• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Nieuwsbrief
  • Magazine
  • Webshop
  • Contact en colofon

Advocatie

Dé nieuwssite voor advocaten, notarissen en juristen

  • Actueel
    • Nieuws
    • Business
    • Tuchtrecht
    • Nieuwe uitdaging
    • Deals
    • Human Interest
    • Opinie en blogs
    • Buitenland
  • AI, tech & legal
  • Podcasts
  • De Stand
    • Advocatuur Top 50
    • Notariaat Top 30
    • Archief De Stand
  • Uitgelicht
  • Vacatures
  • Opleidingen
  • Partners
    • PKIsigning
    • Howden
    • OSR
    • PO-Online

Column: deepfakes, de overtreffende trap van photoshop

13 maart 2019 door Advocatie Redactie

Niek van de Pasch 300

In strafzaken wordt de whodunnit-vraag steeds belangrijker. Rechters selecteren en waarderen alle bewijsmiddelen, om het antwoord van de officier te verifiëren (of falsifiëren?). Het is volgens de Hoge Raad namelijk aan de strafrechter om ‘van het beschikbare materiaal datgene tot het bewijs te bezigen wat deze uit een oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt’.

Door Niek van de Pasch

Vanuit allerlei hoeken schieten experts ons daarbij te hulp. Zo schrijven rechtspsychologen bijvoorbeeld planken vol over waarnemingen, herinneringen en verklaringen van getuigen. Verbalisanten geloven we meestal op hun ambtsedig woord, maar dat is vooral beslissend bij verdachten van overtredingen die een heterdaadje ontkennen. Het blijft echter altijd prettiger om informatie zo direct mogelijk te consumeren.

Wie gedrag in een context moet beoordelen, is daarom blij als die gebeurtenis is opgenomen. Als een foto meer zegt dan duizend woorden, zegt een video immers meer dan duizend foto’s. Filmpjes kunnen dan ook meedoen als bewijsmiddelen, onder meer via onze eigen waarneming op zitting.

Helaas is dit geen situatie waar life imitates art. In misdaadseries ontmaskeren digitale speurneuzen boeven met één druk op de zoomknop. Hun tapes hebben – eventueel na een behendige remaster – zo’n fabelachtige resolutie, dat ze tweelingbroers op hun lachrimpels kunnen onderscheiden in de reflectie van een besteklade.

De praktijk is vaak wat minder fancy. Bewakingscamera’s registreren soms maar nét hoe winkeldieven een gele pixel onder hun jas verstoppen. En met de beeldfrequentie van een diavoorstelling glippen uitgedeelde optaters nog weleens tussen de frames door. De stand van de techniek is natuurlijk wel al iets opgeschoven, zoals iedereen met een smartphone dagelijks ervaart. Maar is verder ook altijd beter?

Enter deepfakes: de overtreffende trap van een vervalste handtekening of gephotoshopt plaatje. Een kwade genius voedt zijn systeem met honderden of duizenden fragmenten aan beeld en geluid. Het programma analyseert deze bestanden minutieus, om zo een datamodel van iemand te construeren. De software kan diegene vervolgens van alles laten doen of zeggen. Tot nu toe gaat het bijna altijd om twee dingen: fopspeeches door politici of natuurfilms met beroemdheden.

Misschien wel het beste voorbeeld van dat eerste fenomeen is de (zogenaamde) toespraak van Barack Obama over de gevaren van nepnieuws, die website Buzzfeed en komiek Jordan Peel samen produceerden. Bij publieke en sociale hoogwaardigheidsbekleders zijn audiovisuele grondstoffen handig genoeg in overvloed voorradig. Op sociale media en WhatsApp circuleren tegenwoordig echter ook genoeg selfies en spraakberichten om jan-en-alleman erbij te lappen.

Op zich is manipulatie van bewijsmateriaal natuurlijk niks nieuws. Toch lijkt deze ontwikkeling om twee redenen extra spannend. Ten eerste voelen bewegende beelden intuïtief als ‘het’ bewijs van ‘de’ waarheid. Alsof je er zelf bij was en het met eigen ogen zag. Dit laatste bastion van ongerepte bewijsvoering manifesteert zich nu nog als veilige haven, maar verdient binnenkort dus meer alertheid.

Ten tweede laat een zogeheten ‘generatief adversariaal netwerk’ (dit kunstmatig intelligent ‘gan’ creëert veel deepfakes) geen sporen meer na die mensen zullen opmerken. De enige die nog een kans maakt om echt van nep te onderscheiden, is dan – u raadt het al – een volgend algoritme. Is wat ons rest dus een wedloop van programmeurs die elkaar de loef afsteken met codetaal vol drieletterafkortingen?

Nou zal het met grootschalige trucage vast wel meevallen. Het venijn zit ‘m daarentegen misschien juist in het omgekeerde scenario: niet zozeer nep dat doorgaat voor echt, maar veeleer echt dat wordt weggezet als nep – een nieuwe vorm van plausible deniability dus. Als een geavanceerde applicatie volgens experts werkelijk nul traceerbare aanwijzingen voor geknoei zal herbergen, hoe reageren wij juristen straks dan op een deepfake-verweer? Zal dat ooit twijfel gaan zaaien die redelijk genoeg is om serieuze rechtsgevolgen te bewerkstelligen? Moeten we de grondslagen van onze overtuiging herijken?

Het sinterklaascadeau van de Europese Commissie was eind vorig jaar een heus ‘actieplan tegen desinformatie’. Specifiek over het verschijnsel deepfakes luidt de noodkreet uit Brussel: ‘De gebruikte instrumenten en technieken veranderen snel. De respons moet net zo snel evolueren.’ Wetgevers in Engeland en Amerika denken op dit moment al na over specifieke deepfake-delicten. Ook op andere terreinen binnen het strafproces lijkt bewustwording intussen op z’n minst welkom.

Filed Under: AI, tech & legal, Opinie en blogs

Vorige artikel
Loyens & Loeff blijft verbonden aan 's werelds grootste blockchain hackathon
Volgende artikel
Correspondent Legal Tech: is Artificial Intelligence niet vooral een hype?

Primary Sidebar

Topvacatures

Advocaat stagiair(e) Rotterdam

Advocaat arbeidsrecht (voor 32 – 40 uur per week / standplaats Den Haag) Den Haag

Meer vacatures

Opleidingen & events

Officiële opleiding Gespreksleider Intervisie

Online Patroonscursus

Online training AI, ChatGPT, GenIA-L & Copilot: Toepassingen in de juridische praktijk

Cursus AI Governance & Compliance: Veilige toepassing van AI in juridische/fiscale praktijk

Geavanceerd prompten voor advocaten & juristen – ChatGPT, Copilot en GenIA-L

Meer Sdu Opleidingen

OverFusies

Magazine

Magazine

Best gelezen

  • Vaccine vial and blood test tubes labeled COVID-19 on a blue surface, representing healthcare progress. Tuchtrechtelijke maatregelen na poging tot getuigenbeïnvloeding in coronazaak; NRC legt link met Amsterdams advocatenkantoor

  • Juristen Foort van Oosten en Arno Rutte nieuwe bewindslieden Justitie

  • Inspectierapport: Rechtsbescherming burger bij informatieverstrekking Belastingdienst onder druk

  • Meerderheid wil rechterlijke toetsing van overheidsbeleid

  • Close-up of a woman signing a document at a sleek reception counter, indoor setting. Fednot: steeds jonger naar de notaris voor een testament

Meer AI content

19 AI-basistermen voor juristen: Een handig woordenlijstje

Aan de slag met AI-geletterdheid – opleidingsaanbod

GenIA-L: de slimme AI-toepassing die jouw (advies)praktijk transformeert

AI OPLEIDINGEN

Ben je klaar om een stap te zetten in de wereld van AI? Wil jij de mogelijkheden van (generatieve-)AI optimaal en verantwoord benutten binnen jouw organisatie?

Lefebvre-Sdu heeft verschillende opleidingen die jou helpen om de kracht van AI in jouw werk te benutten. Na afloop ben je niet alleen in staat om de impact van AI op jouw organisatie te beoordelen, maar ben je ook volledig op de hoogte van het juridisch kader en kun je AI-toepassingen binnen de geldende regelgeving implementeren.

Bekijk het cursusaanbod

Alle opleidingen, of variaties hiervan, bieden we ook in-company aan.

Recente berichten

  • Digitale dossieruitwisseling advocatuur bij OM weer hersteld na ICT-inbreuk
  • Kabinet benadrukt zorgvuldige aanpak bij notariële poortwachtersrol en privacy UBO’s
  • ‘Gevangenis maakt jongeren crimineler’, waarschuwt advocaat op Curaçao
  • Meerderheid wil rechterlijke toetsing van overheidsbeleid
  • Juristen Foort van Oosten en Arno Rutte nieuwe bewindslieden Justitie

Recente reacties

    Archieven

    • september 2025
    • augustus 2025
    • juli 2025
    • juni 2025
    • mei 2025
    • april 2025
    • maart 2025
    • februari 2025
    • januari 2025
    • december 2024
    • november 2024
    • oktober 2024
    • september 2024
    • augustus 2024
    • juli 2024
    • juni 2024
    • mei 2024
    • april 2024
    • maart 2024
    • februari 2024
    • januari 2024
    • december 2023
    • november 2023
    • oktober 2023
    • september 2023
    • augustus 2023
    • juli 2023
    • juni 2023
    • mei 2023
    • april 2023
    • maart 2023
    • februari 2023
    • januari 2023
    • december 2022
    • november 2022
    • oktober 2022
    • september 2022
    • augustus 2022
    • juli 2022
    • juni 2022
    • mei 2022
    • april 2022
    • maart 2022
    • februari 2022
    • januari 2022
    • december 2021
    • november 2021
    • oktober 2021
    • september 2021
    • augustus 2021
    • juli 2021
    • juni 2021
    • mei 2021
    • april 2021
    • maart 2021
    • februari 2021
    • januari 2021
    • december 2020
    • november 2020
    • oktober 2020
    • september 2020
    • augustus 2020
    • juli 2020
    • juni 2020
    • mei 2020
    • april 2020
    • maart 2020
    • februari 2020
    • januari 2020
    • december 2019
    • november 2019
    • oktober 2019
    • september 2019
    • augustus 2019
    • juli 2019
    • juni 2019
    • mei 2019
    • april 2019
    • maart 2019
    • februari 2019
    • januari 2019
    • december 2018
    • november 2018
    • oktober 2018
    • september 2018
    • augustus 2018
    • juli 2018
    • juni 2018
    • mei 2018
    • april 2018
    • maart 2018
    • februari 2018
    • januari 2018
    • december 2017
    • november 2017
    • oktober 2017
    • september 2017
    • augustus 2017
    • juli 2017
    • juni 2017
    • mei 2017
    • april 2017
    • maart 2017
    • februari 2017
    • januari 2017
    • december 2016
    • november 2016
    • oktober 2016
    • september 2016
    • augustus 2016
    • juli 2016
    • juni 2016
    • mei 2016
    • april 2016
    • maart 2016
    • februari 2016
    • januari 2016
    • december 2015
    • november 2015
    • oktober 2015
    • september 2015
    • augustus 2015
    • juli 2015
    • juni 2015
    • mei 2015
    • april 2015
    • maart 2015
    • februari 2015
    • januari 2015
    • december 2014
    • november 2014
    • oktober 2014
    • september 2014
    • augustus 2014
    • juli 2014
    • juni 2014
    • mei 2014
    • april 2014
    • maart 2014
    • februari 2014
    • januari 2014
    • december 2013
    • november 2013
    • oktober 2013
    • september 2013
    • augustus 2013
    • juli 2013
    • juni 2013
    • mei 2013
    • april 2013
    • maart 2013
    • februari 2013
    • januari 2013
    • december 2012
    • november 2012
    • oktober 2012
    • september 2012
    • augustus 2012
    • juli 2012
    • juni 2012
    • mei 2012
    • april 2012
    • maart 2012
    • februari 2012
    • januari 2012
    • december 2011
    • november 2011
    • oktober 2011
    • september 2011
    • augustus 2011
    • juli 2011
    • juni 2011
    • mei 2011
    • april 2011
    • maart 2011
    • februari 2011
    • januari 2011
    • december 2010
    • november 2010
    • oktober 2010
    • september 2010
    • augustus 2010
    • juli 2010
    • juni 2010
    • mei 2010
    • april 2010
    • maart 2010
    • februari 2010
    • januari 2010
    • december 2009
    • november 2009
    • oktober 2009
    • september 2009
    • augustus 2009
    • juli 2009
    • juni 2009
    • mei 2009
    • april 2009
    • maart 2009
    • februari 2009
    • januari 2009
    • december 2008
    • november 2008
    • oktober 2008
    • september 2008
    • augustus 2008
    • juli 2008
    • juni 2008
    • mei 2008
    • april 2008
    • maart 2008
    • februari 2008
    • januari 2008
    • december 2007
    • november 2007
    • oktober 2007
    • november 2006
    • oktober 2006
    • april 2006
    • juni 2005
    • mei 2005
    • april 2005
    • februari 2005
    • april 2004

    Categorieën

    • aanbesteding & omgevingsrecht
    • Aansprakelijkheid
    • Actueel
    • Agenda
    • AI
    • AI, tech & legal
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht & sociale zekerheid
    • Bedrijfsjurist en advocaat
    • Berkely Bridge
    • Beroepsvaardigheden
    • Bestuurs(proces)recht
    • Bouwrecht
    • Buitenland
    • Burgerlijk (Proces)recht
    • Burgerlijk (Proces)recht en contracten
    • Business
    • Chemische Veiligheid
    • Column
    • Corona
    • Deals
    • Dealtalk
    • Erfrecht
    • Financieel
    • Financieel recht
    • Fiscaal
    • Fiscaal Recht
    • Gezondheidsrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Human Interest
    • Huurrecht
    • Huurrecht
    • ICT & Privacy
    • Incompany
    • insolventie en ondernemingsrecht
    • Instagram
    • Intellectueel Eigendomsrecht
    • Intellectuele Eigendomsrecht
    • Internationaal en Europees Recht
    • Interview
    • Jeugdrecht
    • Juridisch ondersteuner
    • Lexxyn Groep
    • Mediation
    • Mercedes-Benz
    • Mutsaerts
    • Nieuwe uitdaging
    • Nieuws
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Ondernemingsrecht
    • Onderwijsrecht
    • Opinie en blogs
    • Overheid Bedrijfsvoering
    • Overheid Bestuur
    • Overheid Ruimte & milieu
    • Overheid Sociaal
    • Overheid Veiligheid
    • Personen- en familierecht
    • Personen- en familierecht
    • PO Deal aanbod
    • Podcasts
    • Privacyrecht
    • schade en verzekering
    • SDU events
    • Straf (Proces)recht
    • Tuchtrecht
    • Uitgelicht
    • vacatures
    • Vastgoed- & Huurrecht
    • Veiligheid
    • Vlogs
    • Vreemdelingenrecht
    • Wagner Group
    • Wieringa
    • YER Legal

    Meta

    • Login
    • Berichten feed
    • Reacties feed
    • WordPress.org

    Footer

    • Nieuws
    • Business
    • Human Interest
    • Innovatie & Tech
    • Opinie en blogs
    • Tuchtrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Top 50 Advocatuur
    • Top 30 Notariaat
    • Advocatie Magazine
    • Vacatures
    • Partners
    • Facebook
    • LinkedIn
    • Instagram
    • Youtube
    • Nieuwsbrief
    • Contact en colofon
    • Meld nieuws
    • Adverteren
    • Vacature indienen

    Advocatie is een uitgave van
    Lefebvre Sdu
    Maanweg 174
    2516 AB Den Haag

    Powered by Lefebvre Sdu

    • Disclaimer
    • Privacy Statement & Cookieverklaring
    lefebvre SDU

    Het laatste nieuws van Advocatie
    twee keer per week in je mail
    ?

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Aanmelden

    ×