Na jaren van discussie heeft de Tweede Kamer dinsdag het wetsvoorstel tot wijziging van de Advocatenwet aangenomen, inclusief het vernieuwde, tot voor kort omstreden stelsel van toezicht. Daarnaast konden enkele vorige week woensdag ingediende amendementen van VVD-Kamerlid Van der Steur, met het doel het tuchtrecht te verstevigen, op bijval rekenen. Het wetsvoorstel moet nog door de Eerste Kamer.
Door Joris Rietbroek
Om tot de huidige, door de politiek zo positief ontvangen wetswijziging te komen, waren in de afgelopen jaren liefst vier nota’s van wijziging nodig. Na een tijd van hoog oplopende discussies tussen staatssecretaris Teeven (Veiligheid en Justitie) en de Orde van Advocaten, werd er in januari eindelijk overeenkomst bereikt met behulp van een ingenieus plan.
Het nieuwe college van toezicht wordt een intern orgaan van de Orde, met naast de landelijk deken als voorzitter twee andere, door de Orde benoemde leden. Het CDA vindt het overigens ongewenst dat (voormalig) advocaten, rechters of ambtenaren hierin zitting kunnen nemen. Het aanvankelijke plan was dat de overheid de drie leden van het college zou benoemen, wat op weerstand stuitte. Niet de leden van het college, maar enkel de dekens kunnen toegang krijgen tot individuele cliëntendossiers, wat tot voor kort met de onafhankelijkeheid van de advocaat in het geding de belangrijkste no go voor de Orde was.
‘Veroordeelde advocaat direct schorsen’
Naast de invoering van het college van toezicht pleitte VVD’er Van der Steur tijdens de beraadslaging over het onderwerp middels enkele amendementen voor extra maatregelen binnen het tuchtrecht. Wat hem betreft moet een in een tuchtzaak veroordeelde advocaat de kosten voor de procedure betalen en moet de mogelijkheid tot intervisie er zijn zonder dat de geheimhouding van advocaten wordt geschonden.
Bovendien moet het mogelijk worden om een strafrechtelijk veroordeelde advocaat of een in hechtenis genomen advocaat direct – tijdelijk – te schorsen, in afwachting van een nadere tuchtzaak. “Er moet in zo’n geval uiteraard sprake zijn van een ernstig verwijt. Een advocaat die vanuit de cel door zou gaan met zijn werk is slecht voor de aanzien van het vak,” aldus Van der Steur. De Tweede Kamer nam deze amendementen dinsdag aan, nadat Teeven tegen het einde van de beraadslaging van woensdag al zei de amendementen van zijn partijgenoot te kunnen steunen. Een amendement van de SP om het plan voor de heffing van griffierechten (50 euro) in tuchtzaken van tafel te vegen, is verworpen. In een motie die is aangenomen wordt de regering verzocht met alle partijen in het rechtsbedrijf in overleg te treden over meer informatie-uitwisseling over bijvoorbeeld slecht functionerende advocaten.
Van der Steur heeft overigens ook zo zijn ideeën over de verbetering van de opleiding van juristen om de kwaliteit van de advocatuur te verhogen. Hij pleit bijvoorbeeld voor een verplichte, tweejarige ‘togamaster’, of een centrale entreetoets voor beoefenaars van juridische beroepen. “Om zo te kunnen toetsen: hebben zij de kwaliteit in huis om een goede, succesvolle advocaat te zijn?” Naast meer opleidingsmogelijkheden denkt Van der Steur dat er hogere eisen gesteld mogen worden aan advocaat-stagiaires.
De stuipen op het lijf
Oppositiepartijen ChristenUnie en D66 uitten ondanks hun instemming met de wetswijziging wel kritiek op de bewandelde weg om tot dit voorstel te komen. D66’er Schouw spreekt van ‘hoog spel’ en een ‘gewiekste strategie.’ “Het lijkt wel een vaste weg van deze staatssecretaris,” zegt ChristenUnie-Kamerlid Segers. “Eerst doet hij een voorstel dat iedereen de stuipen op het lijf jaagt, waardoor er debatten volgen en verhoudingen op scherp komen te staan. Dan gaat er toch water bij de wijn om tot een voorstel te komen dat op draagkracht kan rekenen. Dit proces verdient niet de schoonheidsprijs.”
Van een strategie wil Teeven echter niets horen: “Er was destijds, toen we hiermee begonnen, ook hard ingezet door de Tweede Kamer vanwege een snoeihard rapport over het toezicht. Het was dus geen strategie als ‘vol erin en zien waar we uitkomen.’ Wij en de Orde zijn in de loop der tijd echt nader tot elkaar gekomen.”
Autoriteit Juridische Markten
Intussen ziet PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt voor de lange termijn alweer een andere vorm van toezicht voor zich. “Je ziet ook steeds meer niet-advocaten juridisch advies geven, die vallen niet onder dit toezicht,” zegt hij. “Op welke wijze gaan we het hele speelveld van de juridische dienstverlening van toezicht voorzien? Ik pleit voor de lange termijn voor een soort Autoriteit Juridische Markten.”
Dat ziet Teeven niet direct voor zich: “Er worden binnen andere beroepsgroepen interne keurmerken gehanteerd, voor incassobureaus bijvoorbeeld. Als je richting een Autoriteit Juridische Markten wilt gaan, zou alles waar we nu mee bezig zijn weer op de schop moeten. Advocatuur, notariaat en gerechtsdeurwaarders zouden hier immers ook onder moeten vallen.”
Geen nieuwe forse wetswijzigingen meer dus, al kondigt Teeven wel aan dat er nog een vijfde nota van wijziging in de maak is. “Maar die bevat enkel technische aanpassingen.” De Orde van Advocaten op Twitter: ‘Gelukkig maar.’