Familiebanden mogen dan de laatste jaren losser zijn geworden, dat wil niet zeggen dat Nederlanders vinden dat ouders hun kinderen naar believen mogen onterven. 80 procent vindt dat de legitieme portie op zijn minst deels behouden moet blijven.
Omdat er al jaren wordt gediscussieerd over het draagvlak voor de legitieme portie, deed de Rijksuniversiteit Groningen hier in opdracht van het WODC onderzoek naar. Een op de vijf Nederlanders wil dat de legitieme portie helemaal verdwijnt. 40 procent van de Nederlandse bevolking is er onder alle omstandigheden voorstander van dat kinderen een deel van de erfenis kunnen opeisen, ook wanneer hun ouders hen het liefst zouden onterven.
Nog eens 40 procent vindt dat het van de omstandigheden afhangt of kinderen recht moeten houden op een legitieme portie.
Principiële keuze
Wanneer de legitieme portie zou worden afgeschaft, is dat volgens de onderzoekers een principiële keuze: de wetgever kiest dan voor de keuzevrijheid van de ouders om met hun nalatenschap te doen wat ze willen. In dat geval past het niet om een vergelijkbaar alternatief te bedenken voor de legitieme portie.
Wel is het volgens deskundigen dan gewenst dat vanwege het wegvallen van een aanspraak voor behoeftige kinderen, nog eens naar de andere wettelijke rechten wordt gekeken. Dit geldt met name voor de som ineens voor levensonderhoud van jonge kinderen. Hier kunnen nu alleen kinderen tot 21 jaar aanspraak op maken.
Gedacht kan worden aan verruiming van de leeftijdsgrens, zodat oudere kinderen die bijvoorbeeld vanwege hun studie nog behoeftig zijn, eveneens een som ineens kunnen vorderen. Ook kinderen met een handicap, ongeacht hun leeftijd, zouden dan wellicht een wettelijke aanspraak naar behoefte moeten kunnen krijgen.
Volledige afschaffing leidt tot vereenvoudiging van de regelgeving. Aan de andere kant zal het waarschijnlijk ook leiden tot meer procedures. Kinderen die worden onterfd, zullen hoogstwaarschijnlijk andere mogelijkheden zoeken om hun recht te halen.
Huidige regels verbeteren
Vanuit het onderzoek worden er verschillende suggesties gedaan om de huidige wettelijke regeling van de legitieme portie te verbeteren. Dit zijn onder andere:
• Het mogelijk maken om voor overlijden afspraken te maken over (het afzien van) een beroep op de legitieme portie;
• Het verduidelijken van de regelgeving die ziet op het recht op inzage in stukken en het recht op informatie die de legitimaris nodig heeft om zijn legitieme portie te berekenen;
• Het invoeren van de mogelijkheid een uiterste wilsbeschikking te vernietigen op grond van misbruik van omstandigheden;
• Het verplicht opnemen van een considerans bij uiterste wilsbeschikkingen waarbij kinderen onterfd of sterk benadeeld worden.
Ook geven de resultaten volgens de WODC aanleiding tot verder onderzoek. Dit moet zich dan onder meer richten op de verhouding tussen de langstlevende echtgenoot en (onterfde) kinderen en naar de verschillende suggesties van de deskundigen om de legitieme portie voor de praktijk beter hanteerbaar te maken.
Lees ook:
