De Orde van Advocaten (NOvA) doet een hernieuwde oproep aan het kabinet om meer te investeren in de veiligheid en bescherming van (bedreigde) advocaten. Algemeen secretaris Raffi van den Berg schrijft enorm geschrokken te zijn van de hoeveelheid meldingen van bedreigingen die de orde krijgt.
Na de moord op advocaat Derk Wiersum in september 2019, riep de NOvA in samenwerking met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) een centraal meldpunt voor bedreigde advocaten in het leven. Naar deze lijn is sindsdien honderden keren gebeld; tientallen keren ging het over ernstige bedreigingen. Los van de telefoontjes werden er in de afgelopen maanden advocatenkantoren beschoten in Amsterdam en Utrecht.
“De NCTV waarschuwde mij toen al: de ervaring leert dat zo’n noodnummer niet overbodig is,” schrijft Van den Berg in een blog op de website van de NOvA. “Het bleek een understatement. Sinds begin oktober heb ik de noodtelefoon vaak bij me gedragen en heb ik vastgesteld dat de meldingen ernstig waren en ook breed over de gehele balie verspreid.”
Zo waren de meldingen die Van den Berg persoonlijk ontving niet alleen afkomstig van (vaak jonge) strafrechtadvocaten ‘die intimiderend door cliënten werden gestalkt’. Ook meldden zich bijvoorbeeld familierechtadvocaten ‘met excessief dreigende exen’ en advocaten die als curator betrokken zijn bij faillissementen. Van den Berg refereert met dit laatste voorbeeld aan de moordaanslag op Philippe Schol, die vermoedelijk beschoten is vanwege zijn werk in het faillissement van een sportschool.
“Ook doorgewinterde advocaten die voorheen bedreigers afdeden als ‘gekkies’ gingen over hun schouder kijken,” aldus Van den Berg. “De meldingen zijn bijna allemaal uit de publiciteit gebleven want een advocaat wijkt niet voor geweld en levert zijn bijdrage aan de rechtsstaat, niet aan het blootleggen van kwetsbaarheden binnen het huidige rechtsbestel. Maar die kwetsbaarheden zijn er wel.”
Roep om ‘wijkplaats voor togadragers’ blijft
Volgens de algemeen secretaris is er meer actie nodig dan enkel weerbaarheidstrainingen, het aanstellen van kwartiermakers en overleg met andere beroepsgroepen. Ze denkt onder meer aan ‘een wijkplaats voor bedreigde togadragers’, hoewel een voorstel van Kamerlid Van Nispen (SP) hierover onlangs nog strandde in de Tweede Kamer en minister Grapperhaus heeft aangegeven zo’n initiatief niet als taak van de overheid ziet.
Dergelijke wijkplaatsen voor togadragers of bijvoorbeeld (misdaad)journalisten lijken Van den Berg zeer nuttig: “Op een rustig gelegen onderkomen dat multidisciplinair van opzet is, kunnen negatieve ervaringen worden uitgewisseld, trainingen worden verzorgd en bestaat gezonde afleiding met buitenactiviteiten. Daarnaast zijn er goede faciliteiten om het werk op rustige wijze op te pakken.”
De NOvA roept minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid alsnog op om in ieder geval een investering in zulke wijkplaatsen te overwegen. Ook zou er meer gedaan moeten worden aan de afscherming van persoonsgegevens van advocaten, bijvoorbeeld in het kadaster of het Handelsregister.
“Advocaten willen weten uit welke hoe de dreiging komt, welke veiligheidsmaatregelen er genomen worden door de overheid,” aldus Van den Berg dinsdagavond in een uitzending van EenVandaag. Hier sprak zij ook haar zorg uit over het vervoer van strafrechtadvocaten naar de rechtbank bij grote liquidatiezaken. “Er moet door de minister en de NCTV veel beter worden geluisterd naar deze groep advocaten. Sommigen regelen hun eigen beveiliging en schaffen een kogelvrij vest aan. Maar anderen lopen tegen een muur op als ze wel beveiligd willen worden vervoerd.”
Minister Grapperhaus stelt tegenover EenVandaag jaarlijks 55 miljoen euro te steken in het stelsel Bewaken en Beveiligen. De kritiek van de NOvA irriteert hem: “Ik heb vorig jaar nog een aantal keer met de Orde gesproken. Als zij nu zeggen: we hebben toch nog maagpijn over zaken, omdat er dingen beter moeten worden geregeld: dan moeten ze echt direct contact met mij opnemen of met de NCTV. Zo doen we dat in dit land.”
