Viviënne van de Port is een van de vele strafrechtadvocaten die in de eerste helft van januari 2020 niet beschikbaar is voor piketdiensten. In een blog beschrijft zij hoe een hectische piketdag in het weekend eruit kan zien. ‘Je wil de minderjarige in principe snel bezoeken en voorrang geven, maar je staat al in Deventer.’
Het is zaterdag. Om iets voor 7.00 uur gaat je wekker. Melding 1 komt om 07.01 uur binnen. Mooi, je hebt je dag dus niet voor niets vrijgehouden. Melding 2 komt om 07.45 uur, de voorkeursadvocaat heeft hem gemist. Gauw naar het bureau in Apeldoorn. Oh wacht…die tweede is niet in Apeldoorn maar in Deventer. Met verhoorbijstand.
Voorkeursadvocaat inmiddels gesproken, hij vindt het geen enkel probleem dat jij de melding op zaterdag oppakt. De verdachte in Apeldoorn wil ook verhoorbijstand, alleen de rechercheurs zijn nog niet klaar voor verhoor. Dan toch maar eerst naar Deventer.
‘Ping’. Piketmelding minderjarige in Harderwijk. Die moest zich daar om 09.00 uur melden op uitnodiging van de politie en is vervolgens aangehouden. Je wil de minderjarige in principe snel bezoeken en voorrang geven, maar je staat al in Deventer. Even bellen met de verbalisant om het bezoekje en verhoor af te stemmen. Je belooft ze te bellen als je op het bureau in Deventer weggaat.
Gelukkig staat er een snoepautomaat in Harderwijk. Vanuit Harderwijk weer gauw terug naar Apeldoorn, waar een nieuwe verdachte wacht en het verhoor van de melding van die ochtend zal starten. Daarna volgen de inverzekeringstellingen. Vervolgens maar eens voorzichtig richting huis. Je piket duurt tot 20.00 uur ’s avonds. Om 19.35 uur telefoon van de Raad voor Rechtsbijstand, of ik de melding had gezien die ze om 19.30 uur hadden gestuurd? En weer terug naar het bureau. Ook deze verdachte wenst verhoorbijstand, maar dat wordt niet meer die avond.
De politie heeft het razend druk met meerdere aanhoudingen op de zaterdagavond. Morgen, zondag, pakken de collega’s van de vroege dienst het weer op. Dan zullen ze mij even bellen om het verhoor in te plannen.
Dat was je weekend.
Recht op verhoorbijstand
Strafrechtadvocaat ben je 24/7. Het is het mooiste vak dat er is. Je weet niet wat je dag brengt. Je ontmoet mensen, allen met hun eigen verhaal en achtergronden. De één roept meteen zwijgrecht, de ander heeft alles al ‘spontaan’ verklaard aan de politie. De één is wantrouwend, de ander vertrouwt je alles toe en vertelt je zijn/haar hele levensverhaal. Of een heel ander verhaal, beter bekend als het alibi (niet altijd even betrouwbaar). Strategie bepalen met weinig informatie is van tijd tot tijd een uitdaging.
In de kern zijn de recente ontwikkelingen van de rechten van de verdachte een goede zaak. Zo hebben de meerderjarige verdachten per 1 maart 2016 het recht van verhoorbijstand door een advocaat. Een andere ontwikkeling is dat sinds 1 maart 2017 het begrip ‘kwetsbare verdachte’ is geïntroduceerd in artikel 28b van het Wetboek van Strafvordering. Als de politie meent dat hiervan sprake is, dan wordt ongeacht de aard en de ernst van het feit, een advocaat toegevoegd.
Ten aanzien van minderjarigen is op 1 juni jl. onder meer besloten dat een minderjarige geen afstand meer kan doen van verhoorbijstand door een advocaat. Het wachten was dan ook op de minister om hieraan een financiële tegemoetkoming te verbinden (zie hiervoor ook deze blog). Dat deed de minister alleen niet. Pas nadat meerdere gerenommeerde strafrechtadvocaten hadden aangekondigd te zullen stoppen met het zogenoemde jeugdpiket, besloot de Minister dat bij dit piket twee verhoren vergoed worden.
Ten aanzien van het volwassenpiket is er echter geen enkele compensatie aangeboden. De tarieven zijn ook niet verhoogd. Op Prinsjesdag werd bekend dat er geen geld werd uitgetrokken voor onze rechtsbijstand. Wat betekent dit nu concreet? Dit betekent dat nog steeds van de piketadvocaten wordt verwacht dat zij grotendeels gratis werkzaamheden (blijven) verrichten, zoals:
-het contact met familie/ouders en met cliënt buiten deze momenten;
-het contact met het Openbaar Ministerie over het opvragen van stukken, over de stand van zaken met betrekking tot de zaak, het dossier, eventueel over beperkingen die zijn opgelegd aan je cliënt;
-contact met de politie over de stand van zaken, over het inplannen van de verhoren;
-de reistijd.
Allemaal gratis
Ook doen zich regelmatig situaties voor tijdens de bijstand, waarbij van de piketadvocaat wordt verwacht deze zonder enige vergoeding op te pakken. Denk hierbij aan een nieuwe verdenking van een soortgelijk feit. Hiervoor krijgt de piketadvocaat geen vergoeding, maar legt wel weer een bezoekje af en zit weer bij een verhoor. Ook als er bij de gesprekken met de verdachten een tegenstrijdig belang lijkt op te treden, kun je – als je de melding al hebt geaccepteerd en consultatiebijstand hebt verleend – zelf op zoek naar een andere advocaat. In je eigen tijd.
En wat te denken van de fase na het politiebureau tot aan de beslissing van het Openbaar Ministerie: inbeslaggenomen goederen, contact over afdoening, bestuderen van stukken… Allemaal gratis. En zo zijn er nog tal van voorbeelden te noemen waarin van de piketadvocaat wordt verlangd de werkzaamheden te verrichten en beschikbaar te zijn, zonder enige vergoeding. Alleen, de bakker om de hoek staat ook niet midden in de nacht op om zijn broden ’s ochtends gratis weg te geven. Een paar zijn niet erg, maar anders kan de tent wel dicht.
En zo is het inmiddels ook in de strafrechtadvocatuur. Daarom heb ook ik gehoor gegeven aan de oproep van mr. Robert Malewicz om de eerste twee weken van januari 2020 op te geven als verhinderdata voor de beide piketten. Een initiatief dat kan rekenen op grote steun van mijn strafrechtcollega’s, de Nederlandse Orde van Advocaten, de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten en de Nederlandse Vereniging van Jonge Strafrechtadvocaten.
De maat is vol, Minister Dekker. Doe er iets aan en laat de (minderjarige) verdachten de eerste twee weken van januari 2020 niet in hun hemd staan.
Viviënne van de Port is strafrechtadvocaat bij Aarts & Poortinga Advocaten in Amsterdam en Putten. Deze blog is eerder gepubliceerd op Sdu.nl.