Chaotische, introverte mannelijke advocaat loopt hoogste burn-outrisico, blijkt uit het derde deel van het Stressonderzoek “Stress en Persoonlijkheid” onder advocaten. Aan het derde van het Stressonderzoek deden 133 advocaten mee. 69 mannen (51,9%) en 64 vrouwen (48,1%); 39 stagiaires, 58 medewerkers en 36 partners. Ook naar leeftijdsverdeling en ervaringsjaren is de groep respondenten representatief voor de advocatuur. Opvallend is dat bijna 50% van de deelnemers minder dan 4 jaar bij hun huidig kantoor werkt.
Ook zijn advocaten bij grote kantoren (41,4%) sterk oververtegenwoordigd; het aandeel in de advocatuur als geheel is ruim 15%. Dit gaat ten koste van kantoren tot 5 advocaten (slechts 10% van de deelnemers). Advocaten bij kantoren met 6 tot 20 advocaten en 20 tot 60 advocaten zijn licht oververtegenwoordigd.
Extravert minder gestrest
De drie belangrijkste persoonlijkheidsfactoren uit de zogenaamde “big five”, extraversie, zorgvuldigheid en neuroticisme, zijn onderzocht door middel van de standaard vragenlijsten.
Extraverte advocaten hebben duidelijk minder last van stress en burn-out dan introverte. Dat was te verwachten: in onderzoek komt extraversie consequent naar voren als een eigenschap die gepaard gaat met prestaties en ontwikkeling, terwijl psychische klachten minder voorkomen bij extraverte mensen.
Zorgvuldigheid
Advocaten die zorgvuldig zijn in hun werk melden eveneens minder stressgerelateerde klachten. Bij zorgvuldigheid gaat het om betrouwbaarheid, ordelijkheid, efficiënt en systematisch werken. Het gaat hier om de ‘gezonde’ vorm van zorgvuldigheid. Overdreven zorgvuldigheid of perfectionisme houdt vaak wél verband met stressklachten.
Zoals verwacht is er een duidelijke relatie tussen neuroticisme, stress en burn-out. Advocaten die hoog scoren op burn-out risico’s beschrijven zichzelf ook als tobberig, onzeker en zorgelijk.
Mannen rapporteren ook dit keer iets meer stress; dit komt bij hen tot uiting in een grotere distantie (afstandelijke, cynische houding). Vrouwen zijn zorgvuldiger dan mannen. Bij hen komt stress weer iets vaker naar voren als een gevoel van onbekwaamheid. Er is geen verschil in extraversie. Naarmate de leeftijd vordert nemen stress en burn-out klachten af. Oudere advocaten zijn minder neurotisch. Er is geen verschil in extraversie en zorgvuldigheid.
Neuroticisme
In dit onderzoeksdeel is opnieuw geen relatie tussen stress en urennormen gevonden. Neuroticisme neemt af naarmate het aantal declarabele uren toeneemt, maar dat komt vooral doordat oudere advocaten, die gemiddeld meer uren maken dan stagiaires, minder neurotisch zijn.
15 mensen (11,3%) vertonen – volgens de zogenaamde UBOS-schaal – verschijnselen van burn-out. Voor de stagiaires is dit lager dan in het tweede deelonderzoek, maar overigens op hetzelfde niveau. Concrete oorzaken voor het verschil komen uit het onderzoek niet naar voren.
Burn-out
Onder de 15 burn-out gevallen zijn er 5 stagiaires, 7 medewerkers en 3 partners. Zij scoren veel hoger dan gemiddeld op neuroticisme en lager op extraversie en zorgvuldigheid. Opvallend is dat veel (5 van de 15) burn-out-gevallen voorkomen bij advocaten die slechts 1 jaar werkzaam zijn bij het huidige kantoor. Hieronder is echter slechts één beginnende stagiaire, de andere zijn onlangs van kantoor gewisseld. Bij alle vier gebeurde dat binnen een jaar na afronding van de stage.
Misschien hadden zij gehoopt hun teleurstelling bij hun oude kantoor achter zich te laten maar vallen de ervaringen ook bij het nieuwe kantoor tegen. Wanneer men voornemens is om van kantoor te veranderen of recent is overgestapt moet men blijkbaar bedacht zijn op dit risico.
Grote kantoren
Het aantal burn-out gevallen is relatief iets hoger bij de grote kantoren (14,5%). Dan volgen de kantoren met 6-20 advocaten (13%) en daarna de groep 20 tot 60 (8%). Hoewel het aantal gevallen te klein is om harde conclusies te trekken strookt dit wel met eerder onderzoek naar stress onder jonge advocaten. Mogelijk combineren de middelgrote kantoren voldoende begeleidingsmogelijkheden met een nog overzichtelijke organisatie.
Mannelijke advocaten
Maar liefst 11 van de burn-out gevallen zijn man. Het verschil tussen de stress en burn-outrisico’s van mannen en vrouwen in de hele groep is in dit opzicht heel duidelijk.
Opnieuw komt het beeld naar voren van: de opgebrande, jonge, mannelijke advocaat die zijn onzekerheid maskeert door een cynische houding en die op zoek is naar een ander kantoor of onlangs is overgestapt.
Over de verklaring van het consequent hogere stressniveau bij mannen (in tegenstelling tot onderzoek van vijf jaar geleden) kunnen we nog slechts speculeren. Denkbaar is, dat door het geringere aanbod van mannelijke juristen kantoren minder selectief zijn bij het aannemen van mannen. Een andere mogelijkheid – die uit Amerikaans onderzoek naar voren komt, is dat mannen hogere verwachtingen hebben van de praktijk van de advocatuur en zich daarin eerder teleurgesteld voelen. In ieder geval een interessant onderwerp voor verder onderzoek.
Maarten de Haas
Marchelle van Bon
RaymakersvdBruggen
Els van der Linden
Stressbalance