Houdt iemand dankzij de inspanningen van een pro deoadvocaat een flinke opbrengst over aan een gewonnen rechtszaak, dan dient de cliënt deze advocaat alsnog te betalen. Dat is een van de plannen in een nieuw Belgisch wetsontwerp van minister van Justitie Koen Geens, meldt de Vlaamse krant Het Nieuwsblad. In Nederland is een soortgelijke regeling al van kracht.
Volgens het nieuwe wetsvoorstel zou de cliënt de rekening van de advocaat alsnog zelf moeten voldoen op het moment dat de opbrengst in een zaak zo hoog is dat iemand niet langer in aanmerking zou komen voor gratis rechtsbijstand. De cruciale vraag hierin is of de rechtzoekende recht zou gehad hebben op rechtsbijstand als het bedrag beschikbaar was geweest op de dag van de aanvraag van de toevoeging. Het Belgische bureau voor juridische bijstand krijgt de taak toegewezen om dit te beoordelen.
Minister Geens bouwt in zijn wetsvoorstel wel enkele beperkingen in. Zo kan geen advocaat maximaal 150% factureren van de pro deovergoeding, tenzij de rechtszaak echt uitzonderlijk veel heeft opgeleverd. Aan het puntensysteem voor rechtsbijstand sleutelt de minister vooralsnog niet. Daarvoor is een afzonderlijk ministerieel besluit nodig. De Belgische advocatenorde krijgt een grotere rol toebedeeld wat betreft het toezicht op de rechtsbijstand.
In Nederland moet een cliënt alsnog zelf alle kosten van rechtsbijstand betalen als de opbrengst van een zaak hoger is dan de zogenoemde resultaatgrens. Die grens ligt op de helft van het voor de cliënt geldende heffingvrij vermogen. In 2016 bedraagt het volledige heffingvrij vermogen 24.437 euro, zodat de resultaatgrens de helft van dit bedrag is: 12.218,50 euro.
Protest tegen hervormingen
Advocaten in België protesteren al enige tijd tegen de door minister Geens aangekondigde hervormingen. Vorige maand nog legden advocaten in Antwerpen het werk neer uit protest tegen de volgens hen te lage en te laat betaalde vergoedingen voor wat bij de zuiderburen tweedelijnsbijstand heet. ‘De hervormingen die aangekondigd worden door de minister baren ons zorgen omdat we vrezen dat zij er zullen toe leiden dat de bijstand van een advocaat, en bij gevolg de toegang tot het recht, voor heel wat rechtzoekenden moeilijker zal worden,’ aldus de Antwerpse Balie.
Volgens Geens zijn de hervormingen noodzakelijk vanwege een forste stijging van het aantal pro deozaken, waardoor het systeem onbetaalbaar dreigt te worden. Zo wil de minister scherpere controles op alle vormen van inkomen van iemand die een beroep doet op gefinancierde rechtsbijstand, inclusief spaargeld en inkomsten uit onroerend goed. Ook zouden cliënten in het vervolg altijd een bescheiden bijdrage moeten betalen voor een procedure.