Wat is het ultieme Joodse dilemma? (oplossing onderaan deze pagina). Kijk daar eerst even voordat u verder leest. En, leuk? Humor om te lachen toch. Of racistisch en beledigend? Een hele bevolkingsgroep te kakken gezet? Een religieuze minderheid nog wel.
Door Juriaan Mensch
Voor sommigen is dit misschien al een grensgeval. Ik stel me voor dat Ernst Hirsch Ballin een neologisme voor deze flauwe grap zou kunnen uitvinden – discriminogeen ofzo. Het gaat ook niet meer om de inhoud van de grap zelf, want hoe ze overkomt is contextafhankelijk, en tegenwoordig is die context etnisch-religieus fluïde geworden.
Een Jodengrap gebruiken is ook een beetje laf. Misschien had ik ballen moeten tonen en met een gedetailleerde beschrijving van het uiterlijk van profeet Mo moeten komen. Zou dat net zo opruiend zijn als een cartoon, of slechts het beledigingsequivalent van gratis ham?
Het is maar net welke groep je op de hak neemt. Als schrijver ontkom je er niet meer aan om een risicoanalyse te maken als je een mening geeft, over de Religie van de Vrede bijvoorbeeld. Maar misschien doet de Poldermossad straks ook polonium in mijn humus.
Ondiscriminabel
Goed, deze flauwe oefening in postmoderne Witzologie is een voorschotje op het Wildersproces 2.0 dat er helaas weer komt. Het zal het bal der voorspelbaarheid, worden vrees ik, opgevoerd door de humorlozen. Domlinks haakt weer in met domrechts. Team Abject en Infaam walst over de Kongsi der Beledigden heen. De antidiscriminatie-industrie heeft haar raison d’etre weer en Wilders zijn media-aandacht.
De vrijheid van meningsuiting is de hoer die nóg een keer wordt uitgewoond door haar eigen pooiers.
Gelukkig ben ik ondiscriminabel, want zo ben ik geboren: blank, man, zelfstandig ondernemer, gezond van lijf en leden, ook nog toevallig heterosexuist. Dus omdat ik de lottery of life gewonnen heb, is wat mij betreft de vrijheid van meningsuiting nagenoeg absoluut. Want ik ben toch onbeledigbaar, mensen. Oproepen tot geweld, daar houdt het op voor mij. Voor de rest mag iedereen zichzelf voor gek zetten met platte-aardetheorieën van elke snit, en mag men zich er ook door beledigd voelen. Ik hoop dat onze samenleving er een is die kritische en onafhankelijk denkende geesten voortbrengt, van de soort die de ironie in deze alinea opmerkt.
Ik ben me evengoed bewust van het effect van verbaal inhakken op een groep of persoon. Het ontstaan van een inferieur zelfbeeld – tweederangs burgerschap bijvoorbeeld – is zomaar gebeurd. Met name als je er mee opgroeit kun je het een leven lang met je meedragen. Om de Canadese filosoof Charles Taylor te quoten: ‘The projection of an inferior or demeaning image on another can actually distort and oppress, to the extent that the image is internalized.’
Toch weegt de vrijheid van meningsuiting zwaarder voor mij dan het vermijden van gekwetste zieltjes. Wat vaak vergeten wordt is dat wanneer iemand het zwijgen wordt opgelegd, je niet alleen diegene het recht van spreken ontneemt, maar ook de mogelijkheid voor iedereen om naar hem of haar te luisteren.
Het is belangrijk om te kunnen horen wat een clown als Wilders zegt. Ik vind het onzin dat de verkoop van een boek als Mein Kampf nog verboden is. Ik heb dat soort bescherming van mijn – door de wetgever kennelijk als onkritisch en infantiel beschouwde – geest niet nodig. Verbieden werkt niet, en gevoelens van belediging liggen op een subjectief hellend vlak.
Schuldgevoel
Hopelijk wordt de inhoudelijke behandeling van de zaak tegen Wilders vlak voor de intocht van Sinterklaas gepland, om zo de heftigheid van de eveneens voorspelbare Zwartepiet-discussie 2015 wat in te dammen. De kijkertjes thuis zullen dan wel wat discriminatiemoe zijn, hoop ik.
Op de achtergrond van de PVV-obsessie en de Zwartepietenkwestie speelt onverwerkt schuldgevoel een rol, lijkt het. Over het slavernijverleden. En de monden van mijn Amerikaanse vrienden vallen soms open als ik ze vertel dat niet alle Nederlanders in het verzet zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog, en we meewerkten aan het uitleveren van de Joodse bevolking.
Er wordt nu op de autochtone Nederlanders openlijk terug geprojecteerd: racisten. En dat voelt ongemakkelijk. Na WOII konden we als overwinnaars ons snel achter de woorden progressief en tolerant verschuilen. We hebben ze verinnerlijkt, ons ermee geïdentificeerd – en misbruikt.
De vanzelfsprekende verinnerlijking van die twee begrippen in ons zelfbeeld is ten einde. Dit nieuwe Wildersproces is nog een poging dat kapotte zelfbeeld te herstellen, maar bij voorbaat tot mislukken gedoemd. Wat de uitspraak ook zal zijn, Nederland als gemeenschap verliest, omdat de acteurs in het spel geen van allen staan voor het nieuwe.
Dat legertje gekwetsten zijn vaak humorloze fundamentalisten – religieus, etnisch of politiek. En het andere kamp kan zich maar niet verplaatsen in de werkelijkheid dat woorden ook echt kunnen kwetsen, en dat afkomst en het verleden er wel degelijk toe doen.
Ik hoop dat 2015 het jaar van het begin van de verzoening wordt. Dat kan alleen als we voorbij onze standpunten kijken en ironie, humor of relativering weer waarderen om zo de absurditeit van het komende schouwspel te kunnen zien.
Mazel tov!
(Oplossing: Gratis Ham)