• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Nieuwsbrief
  • Magazine
  • Webshop
  • Contact en colofon

Advocatie

Dé nieuwssite voor advocaten, notarissen en juristen

  • Actueel
    • Nieuws
    • Business
    • Tuchtrecht
    • Nieuwe uitdaging
    • Deals
    • Human Interest
    • Opinie en blogs
    • Buitenland
  • AI, tech & legal
  • Podcasts
  • De Stand
    • Advocatuur Top 50
    • Notariaat Top 30
    • Archief De Stand
  • Uitgelicht
  • Vacatures
  • Opleidingen
  • Partners
    • Howden
    • OSR
    • PO-Online

De jurist als punctuele taalpurist

15 mei 2024 door Anne Claire Vink | Foto’s: Fred Libochant Fotografie, Frank Kouws

Taal en rechten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Taal als ambacht zien en je daaraan laven, kan voelen als een warm bad – iedere jurist weet dat het venijn in de details kan zitten. Juridisch jargon is mede hierdoor een veilige haven. Juridische taal vereenvoudigen is nog niet zo simpel. Versimpelen leidt mogelijk tot afzwakking van de juridische betekenis. Waar de balans ligt, is zoeken. En voor wie eigenlijk?

Een ANW-uitkering wordt aangemerkt als een passende en toereikende voorliggende voorziening. [..] Wij vorderen de ten onrechte verstrekte bijstand van u terug. Van deze bevoegdheid maken wij gebruik op grond van het door ons vast- gestelde terugvorderingsbeleid. [..] Ons is niet gebleken van dringende redenen om geheel of gedeeltelijk van terugvordering af te zien zoals bedoeld in artikel 58 lid 8 Participatiewet en de Beleidsregels Terugvordering.”

Het is heel waarschijnlijk dat je dit leest en precies begrijpt wat er bedoeld wordt. Alles wat in de brief moet staan, staat er in. De wettelijke termen, de artikelen die van toepassing zijn en eveneens wat het voor de ontvanger betekent. Toch stopte de weduwnaar die deze brief ontving met lezen. Door de vele zinnen en terminologie kon hij door de juridische bomen alleen nog maar zien dat hij een fors bedrag moest terugbetalen. Dat er in de onderste regel van de brief stond dat het terug te vorderen bedrag al verrekend was met de SVB, ontging hem hierdoor volledig. Met de brief in zijn hand zocht hij de hulp op van een sociaal raadsman.

Juridische brieven leiden tot meer vragen

Parviz Samim, docent van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening aan de Hogeschool Utrecht, leidt studenten op om als brug te kunnen fungeren tussen onder meer overheidsinstanties en burgers. “We zijn opgeleid om mensen te helpen. De één doet dat als advocaat, de ander als rechter of bijvoorbeeld als SJD’er {sociaal juridisch dienstverlener, red.}. We proberen op verschillende manieren dat doel te realiseren. De vraag is: hoe kunnen we dat het beste doen?”

Hij ziet in de praktijk regelmatig dat mensen brieven ontvangen van bijvoor- beeld advocaten of overheidsinstanties. Die brieven zijn bedoeld om de burger te voorzien van informatie. Dit zijn ook de brieven waar de ontvanger juist onzeker van wordt. Deze burgers komen met die brieven bij een andere professional. Vaak is dit een sociaal raadsvrouw of -man. Zodoende wordt de cliënt onnodig aan het werk gezet. “Meestal heeft het met taalgebruik te maken. De cliënt weet zelf niet wat hij of zij moet doen, terwijl dat in brief staat. De boodschap komt dus niet over.”

Volgens Samim bevordert dit de zelf- redzaamheid van de cliënt niet. “En dat brengt mij dan tot de conclusie dat wij eigenlijk het doel niet realiseren, namelijk de cliënt helpen. Misschien dat achteraf de cliënt wel geholpen wordt door ons. Maar wij hebben als professionals ook ervoor gezorgd dat de cliënt waarschijnlijk met meer vragen zit. Of meer stress ervaart.”

Klare taal

Een boodschap overbrengen is een vak apart zo blijkt in de praktijk. Dit is in de afgelopen jaren door steeds meer overheidsinstanties, gemeenten en de rechtspraak opgepikt. Er is een ontwikkeling gaande om burgers in helder taalgebruik uit te leggen waar zij aan toe zijn. En toch blijkt het in de realiteit nog niet zo gemakkelijk om een boodschap over te brengen. Maarten van der Lugt, tekstschrijver bij Loo van Eck, ziet deze ontwikkeling en herkent het dilemma. “B1-niveau leeft echt binnen de overheid.” Met name gemeenten kloppen bij Loo van Eck aan voor klare taal binnen hun organisatie. Voor Van Der Lugt betekent dit overigens niet dat alle juridische termen één op één ‘vertaald’ worden en dat daarmee de klus geklaard is. “Soms heb je namelijk voor één woord een hele alinea nodig.”

“Wat ik vaak belangrijker vind, is dat je het concreet maakt voor de lezer. Dus dat je zegt: wat betekent dit nou concreet voor de lezer? Wat heeft hij eraan in zijn situatie?” Dat het verhelderen van teksten kan leiden tot een juridische afzwakking weet de schrijver. Inmiddels heeft hij tien jaar ervaring binnen dit vakgebied. Hij heeft veel contact met verschillende juristen en voert met hen de nodige discussies.

Afgezwakte juridische lading

Volgens Van der Lugt zijn juristen op te delen in twee groepen: de jurist die het belang van heldere taal onderschrijft en hiermee het risico van afgezwakte juridische lading met vertrouwen voor lief neemt en de jurist die stellig blijft en zich beroept op het feit dat de zaak mogelijk voor de rechter verdedigd moet worden en hierdoor het juridisch jargon omarmd. “Ik heb ook veel begrip voor die groep, voor hun redenering, maar het maakt het wel moeilijker om je tekst dan te vereenvoudigen.”

Wanneer is een tekst dan leesbaar voor de ontvanger? Volgens Van Der Lugt zit dat niet alleen in het woordgebruik. De tekst dient een lezersgerichte structuur te hebben. Hierbij gaat het er niet om wat jij, de jurist of ambtenaar, wilt vertellen. Het gaat om wat de lezer wil weten. “Begin met de belangrijkste boodschap. Denk hierbij aan een nieuwsartikel waarin het door de kop en de intro meteen duidelijk is waar de tekst over gaat en wat de kern is.” Van der Lugt ziet dat men geneigd is om het om te draaien: eerst alle informatie en dan de conclusie. “Daarna op de tweede plek of misschien gedeelde eerste plek is het woord- en zinsniveau.”

Pasklaar antwoord

Terug naar het voorbeeld van de weduwnaar wiens uitkering gestopt is vanwege het ontvangen van de ANW-uitkering. Van der Lugt heeft een pasklaar antwoord. “Als je begint met dat hij het niet hoeft terug te betalen, dan is er eigenlijk niets meer aan de hand. Dan blijft hij rustiger en is de kans ook veel groter dat hij de tekst uitleest.”

Het begint al tijdens de studie Volgens Parviz Samim begint het al tijdens de opleiding. Er zijn studenten die de juridische taal volledig omarmen en hiermee indruk willen maken. Er kan gedacht worden dat er een soort status aan ontleend kan worden. Dit hoeft niet zo te zijn. “Ik zeg tegen studenten: als jij in staat bent om jouw boodschap in een duidelijk, samenhangend, overtuigend en juridisch correct verhaal over te brengen, dan is dat juist jouw kracht. En zo kun je ook indruk maken op de ander.”

Er zijn ook studenten die de andere kant op bewegen en hun opdrachten in straattaal aanleveren. “In eigen woorden nemen sommige studenten soms te letterlijk. Dit is voornamelijk zo in het eerste jaar. Het is goed dat ze die fouten maken, want dan zijn wij er om hen te corrigeren.”

Perspectivistische lenigheid

Is deze ‘archaïsche’ taal nog wel van deze tijd? “Dat hangt ervan af”, aldus Samim. “Vooral als het gaat om communicatie tussen juristen onderling en daarbij bepaalde wetten, regels of rechterlijke uitspraken een rol spelen die moeilijk te vertalen zijn. Dan kun je niet zeggen: dat is ouderwets – daar moeten we van afwijken. Want dan wordt de juridische inhoud aangetast. Dat moet niet.”

Kiezen hoe we hiermee omgaan, kan volgens Van der Lugt door een perspectiefwisseling te maken. “Je verplaatst jezelf in de lezer en bepaalt wat die wil weten. Hoe wil deze aange- sproken worden? En dan hebben we het vaak ook over kennis-, interesse-, en taalniveau.” Juridische teksten vereenvoudigen is dus niet zo simpel als het ‘vertalen’ van moeilijke woorden. Het gaat om meer dan dat. Perspectivistische lenigheid kan hierin mogelijk soelaas bieden.

Filed Under: Actueel Tagged With: taal

Vorige artikel
Van de voorzitter… Chris Nekeman, Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland (VAAN)
Volgende artikel
Advocaat Saskia de Groot: Stop op buitenlandse adopties is eerste stap naar rechtvaardigheid

Primary Sidebar

Topvacatures

Meer vacatures

OverFusies

Magazine

Magazine

Best gelezen

  • Advocaat Astrid Holleeder keert terug in de juridische sector

  • (Ex-)patroon & pupillen: ‘We maken onszelf niet kleiner of groter dan we zijn’

  • Twee advocaten beantwoorden oproep landelijk dekenberaad in zaak Ridouan Taghi

  • Advocaat Rudy Giuliani ontvangt presidentiële onderscheiding na auto-ongeluk

  • Brits kantoor Kennedys meldt zich bij toezichthouder na datalek misbruikslachtoffers

Recente berichten

  • Twee advocaten beantwoorden oproep landelijk dekenberaad in zaak Ridouan Taghi
  • NOvA wil uitstel wetsvoorstel kroongetuigenregeling door zorgen om veiligheid
  • Advocaat Rudy Giuliani ontvangt presidentiële onderscheiding na auto-ongeluk
  • Brits kantoor Kennedys meldt zich bij toezichthouder na datalek misbruikslachtoffers
  • Advocaat Astrid Holleeder keert terug in de juridische sector

Recente reacties

    Archieven

    • september 2025
    • augustus 2025
    • juli 2025
    • juni 2025
    • mei 2025
    • april 2025
    • maart 2025
    • februari 2025
    • januari 2025
    • december 2024
    • november 2024
    • oktober 2024
    • september 2024
    • augustus 2024
    • juli 2024
    • juni 2024
    • mei 2024
    • april 2024
    • maart 2024
    • februari 2024
    • januari 2024
    • december 2023
    • november 2023
    • oktober 2023
    • september 2023
    • augustus 2023
    • juli 2023
    • juni 2023
    • mei 2023
    • april 2023
    • maart 2023
    • februari 2023
    • januari 2023
    • december 2022
    • november 2022
    • oktober 2022
    • september 2022
    • augustus 2022
    • juli 2022
    • juni 2022
    • mei 2022
    • april 2022
    • maart 2022
    • februari 2022
    • januari 2022
    • december 2021
    • november 2021
    • oktober 2021
    • september 2021
    • augustus 2021
    • juli 2021
    • juni 2021
    • mei 2021
    • april 2021
    • maart 2021
    • februari 2021
    • januari 2021
    • december 2020
    • november 2020
    • oktober 2020
    • september 2020
    • augustus 2020
    • juli 2020
    • juni 2020
    • mei 2020
    • april 2020
    • maart 2020
    • februari 2020
    • januari 2020
    • december 2019
    • november 2019
    • oktober 2019
    • september 2019
    • augustus 2019
    • juli 2019
    • juni 2019
    • mei 2019
    • april 2019
    • maart 2019
    • februari 2019
    • januari 2019
    • december 2018
    • november 2018
    • oktober 2018
    • september 2018
    • augustus 2018
    • juli 2018
    • juni 2018
    • mei 2018
    • april 2018
    • maart 2018
    • februari 2018
    • januari 2018
    • december 2017
    • november 2017
    • oktober 2017
    • september 2017
    • augustus 2017
    • juli 2017
    • juni 2017
    • mei 2017
    • april 2017
    • maart 2017
    • februari 2017
    • januari 2017
    • december 2016
    • november 2016
    • oktober 2016
    • september 2016
    • augustus 2016
    • juli 2016
    • juni 2016
    • mei 2016
    • april 2016
    • maart 2016
    • februari 2016
    • januari 2016
    • december 2015
    • november 2015
    • oktober 2015
    • september 2015
    • augustus 2015
    • juli 2015
    • juni 2015
    • mei 2015
    • april 2015
    • maart 2015
    • februari 2015
    • januari 2015
    • december 2014
    • november 2014
    • oktober 2014
    • september 2014
    • augustus 2014
    • juli 2014
    • juni 2014
    • mei 2014
    • april 2014
    • maart 2014
    • februari 2014
    • januari 2014
    • december 2013
    • november 2013
    • oktober 2013
    • september 2013
    • augustus 2013
    • juli 2013
    • juni 2013
    • mei 2013
    • april 2013
    • maart 2013
    • februari 2013
    • januari 2013
    • december 2012
    • november 2012
    • oktober 2012
    • september 2012
    • augustus 2012
    • juli 2012
    • juni 2012
    • mei 2012
    • april 2012
    • maart 2012
    • februari 2012
    • januari 2012
    • december 2011
    • november 2011
    • oktober 2011
    • september 2011
    • augustus 2011
    • juli 2011
    • juni 2011
    • mei 2011
    • april 2011
    • maart 2011
    • februari 2011
    • januari 2011
    • december 2010
    • november 2010
    • oktober 2010
    • september 2010
    • augustus 2010
    • juli 2010
    • juni 2010
    • mei 2010
    • april 2010
    • maart 2010
    • februari 2010
    • januari 2010
    • december 2009
    • november 2009
    • oktober 2009
    • september 2009
    • augustus 2009
    • juli 2009
    • juni 2009
    • mei 2009
    • april 2009
    • maart 2009
    • februari 2009
    • januari 2009
    • december 2008
    • november 2008
    • oktober 2008
    • september 2008
    • augustus 2008
    • juli 2008
    • juni 2008
    • mei 2008
    • april 2008
    • maart 2008
    • februari 2008
    • januari 2008
    • december 2007
    • november 2007
    • oktober 2007
    • november 2006
    • oktober 2006
    • april 2006
    • juni 2005
    • mei 2005
    • april 2005
    • februari 2005
    • april 2004

    Categorieën

    • aanbesteding & omgevingsrecht
    • Aansprakelijkheid
    • Actueel
    • Agenda
    • AI
    • AI, tech & legal
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht & sociale zekerheid
    • Bedrijfsjurist en advocaat
    • Berkely Bridge
    • Beroepsvaardigheden
    • Bestuurs(proces)recht
    • Bouwrecht
    • Buitenland
    • Burgerlijk (Proces)recht
    • Burgerlijk (Proces)recht en contracten
    • Business
    • Chemische Veiligheid
    • Column
    • Corona
    • Deals
    • Dealtalk
    • Erfrecht
    • Financieel
    • Financieel recht
    • Fiscaal
    • Fiscaal Recht
    • Gezondheidsrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Human Interest
    • Huurrecht
    • Huurrecht
    • ICT & Privacy
    • Incompany
    • insolventie en ondernemingsrecht
    • Instagram
    • Intellectueel Eigendomsrecht
    • Intellectuele Eigendomsrecht
    • Internationaal en Europees Recht
    • Interview
    • Jeugdrecht
    • Juridisch ondersteuner
    • Lexxyn Groep
    • Mediation
    • Mercedes-Benz
    • Mutsaerts
    • Nieuwe uitdaging
    • Nieuws
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Ondernemingsrecht
    • Onderwijsrecht
    • Opinie en blogs
    • Overheid Bedrijfsvoering
    • Overheid Bestuur
    • Overheid Ruimte & milieu
    • Overheid Sociaal
    • Overheid Veiligheid
    • Personen- en familierecht
    • Personen- en familierecht
    • PO Deal aanbod
    • Podcasts
    • Privacyrecht
    • schade en verzekering
    • SDU events
    • Straf (Proces)recht
    • Tuchtrecht
    • Uitgelicht
    • vacatures
    • Vastgoed- & Huurrecht
    • Veiligheid
    • Vlogs
    • Vreemdelingenrecht
    • Wagner Group
    • Wieringa
    • YER Legal

    Meta

    • Login
    • Berichten feed
    • Reacties feed
    • WordPress.org

    Footer

    • Nieuws
    • Business
    • Human Interest
    • Innovatie & Tech
    • Opinie en blogs
    • Tuchtrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Top 50 Advocatuur
    • Top 30 Notariaat
    • Advocatie Magazine
    • Vacatures
    • Partners
    • Facebook
    • LinkedIn
    • Instagram
    • Youtube
    • Nieuwsbrief
    • Contact en colofon
    • Meld nieuws
    • Adverteren
    • Vacature indienen

    Advocatie is een uitgave van
    Lefebvre Sdu
    Maanweg 174
    2516 AB Den Haag

    Powered by Lefebvre Sdu

    • Disclaimer
    • Privacy Statement & Cookieverklaring
    lefebvre SDU

    Het laatste nieuws van Advocatie
    twee keer per week in je mail
    ?

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Aanmelden

    ×