De NautaDutilh-advocaten die, in opdracht van Baker Tilly, onderzoek deden naar een ontoelaatbare truststructuur op Cyprus hebben ‘onrechtmatig gehandeld’. Dat heeft de Amsterdamse rechtbank geconcludeerd, in navolging van zowel het Hof als de Raad van Discipline.
De saga begon in 2014 toen twee advocaten van NautaDutilh werden ingeschakeld door Baker Tilly nadat het accountancy- en advieskantoor de Cypriotische constructie had geadviseerd aan wanddecoratie-ondernemer Coen Klawer – die hierdoor naar eigen zeggen schade leed. De Belastingdienst vroeg hierover informatie op, en Baker Tilly deed een incidentmelding bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
De NautaDutilh-advocaten moesten in opdracht van het adviesbureau onderzoek doen naar de fiscale constructie. De twee raadsmannen staan Baker Tilly dan echter ook bij in andere kwesties rondom de truststructuur. Een van de twee advocaten heeft bijvoorbeeld reeds geadviseerd over het al dan niet doen van de melding bij de AFM.
Dekenbezwaar en tuchtrechter
Precies daarover viel de deken van de Orde van Advocaten in Amsterdam, Evert Jan Henrichs, die eind 2021 een bezwaar indiende tegen de twee advocaten van NautaDutilh. Zowel de Raad als het Hof van Discipline maakte daarna korte metten met deze dubbelrol. Eerstgenoemde instantie oordeelde in de zomer van 2022 dat ‘de rol van partijdige advocaat niet verenigbaar is met de rol van onafhankelijk advocaat-onderzoeker’; de advocaten in kwestie kwamen ervan af met een waarschuwing.
Tegen dit besluit werd echter in beroep gegaan, maar ook het hof oordeelde in juni soortgelijk. Advocaten mogen ‘geen enkel misverstand’ laten bestaan over de rol waarin zij optreden: er is óf sprake van feitenonderzoek voor advies aan de cliënt óf van een onafhankelijk onderzoek, dat ook zo aan de buitenwereld wordt gepresenteerd. Dit geldt voor zowel onderzoeksrapporten voor intern als extern gebruik, want er moet altijd rekening gehouden worden met het feit dat een rapport onder ogen kan komen van derden – die waarde hechten aan zulke titulatuur.
Voor de Nauta-advocaten volgde een verzwaarde maatregelen – een berisping – en de uitspraak vormt mogelijk de opmaat voor een nieuwe standaard voor advocatenonderzoek: een advocaat kan geen ‘onafhankelijk onderzoeker’ zijn bij eigen cliënt.
Geen hoor en wederhoor
Ook de Amsterdamse rechtbank heeft een soortgelijke redenatietrant en vindt dat tegenover Klawer onrechtmatig is gehandeld. ‘Kort samengevat heeft Nauta onzorgvuldig gehandeld met name door schending van het recht op hoor en wederhoor, nu zij er rekening mee moest houden dat het rapport in de openbaarheid zou komen,’ valt te lezen in de vorige week gepubliceerde uitspraak. Volgens de rechter schoten de advocaten onder meer te kort door Klawer niet te horen, terwijl het rapport wel gedeeld werd met partijen als de Belastingdienst en de AFM.
Daarnaast heeft NautaDutilh ’ten onrechte de onafhankelijkheid van haar onderzoek op de voorgrond geplaatst terwijl het onderzoek niet onafhankelijk was’. Baker Tilly had volgens de rechter immers invloed ‘op de omvang van het onderzoek’. Daarnaast traden de NautaDutilh-raadsheren ‘zowel voorafgaand, tijdens als na het opstellen van het rapport’ op als partij-advocaten voor Baker Tilly, en hadden zij een adviesrelatie met het advieskantoor. De rechtbank haalt daarbij onder meer het eerdergenoemde advies aan van de advocaten om melding te doen bij de AFM naar aanleiding van het informatieverzoek van de belastingdienst. ‘Dit advies heeft Nauta toen gegeven in de relatie advocaat-cliënt.’
Schadevordering niet toewijsbaar
Tot slot stelt de rechter dat ‘Nauta relevante feiten niet, onjuist of onvolledig heeft weergegeven in het rapport’. Hierdoor hebben de advocaten ‘de rol van Baker Tilly kleiner gemaakt en die van Klawer groter’. De ondernemer heeft in zijn eis verder getracht schade te verhalen op NautaDutilh, maar hierin gaat de rechtbank niet mee. Klawer had eerder al schade verhaalt op Baker Tilly, maar kreeg toen maar de helft toegewezen omdat destijds werd geoordeeld dat hij ook zelf schuld had.
‘Niet valt in te zien hoe Nauta andere schade zou hebben veroorzaakt dan van Baker Tilly kan worden gevorderd nu de centrale stelling van Klawer is dat Nauta en Baker Tilly hebben samengespannen,’ aldus de Amsterdamse rechtbank. ‘Dat Nauta zelfstandig, buiten medeweten van Baker Tilly een onzorgvuldig rapport heeft uitgebracht is niet uit de stellingen van eiser gebleken.’ Volgens de rechter heeft Klawer met andere woorden ‘niet onderbouwd op welke (buiten de eigen schuld schade vallende) schade hij het oog heeft’ en kent de schadevordering daarom niet toe. De ondernemer heeft verklaard daarom in hoger beroep te gaan.
