Als uitvindingen, podiumkunsten of journalistieke platforms het levenslicht kunnen zien dankzij crowdfunding, waarom dan niet juridische procedures? De in afvalrecht gespecialiseerde advocaat Rogier Hörchner experimenteert er sinds begin dit jaar mee als via het initiatief Crowd Advocaten. Sinds vorige week probeert hij een procedure tegen de gemeente Rotterdam te crowdfunden, om inzicht te krijgen in de kosten van de huishoudelijke afvalverwerking in de stad.
Door Joris Rietbroek
Hörchner zegt voortdurend op zoek te zijn naar manieren om zich als advocaat te onderscheiden. Dat begint met zijn specialisme, het afvalrecht, en niet voor niets is zijn Twitter-naam ‘@Afvaladvocaat’. Zijn eigen kantoor Hörchner Advocaten in Breda startte hij begin 2013. Enkele van zijn bekendere vaste cliënten zijn Greenpeace Nederland en Tomra Systems, leverancier van apparatuur voor de inname van statiegeldflessen en –kratten.
Op een avond tijdens een brainstormsessie in het eigen hoofd vroeg Hörchner zich het volgende af. Hoe kun je mogelijke cliënten tegemoet komen die net niet in aanmerking komen voor een toevoeging en ook geen rechtsbijstandverzekering hebben? Zeker als zij met een zaak aankomen waaraan een zeker collectief belang kleeft, is crowdfunding een optie, redeneerde hij.
Natuurlijk, collectief procederen an sich is al zo oud als de weg naar Rome, weet Hörchner. Maar via crowdfunding met een bescheiden inleg van minimaal 25 euro een bijdrage leveren aan een procedure – al dan niet als direct belanghebbende – is binnen de advocatuur toch echt iets nieuws, denkt hij. “Op deze manier is crowdfunding bij uitstek geschikt voor organisaties of groepen die een juridisch probleem te lijf willen gaan, maar niet zelf de financiën rond kunnen krijgen. Ik ga uit van de simpele gedachte dat jet met meer mensen pas echt iets voor elkaar kunt krijgen.”
Transparantie
Voor het initiatief richtte Hörchner een soort sublabel met aparte website op, Crowd Advocaten, dat wel duidelijk terug te voeren is naar zijn kantoor. “Dat moet wat mij betreft ook volledig transparant zijn, dat ben je als advocaat aan je stand verplicht. niet dat mensen denken dat er een bureautje tussenzit dat een percentage van de inleg opstrijkt, zoals je wel eens ziet. De kracht is dat je dit als advocaat doet en ook als zodanig aanspreekbaar en aansprakelijk bent.”
Een eerste crowdfundingproject kwam tot stand in samenwerking met de Vibia (Vrouwen in de Binnenvaart in Actie). Die verzetten zich ertegen dat binnenschippers afvalstoffenheffing moeten betalen in de gemeente van hun waladres én tegelijkertijd voor de afgifte van huishoudelijke afvalstoffen die zij aan boord produceren. Die Nederlandse wetgeving druist volgens de belangenvereniging en Hörchner tegen het Europese CDNI-verdrag in. Bij uitstek een zaak die in aanmerking kwam voor crowdfunding, aldus Hörchner, omdat een dergelijke organisatie als kwartiermaker een beroep kan doen op de achterban om een bijdrage te leveren.
Een geslaagde eerste poging bovendien: “Het doel van 3000 euro is behaald; er hebben 115 binnenschippers bedragen bijgedragen van 25 tot 250 euro.” vertelt hij. Dat bedrag van 3000 euro is zijn fixed fee voor behandeling van het eerste deel van de zaak. “Ik begin komende vrijdag aan een legal opinion in deze kwestie, denkbare vervolgstappen zijn benadering van de politiek en belastingdienst of eventueel een kort geding.”
Geen Zilvervloot
Het nieuwste crowdfundingproject van Crowd Advocaten betreft een bezwaarprocedure tegen de afvalstoffenheffing in de gemeente Rotterdam, met als doel is een onverbindendverklaring van de afvalstoffenheffingverordening of vermindering van de aanslag voor de burgers. Een actie die volgens Hörchner kans van slagen heeft, nu er in Rotterdam veel gemopperd wordt over de hoge kosten terwijl er in de stad afval zeer matig gescheiden wordt ingezameld.
Hoewel Hörchner niets uitsluit, beperkt hij zich vooralsnog tot dossiers die op de een of andere te maken hebben met ruimtelijke ordening en milieu. “Denk bijvoorbeeld aan wijkbewoners die naar de rechter willen vanwege de komst van een nieuw bedrijventerrein of de verbreding van een weg in de buurt.”
Hörchner onderstreept dat het op een dergelijke manier crowdfunden van procedures nog niet per se een briljant nieuw verdienmodel is. “De Zilvervloot vaart niet plotseling binnen,” zegt hij. “Vooralsnog kost het me vooral ontzettend veel extra tijd, alleen al omdat het lang duurt voor een project van start kan gaan of omdat mensen bijvoorbeeld hun IBAN-nummer verkeerd invullen. Dus je kunt gerust zeggen dat er de nodige uren pro deo in zitten. Dat komt ook omdat de website nog niet volledig geautomatiseerd is. Zo’n investering zou ik pas doen als duidelijk is gebleken dat het werkt.” Hij heeft dan ook niet de illusie dat zijn kantoor op den duur hoofdzakelijk procedures via crowdfunding zal voeren. “Maar een aantal zaken per jaar zie ik zeker gebeuren. Er is beslist behoefte aan.”
Orde plaatst kanttekeningen
Rest de vraag of procedures financieren via crowdfunding ook mag volgens de regels van de Nederlandse Orde van Advocaten. En daar is nog geen eenduidig antwoord op te geven, zegt woordvoerder Robert Veldhoen. Behalve praktische punten (‘Hoe organiseer je bijvoorbeeld de fundraising en het overleg met de deelnemende rechtzoekenden?’) heeft hij enkele andere kanttekeningen. “De afspraken mogen niet in strijd zijn met Gedragsregel 7, belangenverstrengeling moet worden voorkomen en daarnaast moet je bij crowdfunding de vraag stellen of de belangen van de rechtzoekenden wel hetzelfde zijn.”