Civiele zaken kunnen sinds maandag worden voorgelegd aan een virtuele rechtbank met de naam E-Court. Dat levert cliënten en aanzienlijke kostenbesparing op, plus een gegarandeerde uitspraak binnen acht weken na aanmelding van hun zaak. Het ministerie van Justitie en de Raad voor de Rechtspraak bekritiseren het initiatief, maar oprichter Henriëtte Nakad, voormalig advocaat van NautaDutilh, ziet het probleem niet. “Dit initiatief staat als een huis. Het valt volledig onder de Nederlandse wetgeving.”
Voor zover voormalig NautaDutilh-advocaat Nakad weet gaat het om de eerste virtuele rechtbank, ook buiten de Nederlandse landsgrenzen. De redactie werd al gebeld door de Duitse televisiezender ZDF met het verzoek om meer informatie over E-Court.
De kosten van een virtuele rechtszaak zijn € 375, exclusief de kosten van een advocaat. Als de betrokken partijen besluiten hun zaak voor te leggen aan E-Court, melden ze hun zaak aan op de website. Ze spreken vooraf af dat ze het vonnis in een notariële akte vastleggen. E-Court richt zich op zaken met een waarde tot € 100.000. In principe wordt alleen bij procedures met een waarde van meer dan € 40.000 een zitting gehouden.
Het ministerie van Justitie waarschuwt dat een digitale rechtbank geen rechtspraak biedt, maar Nakad is het daarmee oneens. De vonnissen zijn volgens haar rechtsgeldig omdat ze worden vastgelegd in een notariële akte, die ten uitvoer kan worden gebracht door een deurwaarder.
Het nieuwe pro-deo
Nakad wil met E-Court de overbelaste rechtbanken in Nederland de relatief eenvoudige en minder kostbare zaken uit handen nemen, zodat traditionele rechtbanken zich kunnen concentreren op het straf- en bestuursrecht. “E-Court is geweldig voor de rechterlijke macht.”
Ook advocaten vinden E-Court “fantastisch,” zegt Nakad. “Ze krijgen zo vaak te horen dat ze niet innoveren, en daarbij komt de kritiek op hun uurtarief. Dit lijkt het nieuwe pro-deo werk. Het oude pro-deo werk is een bureaucratische jungle geworden.”
Enorme versnelling
Een zaak bij het in een stichting ondergebrachte E-Court duurt maximaal twaalf weken, inclusief een eventuele maand voor hoger beroep. Daardoor zijn de procedurekosten veel lager dan bij een normale rechtbank, die er gemiddeld 61 weken over doet om tot een vonnis te komen. Deze maximale termijn maakt het mogelijk van tevoren een all-in prijs voor de procedure af te spreken. Zo komen cliënten niet voor financiële verrassingen te staan, zoals in de advocatuur nu vaak het geval is.
Daar kunnen advocaten zelf vaak niets aan doen, zegt Nakad. “Meestal weten ze niet of een zaak hen zes maanden gaat kosten of drie jaar, wat een kosteninschatting onmogelijk maakt. Het huidige systeem creëert zo veel inefficiency binnen de advocatuur. Daar maakt E-Court bij geschikte gevallen een einde aan. De kosten van een zaak worden daar volledig voorspelbaar, wat zal leiden tot een veel grotere klanttevredenheid.”
Echte rechters
Volgens Nakad zijn de vonnissen van E-Court bindend en kunnen ze niet worden aangevochten bij een gewone rechtbank, ondanks het feit dat behalve echte rechters ook advocaten en notarissen bij E-Court als rechter optreden.
De Raad voor de Rechtspraak maakt zich zorgen over de komst van E-Court en onderzoekt of E-Court-rechters wel een dergelijke nevenfunctie kunnen bekleden. Nakad: “Critici noemen onze rechters liever ‘bindend adviseur’ maar dat dekt de lading niet, want bindend adviseurs bieden geen executoriale titel en onze rechters wel,” zegt Nakad. “Bij de overheid kunnen advocaten en notarissen ook als rechter optreden, via arbitrage; dat heet dan rechter-plaatsvervanger. Daar is een uitgebreide leidraad voor. Onze stichting past volledig binnen die leidraad.”
“Bij E-Court zijn de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van rechters vastgelegd in een contract, bij de overheid in de wet. Ik vraag me echt af of dat verschil maakt. Als iemand het contract schendt, kunnen we direct ingrijpen. Bovendien kun je de rechter wraken als je hem niet onpartijdig vindt, en er is altijd de mogelijkheid van hoger beroep.” Mensen die bij E-Court als rechter willen optreden, moeten na afronding van de rechtenstudie minstens zeven jaar juridische werkervaring hebben.
E-Court kan nu met twintig freelance rechters 1000 zaken per maand behandelen. Dat aantal moet volgens Nakad binnen vijf jaar stijgen tot “honderden rechters in vaste dienst, en 10.000 zaken per maand”.