Een notaris die zijn zorgplicht heeft geschonden bij het passeren van een hypotheekakte, is niet aansprakelijk te houden voor door de fiscus misgelopen overdrachtsbelasting. Tot die conclusie komt het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in een op 16 maart gepubliceerd arrest van begin deze maand.
De Belastingdienst stelde de notaris in kwestie in maart 2015 aansprakelijk voor een onbetaalde naheffing overdrachtsbelasting à 87.000 euro. Deze notaris passeerde eind 2003 bij een woningtransactie de akte van levering. De toenmalige verkoper bleef in het voor anderhalf miljoen euro verkochte huis wonen en betaalde huur aan de nieuwe eigenaar. In de akte was een recht op terugkoop ingebouwd, waar de bewoner in 2008 gebruik van maakte.
De notaris passeerde voor de teruglevering opnieuw de akte. Koopsommen en kosten worden met elkaar verrekend, al was degene die het huis weer terug verkoopt in de veronderstelling dat hij deze keer geen overdrachtsbelasting hoeft te betalen. Dat dacht de notaris mogelijk ook: hierover wordt in ieder geval niets opgenomen in de nieuwe akte van levering.
De Belastingdienst legde hierop een naheffing op aan de oorspronkelijke woningeigenaar, die hiertegen met succes tot aan de Hoge Raad procedeert. Hierna probeert de fiscus in maart 2015 de 87.000 euro aan misgelopen overdrachtsbelasting via de notaris die de akten passeerde te verkrijgen.
De Rechtbank Gelderland oordeelt in juli 2017 dat de aansprakelijkheidsstelling van de notaris voor de nageheven overdrachtsbelasting onterecht is. De belastingkamer van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bevestigt dit vonnis, hoewel artikel 42 van de Invorderingswet voorschrijft dat een notaris hoofdelijk aansprakelijk is voor overdrachtsbelasting die ‘ingevolge de inhoud van de akte is verschuldigd’.
In de tweede leveringsakte staat echter niets over overdrachtsbelasting, en ook uit de verdere inhoud van de akte was niet op te maken dat er nog overdrachtsbelasting was verschuldigd. Het gerechtshof onderstreept wel dat de notaris aantoonbaar zijn zorgplicht heeft geschonden: ‘Het hof is ervan overtuigd dat de notaris wist dat bepaalde in de akte van 31 oktober 2008 opgenomen feiten en omstandigheden niet juist waren. Belanghebbende (de notaris, red.) heeft in zoverre in strijd gehandeld met de op hem rustende (wettelijke) zorgplicht.”
Toch leidt dit zodoende niet tot aansprakelijkheidsstelling van de notaris op voet van artikel 42 van de Invorderingswet. Het hof leidt uit de wetsgeschiedenis af dat ‘de wetgever heeft bedoeld het toepassingsbereik van artikel 42, eerste lid, IW te beperken tot de overdrachtsbelasting waarvan de verschuldigdheid uit de inhoud van de notariële akte blijkt.’ En uit de betreffende akte blijkt kortom niets over verschuldigde overdrachtsbelasting. ‘Uitgegaan dient te worden van de juistheid van de in de akte opgenomen verklaringen, voor zover uit de akte zelf niet het tegendeel blijkt.’