De Nederlandse markt voor mobiel bellen wordt verdeeld tussen drie grote spelers: KPN, T-Mobile en Vodafone (in volgorde van aantal klanten) en KPN, Vodafone en T-Mobile (rangorde qua omzet). De omzet van T-Mobile (Nederland) bedraagt meer dan € 1,5 mrd en wordt behaald met ruim 3000 medewerkers. “De providers houden een soort rituele dans met de dealers om te zorgen dat hun portfolio voldoende verkocht wordt in de winkels van de dealers.”
Door Micha Kat
T-Mobile werd pas echt groot in Nederland met de overname van Orange eind 2007, maar is reeds actief op de Nederlandse markt vanaf 1999 onder de merknaam Ben. In 2001 kwam het bedrijf geheel in handen van de T-Mobile groep dat de merknaam Ben in 2003 uitfaseerde en ‘verving’ voor de eigen brand. In 2008 volgde echter de herintroductie van Ben naast het hoofdmerk T-Mobile. T-Mobile Nederland is onderdeel van een Nederlandse holding die in bezit is van de Duitse moedermaatschappij.
Directeur Juridische Zaken & Regelgeving Gert-Jan Kroese (38) kwam in 2007 mee vanuit Orange. “Ik was zelf ook betrokken bij de overname. Ik had toen nooit gedacht dat ik aan de slag zou gaan bij de overnemende partij.” T-Mobile en Orange (een dochter van France Telecom) waren ongeveer even groot en beiden challengers van de reeds gevestigde namen KPN en Vodafone. T-Mobile Nederland heeft een prachtig modern hoofdkantoor in Den Haag, direct achter station Hollands Spoor. T-Mobile heeft meer dan vijf miljoen klanten.
Het legal team
Gert-Jan Kroese geeft leiding aan een juridisch en regelgevend team van elf juristen inclusief hemzelf, de ondersteunende staf bestaat uit twee personen. Vijf juristen vormen de groep ‘legal’ en vijf de groep ‘regulatory’.
De legal groep behandelt alle belangrijke bedrijfsjuridische rechtsgebieden behalve fiscaal (onderdeel van de financiële afdeling) en arbeidsrecht (bij HR), en staat weer onder leiding van Birgit ’t Hart (ex-Boekel De Nerée). Kroese noemt als eerste aandachtsgebied de tachtig eigen winkels van T-Mobile (in het hoofdkantoor zit een prachtige grote) en het verwante onroerend goed- en huurrecht.
Een tweede key area vormt de distributie via de verkopers/dealers van abonnementen en prepaid aansluitingen zoals The Phone House, Bell Company, T for Telecom, MediaMarkt, Dixons etc. De relatie tussen deze ‘agenturen’ (in de telecomsector dealers genaamd) en de providers waarvan ze de producten en diensten aanbieden, is juridisch gecompliceerd. Kroese: “De providers houden een soort rituele dans met de dealers om te zorgen dat hun portfolio voldoende verkocht wordt in de winkels van de dealers. De dealers oefenen invloed uit op consumenten waardoor zij hen ‘sturen’ naar specifieke telco’s, en dat geeft ze macht.” Juridische thema’s die binnen het ‘agenturenrecht’ vaak aan de orde komen zijn exclusiviteit (bijvoorbeeld de aanbiedingen rond kerst), marktconformiteit van de vergoedingen aan de dealers en het vraagstuk van de goodwill indien de relatie met een agentuur wordt beëindigd.
Als derde zijn er de IT- en netwerkcontracten die T-Mobile afsluit met producenten van mobiele telefoons, zoals Nokia en Siemens. De mobiele telecomsector is een kapitaalsintensieve industrie, en deze contracten vertegenwoordigen een grote waarde. Het bestuursrecht komt aan bod inzake de ‘opstalpunten’, de locaties waar de meer dan 4000 antennes van T-Mobile staan die moeten zorgen voor optimaal genot van de mobiele telefoon of de mobiele datakaart. Kroese: “We huren locaties op bijvoorbeeld kerktorens van de bisdommen, in elektriciteitsmasten en op eigen masten langs een snelweg. We huren echter vooral op daken. Daklocaties zijn vergunningsvrij, maar voor hoge masten moeten vergunningen worden aangevraagd.” Antennelocaties zijn duur en de periode van contract tot bouw duurt lang. Een ‘beetje kerktoren’ doet anno 2008 tussen de € 2.500 en € 10.000 per jaar. Er wordt ook samengewerkt tussen de telco’s bij de bouw van het netwerk, bijvoorbeeld door het delen van grote masten en in grote samenwerkingsprojecten, zoals met ProRail (beheerder van het spoor) voor goede ontvangst in spoortunnels.
Consumentenbescherming
Vooral het consumentenrecht speelt een belangrijke rol: de producten en diensten moeten voldoen aan de geldende wet- en regelgeving zijn. De laatste jaren is er een toename van Europese en nationale wet- en regelgeving die toeziet op consumentenbescherming. Ook het aantal toezichthouders belast met consumentenzaken groeit gestaag. Zaken als het ontbinden van contracten, het meenemen van een nummer naar een andere provider, tussentijdse wijzigingen van contracten: het moet allemaal gebeuren volgens steeds striktere regels die een vesterking van het belang van de consument beogen.
Wat betreft het IE: de bescherming van het merk en de naam T-Mobile gebeurt vanuit Duitsland. Nederland ‘doet’ Ben. In deze sector zijn er regelmatig geschillen over vergelijkende reclame. Kroese: “De operators houden elkaar scherp in de gaten. Mobiele producten en diensten lijken snel op elkaar. Soms is het nodig een concurrent aan te spreken op misleidende reclames waardoor wij schade leiden.”
De onderneming is ook actief op sponsoring en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), in het bijzonder als hoofdsponsor van War Child. Naast financiële ondersteuning, verzorgt T-Mobile ook de mobiele communicatie van War Child-medewerkers op het hoofdkantoor in Amsterdam én in de landen waar War Child actief is. Dergelijke afspraken brengen ook enig juridisch werk met zich mee, zoals bij de sponsoring van het Wit Licht-project van Marco Borsato, waarbij de zanger ook aandacht vraagt voor de problematiek van kindsoldaten. T-Mobile stapte eind 2007 uit de wielersport wegens de aanhoudende doping-schandalen.
Tappen en NAW-gegevens
Het is bekend dat er in ons land nogal wat wordt afgeluisterd en getapt. Hier kan het publieke belang van opsporing en strafvordering hard in botsing komen met privacy en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Telco’s als T-Mobile maken hiertoe ‘goede operationele afpraken’ met OM, de parketten en opsporingsinstanties als de AIVD. Kroese: “Het gaat niet alleen om tappen, maar ook om verstrekking van NAW-gegevens. Er ligt na jaren onderhandelen een helder kader voor de toekomst. Voor het tappen geldt dat we een schriftelijke en door de rechter-commissaris getoetste last moeten zien.”
Naast Birgit ’t Hart bestaat de legal groep uit Andy Buma (IE; IT- en netwerk), Loes Holierhoek (consumentenrecht; producten en diensten; zakelijke markt) en Arianne Feijt (inkoop, distributiepartners).
De Regulatory groep
Onder leiding van Margreet Hoekstra buigen vier juristen zich over wet- en regelgevingskwesties. T-Mobile opereert in een gereguleerde sector waar Europese en nationale overheden, en ZBO’s zoals de NMa, de OPTA en het Agentschap Telecom strikte regels opleggen en handhaven. Kroese: “Het Mededingingsrecht is erg belangrijk voor ons; telco’s zitten dicht op elkaar en moeten nauw samenwerken om de klantgroepen met elkaar te laten communiceren. Ook is het product- en dienstenaanbod vrij homogeen.” Net als de andere mobiele aanbieders kreeg T-Mobile in 2001 een forse boete (enkele miljoenen) van de NMa wegens vermeend ‘afstemmingsgedrag’ jegens de agenturen; de telco’s zouden een kartel hebben gevormd door gezamenlijk de vergoedingen voor de dealers te verlagen. Over deze zaak wordt nog altijd geprocedeerd, thans bij het Europese Hof. Kroese: “De boete is in eerste aanleg inmiddels fors verlaagd.”
De interactie met de OPTA – die de markt voor telecommunicatie reguleert – is meer gericht op compliance met de regels en voorschriften die de OPTA uitvaardigt. Begin december bijvoorbeeld begon de OPTA met het handhaven van regels ter bevordering van meer transparantie voor betaalde servicenummers die met een prepaid gebeld worden. Providers dienen in deze gevallen een heldere boodschap te brengen die vóór het totstandbrengen van de verbinding aan de beller moet worden gecommuniceerd (Dit informatienummer kost…per minuut).
De aanhoudende strijd rond de roaming-wetgeving is een ‘kerndossier’ dat zich vooral op Europees niveau doet gelden. Onder roaming wordt verstaan het bellen (of sms-en en internetten) in het buitenland, waarbij een klant als gast gebruik maakt van het netwerk en de diensten van een andere provider. Er moet dan iets worden geregeld tussen de eigen provider en de faciliterende provider. Er is sinds enkele jaren veel politeke aandacht voor dit onderwerp vooral vanuit het Europese Parlement, dat vind dat de consument teveel betaalt. T-Mobile is het hier fundamenteel mee oneens, maar de Europese Commissie is actief de strijd aangegaan met de Europese mobiele operators. Sinds 2007 geldt er Europese tariefregulering en recent werden de Europese telecomministers het eens over nieuwe maximale roamingtarieven voor sms-sen en mobiel internetten. Kroese: “Het is vooral een politiek dossier, waarbij veel lobbywerk komt kijken. We werken op dat punt nauw samen met onze afdeling Public Affairs, maar het zwaartepunt van dergelijk werk ligt bij ons hoofdkantoor in Bonn.”
Margreet Hoekstra wordt binnen ‘regulatory’ ondersteund door Brenda van der Gaag (mededinging), Miriam van Deursen (niet-jurist, doet spectrumzaken), Anne Martine Koetsier (grote contracten voor het connecteren van de mobiele en vaste netwerken alsmede MVNO’s, de mobile virtual network operators: partijen als Tele2 en Albert Heijn die wel eigen diensten aanbieden, maar daarvoor gebruik maken van het netwerk van een mobiele operator). Nieuwkomer Wouter ’t Hoen richt zich op privacy en dataprotectie.
Litigation
Reeds ter sprake kwam de ‘kartelzaak’ aangespannen door de NMa inzake de agenturen. Tegen de Opta wordt bij tijd en wijle opgetreden – vaak samen met andere telco’s – als men het niet eens is met bepaalde besluiten zoals enige jaren geleden het ‘marktanalysebesluit’ voor de regulering van de markt voor afgifte van gesprekken op een mobiel netwerk (de kosten die tussen aanbieders onderling gerekend worden wanneer iemand een klant op een mobiel netwerk belt). Sinds 2006 procederen de vaste en mobiele operators en Opta over dit onderwerp.
Advocatenkantoren
Met Houthoff Buruma bestaat al vele jaren een innige relatie op een aantal belangrijke rechtsgebieden: Telecom (Jaap Doeleman), mededinging (Weyer VerLoren van Theemaat), huur- en bestuursrecht (Marry de Gaay Fortman) en Corporate (Bas de Wit).
Bird&Bird wordt geraadpleegd over zaken rond nieuwe content – zoals TV op je mobiel – outsourcing en aanbestedingen. Marjolein Geus is account manager, Jeroen van der Lee en Pauline Kuipers doen veel werk. Voor zaken in het arbeidsrecht, consumentenrecht en klantengeschillen wordt veelvuldig gebruik gemaakt van Ruig & Partners (Vincent Breedveld), gevestigd in Den Haag.