Kan mediation iets betekenen bij grote zakelijke geschillen? Het aantal zakelijke mediations behelst nog niet één procent van het aantal handelszaken bij rechtbanken en hoven, schatte het Tijdschift Conflicthantering vorig jaar. Laten advocaten daar veel kansen liggen, ook voor hun omzet? Partners van enkele Zuidas-kantoren lieten de geest afgelopen week eens vrijuit waaien. Zo vrijuit, dat ze bij een uitspraak niet altijd hun naam vermeld wilden zien.
Door Linus Hesselink
Arbeidsrechtelijke geschillen worden nog relatief vaak met zakelijke mediation opgelost. Mirjam de Blécourt (corporate arbeidsrecht, Baker & McKenzie) is gemiddeld drie keer per jaar bij mediations betrokken. “Soms moet er iemand weg bij een bedrijf die dat ook wel wil, maar niet zonder spetterend afscheidsfeest. Daar kom je soms pas na lang luisteren achter, dat gaat beter in een mediation. Ik hoorde ooit over een ruzie over een grote berg sinaasappels, waar pas na lange procedures bleek dat de ene partij het vruchtvlees wilde hebben, en de andere de schillen.”
Paul Olden (litigation, NautaDutilh; mediator-opleiding gedaan): “Zo’n win-win-conflict is natuurlijk wel erg uitzonderlijk. Meestal gaat het toch om compromissen…” Jeroen van Hezewijk (litigation, Freshfields): “…en is het vooral een kwestie van verdelen.”
Jeroen Princen (insolventie en bestuurdersaansprakelijkheid, Ploum Lodder Princen; mediator-opleiding gedaan): “Maar procederen kost wel veel tijd en geld. Als curator is een procedure het laatste wat je wilt, dan ben je drie jaar verder. Advocaten die zich bezig houden met typisch advocatuurlijke werkzaamheden, hebben in het algemeen een conflictueuze opstelling: het maakt niet uit hoe je wint, áls je maar wint.” Hugo Reumkens (vennootschapsrecht, Van Doorne): “Ze vergroten vaak de problemen uit en focussen op het halen van de laatste 20 procent, terwijl 80 procent in het bedrijfsleven gezien wordt als een geweldig resultaat.”
NN: “Ook de verzekeraar drukt ze in die rol. Veel conflicten zouden veel eerder worden opgelost als er geen verzekeraar bij betrokken was, die zo laat mogelijk wil uitkeren. Ook als de juristen wel kunnen inschatten wat in een procedure het eindoordeel zal zijn, wordt het procedeergedrag bepaald door het feit dat er ergens een zak met verzekeringsgeld staat.”
Gewoon niet wáár
Zijn er voor advocaten toch voordelen te behalen met mediation? Joost Maassen (mediation en conflictmanagement, bij managementadvies- en opleidingsbureau Dialogue) organiseerde de bijeenkomst. Hij brengt de Fortis-schikking van 1,2 miljard ter sprake, die door mediation tot stand kwam. Marcel Windt (insolventie en herstructureringen, Windt Le Grand Leeuwenburgh; mediation-opleiding gedaan) maakte een heel vruchtbare zakelijke mediation mee. “In een zaak waarin het ging om een paar honderd miljoen kwam het na tien jaar procederen tot twee driedaagse mediationsessies. Na afloop hadden we een deal, heel efficiënt. Het was goed dat er telkens een volgende morgen was, zodat je even kon weglopen en tijdig merkte dat zelfs in je eigen team de vooruitgang heel verschillend werd beoordeeld. En er was een duidelijk protocol.”
Christiaan Alberingk Thijm (litigator in IE en privacy, bureau Brandeis) heeft daarentegen geen hoge pet op van de mediations die hij heeft meegemaakt. “De meest onredelijke partij trekt vaak aan het langste eind. Omdat de mediator niet aan waarheidsvinding doet. Dan denk je: het is gewoon niet wáár wat daar gezegd wordt! Dan heb je even een enorme behoefte aan een rechter. Wie een principiële uitspraak wil heeft niets aan een mediator.”
Windt: “In jouw inbreukpraktijk moet je natuurlijk vooral handhaven. Niet alles leent zich voor mediation.”
Sustainable
Wanneer moet je wel mediation overwegen? In de eerste plaats als het behoud van de relatie van de klant, de ondernemer, alles waard is. Die beschadig je met procederen, dat zien de aanwezigen heel goed. Als je die relaties weet te behouden, en het kost minder tijd, dan komen de ondernemers wel naar je toe. Olden: “Dat is dan een hele sustainable manier van je praktijk opzetten.”
In de tweede plaats is vertrouwelijkheid veel waard. Windt: “Met mediation los je de dingen meestal op buiten de publiciteit. We spraken ooit af dat wij een grote zak met centen kregen, en dat de wederpartij de zaak op haar manier mocht spinnen.”
Ook legt een mediator vaak beter bloot welke belangen er werkelijk spelen. Al kunnen advocaten in een confraterneel gesprek ook soms een heel eind komen – maar daarvoor moeten ze elkaar wel vertrouwen. NN: “Veel advocaten uit de provincie denken van Zuidas-advocaten: ‘Die houden me vast voor de gek, dus ik geef geen strobreed toe’. Dan kom ik vaak verder met Zuidas-advocaten, die dat niet denken, of die ik zelf ken.”
Monique van de Griendt (mediator, oprichter Dialogue): “Ik sprak een manager die na een mislukte mediation ging procederen. Hij had later spijt dat hij toch niet langer de mediation had geprobeerd. Want hij was de regie kwijtgeraakt over het voorkomen van verder verlies, was afhankelijk geworden van zijn advocaten. Ik denk trouwens dat binnen afzienbare tijd veel advocatenwerk door de computer wordt overgenomen. De irrationele, niet-juridische processen kan de computer echt niet overnemen; daar kun je als advocaat dus nieuw werk creëren.”
Duidelijke afspraken
Zakelijke mediation vinden de advocaten nu nog vaak te onduidelijk, te langdurig en te soft. De Blécourt: “Ik ben erg voor de snelkookpan-mediation. Als er niet snel een oplossing komt, moet je ophouden, dan weet je dat je moet procederen.”
Er blijkt ook grote behoefte aan een forum, een adres, een kaartenbak, zodat je weet welke mediator je moet hebben. Er zijn nu zo’n 2.500 mediators in Nederland, allemaal ZZP’ers, veel vrouwen. Er zijn weinig bekende namen die de general counsel aan zijn directie kan voorleggen als hij een mediation wil. Tijdens dit gesprek gaan de namen rond van slechts drie mediators: Eva Schutte en Saskia Reuling (beiden ReulingSchutte) en Martin Brink (Van Benthem & Keulen). Windt: “De Rechtbank Rotterdam heeft voor insolventie een kaartenbakje met zo’n twaalf mediators en samenvattingen van geslaagde mediations. Er moeten ook case studies komen van geslaagde mediations. En misschien moeten er ook andere tarieven worden gevraagd.” NN: “Want welke zwaargewicht wil voor € 150 per uur full-time mediator zijn?”
Vooral moeten er ook duidelijke afspraken komen, zodat je met de prijs en de procedure vooraf weet waar je aan toe bent. Windt: “Bijvoorbeeld vijf sessies voor € 7.500 en binnen vier weken afgelopen. En als juridische inbreng eerst een memo met een samenvatting van het partijstandpunt, en tijdens de sessies een of twee hand-outs of power point-presentaties met de belangrijkste punten. Als dan bijvoorbeeld in de mid market M&A-praktijk standaard in contracten clausules worden opgenomen met, voorafgaand aan een procedure over overnamegeschillen, een verwijzing naar een vaste mediationaanpak via een vertrouwd adres, dan kan het met zakelijke mediation heel hard gaan.”
Foto: Aerovista Luchtfotografie/Shutterstock.com