De Amerikaanse burger heeft meer dan 320 legal tech-producten tot zijn beschikking, las ik onlangs. Met een robot parkeerboetes aanvechten, een online tool je hypotheek laten duiden of met een app een scheidingsconvenant samenstellen: het kan allemaal.
Door Arnoud Engelfriet
Maar een onderzoek van de American Bar Association laat zien dat er in de praktijk weinig tech en al helemaal weinig legal aan zit: het is vooral een mooie verpakking om lappen wetteksten of checklists heen.
Legal tech transformeert, schreef ik eerder. Het gaat om een verandering van het juridisch werk zelf, niet alleen maar een mooiere verpakking of sneller werken. Maar de term is ook een hype aan het worden, en daar komen dit soort basale apps natuurlijk uit voort. Tegelijkertijd is het ook een teken aan de wand – kennelijk is juridische informatie of dienstverlening zó ontoegankelijk dat er een marktbehoefte is aan een app die je noemt wat er in een scheidingsconvenant opgenomen moet worden.
Het onderzoek van de ABA – uitgevoerd door MacArthur Foundation fellow Rebecca Sandefur – laat dat mooi zien. Zij ondervroeg gebruikers van deze diensten waarom zij deze inzette, en kwam tot de verrassende conclusie dat 74% van de mensen vooral wil weten welk juridisch probleem ze hebben. Mensen denken niet snel: hier is sprake van slecht verhuurderschap dan wel een conformiteitsprobleem in het gehuurde. Men denkt: er groeien paddenstoelen op mijn slaapkamermuur, hoe dwing ik de verhuurder dit op te lossen? Een tool die alleen al maar die te gebruiken juridische termen noemt, is dan al een waardevolle stap vooruit.
Complicerende factor bij legal tech apps voor gewone mensen is dat in de VS, en dan met name in tech-walhalla Californië, zeer strenge regels gelden over juridische adviesverstrekking. Het is grofweg gewoon verboden voor niet-advocaten om juridisch advies te geven, of dat nu gaat om procesvertegenwoordiging, contracten opstellen of gewoon een concreet advies op een juridische casus. Een app die een pro se dagvaarding genereert, creëert daarmee aansprakelijkheid voor zijn maker door de lokale Orde. Dergelijke tools komen er dan ook niet snel.
In Nederland ligt dat anders: een kantonrechterdagvaardingsapp zou hier prima legaal op de markt kunnen komen. Toch zijn er ook bij ons maar weinig van dergelijke diensten of apps te vinden. Waarschijnlijk heeft dat te maken met de manier waarop consumenten de juridische markt vaak betreden, namelijk via hun rechtsbijstandsverzekering of vakbond. En dat gaat vrijwel altijd via menselijk contact, hoewel er enige beweging zit in de intake: met wizards zoeken naar het juiste rechtsgebied of de gewenste oplossing.
Het lijkt me zonder meer waardevol om ook aan consumenten meer te kunnen bieden. De grote uitdaging wordt dan natuurlijk de beperkte juridische kennis. Een legal tech oplossing zoals bedrijven of advocatenkantoren die afnemen, is niet voor deze markt geschikt. Zoals gezegd moeten mensen eerst weten wat hun juridisch probleem is. Pas dan kan een passende oplossing worden geboden.
Tegelijkertijd biedt dat ook weer mogelijkheden om vervolgens de zakelijke markt te betreden. Consumenten zijn met velen, en dat biedt een grond om een legal tech app breed uit te laten proberen, om zo problemen en onverwachte issues op te kunnen sporen. Daar worden tools handiger en gebruiksvriendelijker van, en dát is weer waardevol voor de zakelijke versie.
Want een drukbezette bedrijfsjurist wil het liefst ook niet bezig zijn met juridische kwalificaties en beslisbomen. Die wil ook weten wat hem te doen staat bij zwammen op de muur. Daar kan een dergelijke legal tech app dus zeker óók voordeel leveren. De consument is in die zin het voorland voor het zakelijke werk.