VVD-Kamerlid Ulysse Ellian heeft zijn voorstel voor een numerieke beperking op te leggen aan advocaten met cliënten in de EBI en de AIT ingetrokken en er een motie van gemaakt. Hij vindt dat de Nederlandse advocatuur zelf te weinig doet om beïnvloeding en ondermijning door criminelen tegen te gaan.
Met zijn amendement, dat wordt gesteund door PVV-leider Geert Wilders, wil Ellian advocaten verbieden om meer dan twee cliënten bij te staan in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) of de Afdeling Intensief Toezicht (AIT). “Dit is niet ingegeven vanuit de gedachte dat ik de advocatuur op voorhand niet zou willen vertrouwen. Die gedetineerden vertrouw ik echter zeker niet. Dat is nou eenmaal de aard van alle voorstellen die ik doe”, aldus Ellian tijdens het Kamerdebat over wijziging van de Penitentiaire beginselenwet.
Het gaat hem, zo zegt hij, om twee fenomenen. “Dus de gevallen waarin mensen te veel advocaten hebben, en de situatie dat advocaten zich tussen allerlei gedetineerden begeven. Dat wil ik een halt toeroepen.”
Lees ook: VVD: advocaat mag maximaal twee cliënten bijstaan in EBI
Matige reflectie door advocaten
Ellian zegt dat hij vindt dat advocaten zelf matig reflecteren op dit onderwerp. Hij verwijst daarbij, zonder haar naam te noemen, naar de zaak tegen Inez Weski. Het OM stelde dat zij achtduizend cryptoberichten zou hebben ontvangen en verstuurd. Ellian zegt daar ‘nul komma nul’ over te hebben gehoord vanuit de advocatuur. “Als de Orde van Advocaten gevraagd wordt of het klopt dat ze tegen de advocaten van Taghi hebben gezegd: ‘Het liefst samen naar meneer Taghi’, dan zegt de orde: ‘Wij weten van niets.’ Ik mag geen kwalificaties over de orde geven. Maar ik betreur het. Als ik daar weinig zie gebeuren, denk ik: ‘Laat ik het dan maar zelf proberen.'”
Lees ook: Eerste regiezitting zaak Inez Weski: Verdachte van deelname aan criminele organisatie Taghi
Vrije advocatenkeuze
Op vragen of zijn voorstel het beperken van het recht op vrije advocatenkeuze niet onder de grens van rechtstatelijkheid duikt, zegt Ellian dat hij ruimte ziet om daar een beperking op te construeren, mits er sprake is van een legitiem doel, noodzakelijkheid en proportionaliteit. Eventueel wil hij de maatregel alleen laten gelden voor de EBI. “Wat betreft het recht op rechtsbijstand: je kunt nog steeds aanspraak maken op adequate rechtsbijstand, maar misschien krijg je dan niet degene die je graag zou willen. Maar daarin zit natuurlijk een deel van het probleem: degene die je misschien heel graag wilt, om een verkeerde reden.”
Lees ook: Vertrouwensadvocaat: luisterend oor voor advocaat onder druk
Tuchtrecht
NSC-Kamerlid Koops, oud-advocaat en voormalig rechter, vraagt zich in zijn maidenspeech af of de numerieke beperking wel thuishoort in de Penitentiaire beginselenwet. “Hoort dit niet veel meer thuis in de uitwerking van de Advocatenwet, in het tuchtrecht? Ik sla persoonlijk heel erg aan op het geven van bijstand aan meerdere leden van dezelfde vermeende criminele organisatie. Daarbij staat in beginsel het tuchtrecht al in de weg.” Koops zegt het betreurenswaardig te vinden dat op dit specifieke punt de NOvA niet om advies is gevraagd.
Lees ook: NOvA waarschuwt nogmaals voor aantasting rechten advocatuur
Een bijzonder beest
Staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) heeft net als Kamerleden Ellian en Koops een verleden als advocaat. Hij noemt de advocaat ‘een bijzonder beest’, met bijzondere bevoegdheden, bijzondere taken en ook bijzondere verplichtingen jegens de cliënt en jegens de samenleving. Hij wijst erop dat het recht op vrije advocatenkeuze, zoals alle grondrechten, niet onbeperkt is.
“Een gedetineerde of verdachte is niet altijd vrij om een advocaat te kiezen, want de gekozen advocaat kan om allerlei redenen niet bereid of in staat zijn om de zaak aan te nemen. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de gedragsregels met zich meebrengen dat de advocaat ervan af moet zien wegens een tegenstrijdig of dreigend tegenstrijdig belang, of welke reden dan ook. Er zijn voor een advocaat legitieme gronden om een zaak te weigeren of terug te geven. Dat is in essentie natuurlijk ook een beperking die geldt op de vrijheid van de gedetineerde of veroordeelde om de advocaat te kiezen die die wil.”
Lees ook: Staatssecretaris Struycken: ‘Debat over de rechtsstaat moet steeds weer worden gevoerd’
Rotte appels
Op de vraag van Ellian of Struycken vindt dat een advocaat meerdere leden van een crimineel samenwerkingsverband moet kunnen bijstaan, antwoordt Struycken dat dat een afweging in individuele gevallen moet zijn. “Er zijn advocaten die die afweging niet maken omdat ze een bewuste keuze maken. Dat zijn de rotte appels in de mand. Daar heeft de hele rechtsstaat last van. Daarop kan het antwoord alleen maar zijn dat er opgetreden wordt. Dat kan ofwel vanuit de toezichthoudende autoriteiten binnen de orde en waar dat opportuun is, kan ook het Openbaar Ministerie optreden, want die advocaat kan gewoon strafbaar bezig zijn.”
Omdat Ellian onder zijn collega-Kamerleden twijfel proeft over de rechtstatelijkheid van zijn voorstel, trekt hij het amendement in en maakt hij er een motie van. Hierin verzoekt hij de regering nader te onderzoeken op welke wijze en onder welke voorwaarden een beperking kan worden ingevoerd van het aantal gedetineerden dat in de extra beveiligde inrichting en op de Afdeling Intensief Toezicht door dezelfde advocaat wordt bijgestaan.
Lees ook:
