief dat hoogwaardige eiwitten uit aardappelen produceert ten behoeven van vooral de voedselindustrie. Een interessante business, want dergelijke plantaardige eiwitten zijn halal (toegestaan voor moslims) en kosjer (idem voor Joden), in tegenstelling tot dierlijke eiwitten. Russchen (ex-Electrabel Nederland) zit in de directie van Avebe (7 man) onder leiding van CEO Bert Jansen die vorig jaar overkwam van Campina waarmee een einde kwam aan een periode van desinvesteringen en herstructureringen.
Het Legal Team
Naast Russchen bestaat het team uit corporate counsel Jaap de Boer, manager public affairs Willem de Zeeuw (geen jurist) en een assistent voor het voeren van het secretariaat van de coöperatie. Zoals reeds uit het takenpakket van Russchen bleek, zijn Legal en Public Affairs bij Avebe sterk met elkaar verknoopt; tot het laatste behoren ook contacten met wet-en regelgevers in Den Haag en Brussel, werk met vaak een sterke juridische inslag.
Russchen doet het meeste werk dat “dicht tegen de directie of RVC aan ligt”, vooral op de gebieden ondernemingsrecht en coöperatierecht en behandelt “de grotere problemen”, zoals sommige procedures. Jaap de Boer buigt zich met name over contracten, bestuursrechterlijke zaken, het pachtrecht, financieringen, IE en onroerend goed. Het arbeidsrecht valt normaalgesproken onder HR, maar af en toe assisteren de juristen.
Het zijn van een coöperatie heeft bijzondere juridische consequenties, onder meer voor de corporate governance. Russchen: “Er is een versie van de code-Tabaksblat voor coöperaties.” In feite zijn de telers eigenaar van de coöperatie; zijn worden vertegenwoordigd in een Ledenraad van 60 telers. AVEBE is een ‘structuur-coöperatie’, een rechtsvorm waar weinigen buiten coöperaties mee te maken krijgen. Avebe kent ook een vorm van interne rechtspraak. Russchen: “Telers kunnen een boete krijgen, bijvoorbeeld bij niet-levering. Daar kunnen ze dan intern weer tegen in beroep gaan, waarbij recht gesproken wordt door drie commissarissen. Ik begeleid dat traject.”
Lobbyen en desinvesteren
Reeds ter sprake kwam dat lobbyen belangrijk is voor Avebe, zoals voor elke onderneming die opereert in een zwaar gereguleerde omgeving. In 2012 komt een einde aan Europese landbouwsubsidies voor de 3500 telers, die deels ook naar Avebe gaan. Russchen: “‘Er is nu gesteggel over hoe het dan verder moet. Er komt een ander systeem. Maar hoe gaat dat er precies uitzien? We ontvangen jaarlijks enkele tientallen miljoenen uit Brussel. Dat dat wordt afgebouwd is duidelijk. We proberen dat ondermeer op te vangen via innovatie zoals met Solanic, maar ook door kostenbesparingen en strategische samenwerkingen”
Na de crisis van 2005, waarbij Avebe ondermeer werd geconfronteerd met enkele weken van felle stakingen, is een omvangrijk desinvesteringsprogramma in gang gezet waarbij fabrieken werden verkocht in de VS, Brazilie, Thailand, China, Indonesië (met name in het kader van het afstoten van de cassave- en tapioca-activiteiten), en ook in Frankrijk en Nederland. Vorig jaar werd ook een overname gedaan: Purac (fabrikant van gluconaten) werd gekocht van CSM.
Litigation
Er lopen soms pachtzaken, omdat Avebe ook eigen grond verpacht. Het gaat dan om geschillen over de inhoud van pachtcontracten en over de beëindiging. Op het gebied van de procurement zijn er wel geschillen over de kwaliteit van geleverd materiaal, thans inzake bepaalde machines en centrifuges. Tenslotte zijn er incidentele ‘nabranders’ van desinvesteringen die zich zouden kunnen gaan ontwikkelen tot een procedure. Het IE (merken en patenten) ligt bij de bureau’s Markgraaf en De Vereenigde.
Advocatenkantoren
Op de rechtsgebieden arbeidsrecht en mededinging noemt Russchen Allen & Overy (Ferdinand Grapperhaus en Tom Ottervanger), maar voor arbeidsrecht ook Plas & Bossinade (Daan Kuyken). Inzake het ‘coöperatierecht’ is Houthoff Buruma de eerste adviseur, net als op vennootschapsrecht en energierecht (Bert Verburg, Marielle Koppenol). De Brauw Blackstone Westbroek (Nicolien van den Biggelaar) wordt ingehuurd voor bestuursrecht en Gaastra Advocaten (Andre Gaastra) voor milieuzaken. Internationaal werkt Avebe met allerlei kantoren wereldwijd, bijvoorbeeld met Paul Hastings, via het kantoor in Parijs.