Dit jaar voor het eerst aanwezig op Lowlands: een ploeg advocaten. Die daar ook optraden, maar dan wel namens 76 bezoekers die op het festival waren opgepakt voor drugsbezit. In de ZSM-straat (‘Zo Snel Mogelijk’, ook wel ‘de wasstraat’) van het OM werden verdachten direct voorgeleid aan de Officier van Justitie. Maar niet voordat zij een advocaat hadden gesproken. Coördinator Harriët de Kroon: “Ook op een festival moeten advocaten het OM kunnen controleren.”
Door Joris Rietbroek
Evenementenbijstand is de benaming voor dit onderdeel van de ZSM-pilot, die sinds november vorig jaar loopt in enkele regio’s. Hierbij moeten aangehouden verdachten voorafgaand aan het eerste politieverhoor altijd een advocaat te spreken krijgen. En dus ook in het geval van een aanhouding op een muziekfestival, voor bijvoorbeeld drugsbezit. Recent waren er voor het eerst advocaten aanwezig bij een show van dj Armin van Buuren en op dancefestival Defqon.1. Lowlands was het derde grote evenement met advocaten achter de schermen.
Harriët de Kroon is strafrechtadvocate bij Shioda Advocaten in Hilversum en portefeuillehouder strafrecht bij de Raad van de Orde van Advocaten Midden-Nederland. In die laatste rol is zij nauw betrokken bij de ZSM-pilot. Die is nog niet afgelopen, maar De Kroon durft het al succesvol te noemen. “Het Openbaar Ministerie Midden-Nederland heeft er steeds voor gepleit niet alleen op een politiebureau, maar ook op grote evenementen advocaten standby te hebben,” vertelt zij. “Dus zijn we het vanuit de balie gewoon gaan organiseren; we wilden het heel graag doen.”
Lowlands was een volgende logische keuze, nadat er vorig jaar rumoer was ontstaan omdat 122 voor drugsbezit aangehouden personen waren voorgeleid aan justitie zonder dat zij een advocaat hadden gesproken. Sommige van hen betaalden maar snel de boete om weer gauw door te kunnen feesten, zonder het besef dat ze een strafblad kregen. Dat had volgens De Kroon niet zo mogen gebeuren. “Want het gaat hier toch echt om volwaardige strafzaken met grote gevolgen. Die zouden in de rechtszaal ook niet zonder advocaat plaatsvinden. Daarbij heeft het OM rekening te houden met meer belangen dan enkel die van de verdachte. De advocaat is er 100% voor de verdachte; die heeft een andere invalshoek en moet ook in deze gevallen de beslissingen van justitie kunnen controleren.”
Op Lowlands draaiden medewerkers van het OM en advocaten diensten tussen 11.00 uur ’s morgens en 02.00 uur ’s nachts. Wat gebeurt er met je als je op Lowlands met een paar pillen op zak opeens door een undercoveragent wordt afgevoerd? De Kroon legt uit: “Je komt de straat binnen, waar allemaal cabines staan. Je wordt aangehouden, je wordt geïdentificeerd en je geeft de drugs af die vervolgens worden getest. Dan krijg je, voor je verhoor, een advocaat toegewezen, tenzij je geen bijstand wilt. Daarna word je voorgeleid en heeft het OM als het ware een prijslijst met boetes. Eén pil mag je nog inleveren, daarna lopen de boetes afhankelijk van wat je op zak had steeds verder op.” In totaal deelde de politie tijdens Lowlands voor ruim 27.000 euro aan boetes uit, meldden politie en OM al. Hiervan werd 15% direct betaald.
Voor de advocaten is er ter plekke genoeg onderhandelingsruimte om zaken te bepleiten die het OM volgens De Kroon ook daadwerkelijk meenam in de strafmaatbepalingen. “Het kan nooit kwaad om te benadrukken dat iemand een goede baan heeft. En je kunt op een festival discussiëren in hoeverre er sprake is van een dealerindicatie. Wordt iemand op straat aangehouden met acht pillen in bezit, dan kan dit evidenter zijn. Maar Lowlands duurt drie, vier dagen, dus kun je bijvoorbeeld voor jezelf en je vriendin meerdere pillen bij je hebben.”
Veel strafrechtadvocaten zijn enthousiast om mee te doen, zegt De Kroon, die vrij streng heeft moeten selecteren. “Het is dan ook superleuk om te doen op zo’n locatie. Het is nieuw en spannend. En cliënten zijn ontzettend blij dat ze je te spreken krijgen.” Voor deze cliënten is de rechtsbijstand in deze ZSM-trajecten gratis. Hoe de advocaten die zo’n dienst op een evenement draaien vergoed zullen worden, is nog onduidelijk. Als het aan De Kroon ligt, worden er aanwezigheidsvergoedingen via de Raad voor Rechtsbijstand uitgekeerd, maar dit moet nog nader vorm krijgen. “Ook de advocaten die afgelopen weekend op Lowlands waren, weten nog niet hoe ze betaald worden. Het spreekt wat mij betreft alleen maar voor hen dat ze zo graag mee wilden doen.”