De redenen om bij het Advocatuur Congres 2011 aanwezig te zijn waren eensluidend: we willen geïnspireerd worden, we zijn op zoek naar handreikingen voor innovatie en strategie. Met het thema ‘Innoveren & Veranderen’ waren de veertig (advocaat)bestuurders in Utrecht afgelopen donderdag en vrijdag aan het juiste adres. “Loslaten doet pijn. Maar er niet voor gaan ook.”
Door Sanne van Brunschot
De deelnemers – waarvan bijna de helft ook vorig jaar tijdens de eerste editie aanwezig was – betuigden zich zeer tevreden over de sprekers die initiatiefnemer Bert Hokken van Hokken Management & Advies had weten te strikken. Op de donderdag stonden lezingen op het programma van drie sprekers, die ieder op eigen wijze wisten te boeien.
Organisatiedeskundige Jaap Boonstra beet het spits af. “Innovatie en strategie in een professionele organisatie is een doorlopend proces, waarin je constant zoekt naar de identiteit van het kantoor.” Tip: een goede leider moet nooit op de inhoud gaan zitten of oplossingen gaan bedenken. Wel moet hij (m/v) problemen expliciet benoemen en de professional betrekken bij de oplossing. Boonstra vertelt zijn verhaal aan de hand van aansprekende voorbeelden, zoals die van een bestuurder die zich bemoeit met de koffiekopjes. Het lijkt triviaal, maar juist die bemoeienis bracht het gesprek op gang over de strategie van het bedrijf; waar staan we voor, wat willen we uitstralen? Uiteindelijk werden de kopjes bijna collectors items en verdwenen er elk jaar honderden stiekem in tassen en jassen. “Innovatie hoeft niet altijd groots te zijn, een kleine verbetering is ook innovatie. Als je het maar strategisch doet en er de juiste betekenis aan geeft.”
Nog een mooi voorbeeld geeft Boonstra ter illustratie van het antwoord op de vraag ‘Wat doe je als het minder gaat met kantoor?’. Een verfhandel wist in deze tijden van economische malaise juist te groeien, dankzij zijn innovatiekracht. Natuurlijk moest er op de kosten gelet worden, maar ook: prijzen omlaag in plaats van omhoog, trouwe klanten meer krediet, het aanbieden van schildercursussen voor de schilders die daar juist nu tijd voor hebben en daarbij meteen een nieuw soort verf aanprijzen. De verfbusiness is natuurlijk de advocatuur niet, maar het zou de bestuurder moeten inspireren. Boonstra sluit af met een filmpje van een dansende man, die onbedoeld een wijze leiderschapsles leert: de leider is een rare snuiter, totdat iemand zich bij hem aansluit.
Tegenstellingen integreren
Fons Trompenaars, de volgende spreker, is in andere delen van de wereld misschien wel bekender dan in eigen land. Hij heeft anekdotes over Japanners, Fransen en Amerikanen en brengt zijn verhaal met verve en vol humor. Naar eigen zeggen was hij de komische van de twee toen hij met John Cleese op het podium stond. Hij heeft echter een serieuze boodschap. 
Wat hem betreft is innoveren het integreren van tegenstellingen, door creatief te denken. Je moet dilemma’s niet bipolair benaderen; ‘als we het ene hebben, hebben we het andere niet.’ Je moet bedenken hoe je twee waarden combineert die niet gemakkelijk te combineren zijn. “Het ergste dat je in het leven kunt hebben is balans.” Dat betekent bipolair denken en uitkomen op een compromis. Integratie van twee uitersten is een stuk wenselijker, aldus Trompenaars.
Hoewel zijn bijdrage het meest abstract was voor de toehoorders, waren er verschillende dingen die direct in de praktijk toegepast kunnen worden. Zo kan een bedrijf of kantoor nieuwe ideeën een kans geven door er zowel kritisch als creatief mee om te gaan. Trompenaars’ regel: voordat je met de nadelen van een idee komt, moet je eerst twee goede dingen ervan noemen en vervolgens je kritiekpunten in een vraag gieten: “Hoe kan ik je helpen de volgende dingen te overkomen?” Daarmee bied je ook meteen je hulp aan om tot een oplossing te komen. Bij het bedrijf van Trompenaars is het dagelijkse kost. Een kwestie van wennen, maar erg constructief.
Een andere praktische tip is om bij het aannemen van mensen bewust te letten op het type dat je in huis haalt. Iedereen voegt weer iets anders aan het team toe en die ene vervelende persoon kan juist nodig zijn om de puntjes op de i te krijgen. Met een test is na te gaan welk type nog mist in het team. Deelnemers toonden zich bereid hier bij sollicitaties serieus rekening mee te gaan houden.
De wet van het elastiekje
In de avond, na het dinerbuffet, was het de taak aan Robert Benninga om de deelnemers bij de les te houden. Dat lukte hem prima, dankzij een opeenvolging van demonstraties, oefeningen en spelletjes. Benninga is een expert op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, wat hij op dit congres toepaste op het vraagstuk van acquisitie. Met twee sinaasappels in de hand zegt hij: “Mijn stijl is luchtig en humoristisch, maar het is wel bloedserieus.” En wat hij blijft benadrukken: je hoeft hem niet te geloven. Om te ontdekken of zijn trucjes werken, zul je het zelf moeten doen.
Hij geeft een aantal praktische tips, met als klap op de vuurpijl de ‘magic question’, die ook bij acquisitie werkt. Maar eerst de ‘platina regel’: “behandel de ander zoals die ander behandeld wil worden. En dus niet zoals jij zelf behandeld wil worden. Je weet niet wat een ander wil, dus vraag daar gewoon expliciet naar.” De magische vraag die je (ook) bij acquisitie kunt gebruiken is dan ook: “Wat is volgens u de ideale uitkomst van dit gesprek?” of iets wat daarop lijkt. “Je kunt dan over dingen praten die anders misschien niet aan de orde waren gekomen. Bovendien zie je de ander op deze manier voor vol aan.” In de zaal wordt ten zeerste betwijfeld of dit werkt. “Nogmaals: geloof mij niet, doe het.” Dat betekent voor de meesten waarschijnlijk dat ze even een drempel over moeten.
De wet van de gemiddelden kan ze daarbij helpen; ook al krijg je twintig keer nee, er komt vanzelf een ja. Een ander duwtje in de rug komt van de wet van het elastiekje. In de zaal trekt iedereen een elastiekje zo ver mogelijk uit en houdt de bovenkant goed vast terwijl de onderste hand loslaat. Pang! Benninga: “Loslaten doet pijn en iets nieuws implementeren misschien ook. Maar er niet voor gaan doet ook pijn. Voel maar.” Deze keer schiet het elastiekje op de onderste hand terug. “En zoveel pijn doet het nou ook weer niet.”
Met zijn eigen boek ‘Haal het beste uit jezelf’ illustreert Benninga wat er gebeurt als je iets aanbiedt: “Wie wil dit boek hebben?” Na wat getreuzel en ongemakkelijke blikken staat een aantal mensen op en loopt naar hem toe. Alleen degene die zo brutaal is om het uit zijn hand te grissen, heeft het boek te pakken. Les zoveel van de dag: “Er zijn heel veel mensen die zitten te wachten op jullie diensten. Maar je moet ze wel aanbieden, cliënten komen niet vanzelf naar je toe.”
Op vrijdag stonden Léon de Caluwé en Cor Molenaar op het programma, met lezingen over ‘Innovatie en Veranderen’ en ‘Innovatie en Informatisering’. Advocatie was uitgenodigd, maar kon helaas niet aanwezig zijn.
Zie ook het fotoverslag op de website van Hokken Management & Advies.