• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Nieuwsbrief
  • Magazine
  • Webshop
  • Contact en colofon

Advocatie

Dé nieuwssite voor advocaten, notarissen en juristen

  • Actueel
    • Nieuws
    • Business
    • Tuchtrecht
    • Nieuwe uitdaging
    • Deals
    • Human Interest
    • Opinie en blogs
    • Buitenland
  • AI, tech & legal
  • Podcasts
  • De Stand
    • Advocatuur Top 50
    • Notariaat Top 30
    • Archief De Stand
  • Uitgelicht
  • Vacatures
  • Opleidingen
  • Partners
    • Howden
    • OSR
    • PO-Online

Column: taal noch teken

8 februari 2017 door Advocatie Redactie

Iţkuîl, wie spreekt het niet? Nou, bedenker John Quijada zelf bijvoorbeeld. En dat is best jammer. Want als de Sapir-Whorfhypothese ook maar een beetje klopt, beïnvloedt onze taal de manier waarop we (kunnen) denken over de wereld. Wie het hypercomplexe Iţkuîl machtig is, zou wel vijf keer vlotter kunnen redeneren.

Door Niek van de Pasch, advocaat in Venray

Gottfried Leibniz had zo mogelijk een nog ambitieuzer plan: het alfabet van menselijke gedachten. Door ideeën op te breken in hun samenstellende principes, zou een universele wijze ontstaan om concepten uit te drukken. Met deze semantische priemgetallen als cognitieve bouwstenen, is elke redenering nog slechts een berekening.

Dat klinkt misschien wat hoogdravend, maar blijf er nog heel even bij. Want wat nu als ons vertolkingsarsenaal écht bepaalt hoe snel en ver we kunnen denken? Begrenst ons jargon dan onze mogelijkheden? Een goede advocaat herken je immers aan zijn woordkeus als het erom spant. Die schrijft dan zo precies mogelijk, om het gewenste rechtsgevolg te veroorzaken. Wanneer puntje bij paaltje komt, is onze taal ontbloot van elke poëzie. Tierelantijnen verdwijnen. Die juridische priemgetallen markeren zo de contouren van wat wij met onze middelen kunnen bereiken. Hoe verleggen we die buitengrenzen?

Zoals Michelangelo zijn beelden alleen nog maar moest zien te bevrijden uit het marmer, zo is de rechtspersoon volgens Van der Grinten een ‘vondst’ van het recht. Een soort elementair deeltje, om allerlei constructies mee in elkaar te zetten. Omdat we dit stiekem allemaal zelf hebben verzonnen, zijn dat wel fluïde fundamenten. Neem het vorderingsrecht. Wie de toverspreuk van Coface/Intergamma zorgvuldig uitroept, verandert een eigenschap van dat construct: *poef* en het is onoverdraagbaar. Omdat we de samenleving om ons rechtsstelsel heen draperen, heeft zo’n actie hele directe effecten in de echte wereld.

De logische vervolgvraag is dan: hoeveel van die realiteit kunnen we eigenlijk vangen in de structuur van dat recht? Veel meer dan we nu doen, denkt Stephen Wolfram. Hij werkt namelijk aan een eigen computertaal, die natuurlijke en culturele verschijnselen opsluit in vastomlijnde symbolen. Via deze vehikels wil hij ook feitelijke fenomenen in contracten implementeren. Alle omstandigheden van alle gevallen, zogezegd. Elk concept manifesteert zich dan in een uniek teken met een eigen inhoud. Die entiteiten figureren vervolgens in juridische formules.

Zijn zogenaamde symbolic discourse language moet het orakel zijn dat de definitieve informatie over onze realiteit aanreikt. Dat is dan niet zozeer ‘de’ waarheid, als wel een catalogus handzame modellen waaruit randzaken weg zijn geïdealiseerd. Nu we de wereld om ons heen steeds fijnmaziger kwantificeren en steeds duurzamer opslaan, denkt Wolfram al deze data onder te kunnen brengen in bruikbare karakters – waar onze contracten uiteindelijk weer op kunnen draaien.

Advocaten krijgen zo een breder en dieper vocabulaire. Door uit dat rijkere begrippenapparaat te putten, kunnen zij meer gedetailleerde verbintenissen en voorwaarden conceptualiseren. Wolfram speculeert zelfs over een omgekeerd systeem. Cliënten en advocaten formuleren dan samen een rijtje einddoelen, op basis waarvan een zelflerend algoritme uit de juridische kaartenbak clausules ophaalt en vervlecht. Door het contract vervolgens droog te laten oefenen in talloze testrondjes, komen verborgen vooroordelen en andere fouten vanzelf bovendrijven. Dit contract stelt zijn interne routing dan net zo lang bij, totdat het voor elke denkbare situatie waarin partijen zich mogelijk zouden kunnen gaan begeven de optimale uitkomst realiseert.

Ik weet niet of dit alles bij u ook zo’n duizeling wekt, maar het gaat mijn voorstellingsvermogen nog even te boven. Wolfram was dan ook een waar wunderkind. Na zijn promotie op z’n twintigste werd hij de jongste ‘MacArthur Genius’ ooit. Nu wil hij ons, juristen, gereedschap toestoppen om scherper te contracteren. Sommige advocaten proberen zich namelijk te verstoppen, door wollig of stoffig te schrijven. Maar wie de taal van het recht vloeiend spreekt, kiest zijn woorden met chirurgische precisie. Ludwig Wittgenstein schreef het al: “De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld”.

Als we Sapir, Whorf en Wolfram mogen geloven, moeten we ons eerst die computertaal eigen maken – voordat we überhaupt kúnnen begrijpen of dat het recht en de maatschappij vooruit zal helpen. Ik draai dat liever om: willen we als maatschappij onze relaties eigenlijk wel (nog) fijnmaziger – en dus ingewikkelder – maken? Als de spontaniteit van het toeval verdwijnt, verliezen we misschien juist datgene wat ons mens maakt, en wat ons laat evolueren.

Dit is de eerste column van Niek van de Pasch, advocaat bij Van der Putt Advocaten in Venray. Niek zal voor Advocatie de ontwikkelingen in Legal Tech in de gaten houden, maar het staat hem uiteraard vrij om ook over andere onderwerpen schrijven. Niek is de vervanger van Henriëtte van Hedel, die met deze column afscheid nam.

 

Filed Under: Column

Vorige artikel
Column: rechtspraak, bereid je voor op oorlog
Volgende artikel
Column: integriteit is van andere orde dan een ontspoorde grap

Primary Sidebar

Topvacatures

Meer vacatures

OverFusies

Magazine

Magazine

Best gelezen

  • Advocaat Astrid Holleeder keert terug in de juridische sector

  • Nieuwe Uitdaging bij… Stijl, Evers Soerjatin en NautaDutilh

  • (Ex-)patroon & pupillen: ‘We maken onszelf niet kleiner of groter dan we zijn’

  • Nederlandse overnamemarkt laat lichte groei zien ondanks economische onzekerheden

  • Brits kantoor Kennedys meldt zich bij toezichthouder na datalek misbruikslachtoffers

Recente berichten

  • NOvA wil uitstel wetsvoorstel kroongetuigenregeling door zorgen om veiligheid
  • Advocaat Rudy Giuliani ontvangt presidentiële onderscheiding na auto-ongeluk
  • Brits kantoor Kennedys meldt zich bij toezichthouder na datalek misbruikslachtoffers
  • Advocaat Astrid Holleeder keert terug in de juridische sector
  • Raad van State kritisch over verplicht gebruik alternatieven voor chemische gewasbeschermingsmiddelen

Recente reacties

    Archieven

    • september 2025
    • augustus 2025
    • juli 2025
    • juni 2025
    • mei 2025
    • april 2025
    • maart 2025
    • februari 2025
    • januari 2025
    • december 2024
    • november 2024
    • oktober 2024
    • september 2024
    • augustus 2024
    • juli 2024
    • juni 2024
    • mei 2024
    • april 2024
    • maart 2024
    • februari 2024
    • januari 2024
    • december 2023
    • november 2023
    • oktober 2023
    • september 2023
    • augustus 2023
    • juli 2023
    • juni 2023
    • mei 2023
    • april 2023
    • maart 2023
    • februari 2023
    • januari 2023
    • december 2022
    • november 2022
    • oktober 2022
    • september 2022
    • augustus 2022
    • juli 2022
    • juni 2022
    • mei 2022
    • april 2022
    • maart 2022
    • februari 2022
    • januari 2022
    • december 2021
    • november 2021
    • oktober 2021
    • september 2021
    • augustus 2021
    • juli 2021
    • juni 2021
    • mei 2021
    • april 2021
    • maart 2021
    • februari 2021
    • januari 2021
    • december 2020
    • november 2020
    • oktober 2020
    • september 2020
    • augustus 2020
    • juli 2020
    • juni 2020
    • mei 2020
    • april 2020
    • maart 2020
    • februari 2020
    • januari 2020
    • december 2019
    • november 2019
    • oktober 2019
    • september 2019
    • augustus 2019
    • juli 2019
    • juni 2019
    • mei 2019
    • april 2019
    • maart 2019
    • februari 2019
    • januari 2019
    • december 2018
    • november 2018
    • oktober 2018
    • september 2018
    • augustus 2018
    • juli 2018
    • juni 2018
    • mei 2018
    • april 2018
    • maart 2018
    • februari 2018
    • januari 2018
    • december 2017
    • november 2017
    • oktober 2017
    • september 2017
    • augustus 2017
    • juli 2017
    • juni 2017
    • mei 2017
    • april 2017
    • maart 2017
    • februari 2017
    • januari 2017
    • december 2016
    • november 2016
    • oktober 2016
    • september 2016
    • augustus 2016
    • juli 2016
    • juni 2016
    • mei 2016
    • april 2016
    • maart 2016
    • februari 2016
    • januari 2016
    • december 2015
    • november 2015
    • oktober 2015
    • september 2015
    • augustus 2015
    • juli 2015
    • juni 2015
    • mei 2015
    • april 2015
    • maart 2015
    • februari 2015
    • januari 2015
    • december 2014
    • november 2014
    • oktober 2014
    • september 2014
    • augustus 2014
    • juli 2014
    • juni 2014
    • mei 2014
    • april 2014
    • maart 2014
    • februari 2014
    • januari 2014
    • december 2013
    • november 2013
    • oktober 2013
    • september 2013
    • augustus 2013
    • juli 2013
    • juni 2013
    • mei 2013
    • april 2013
    • maart 2013
    • februari 2013
    • januari 2013
    • december 2012
    • november 2012
    • oktober 2012
    • september 2012
    • augustus 2012
    • juli 2012
    • juni 2012
    • mei 2012
    • april 2012
    • maart 2012
    • februari 2012
    • januari 2012
    • december 2011
    • november 2011
    • oktober 2011
    • september 2011
    • augustus 2011
    • juli 2011
    • juni 2011
    • mei 2011
    • april 2011
    • maart 2011
    • februari 2011
    • januari 2011
    • december 2010
    • november 2010
    • oktober 2010
    • september 2010
    • augustus 2010
    • juli 2010
    • juni 2010
    • mei 2010
    • april 2010
    • maart 2010
    • februari 2010
    • januari 2010
    • december 2009
    • november 2009
    • oktober 2009
    • september 2009
    • augustus 2009
    • juli 2009
    • juni 2009
    • mei 2009
    • april 2009
    • maart 2009
    • februari 2009
    • januari 2009
    • december 2008
    • november 2008
    • oktober 2008
    • september 2008
    • augustus 2008
    • juli 2008
    • juni 2008
    • mei 2008
    • april 2008
    • maart 2008
    • februari 2008
    • januari 2008
    • december 2007
    • november 2007
    • oktober 2007
    • november 2006
    • oktober 2006
    • april 2006
    • juni 2005
    • mei 2005
    • april 2005
    • februari 2005
    • april 2004

    Categorieën

    • aanbesteding & omgevingsrecht
    • Aansprakelijkheid
    • Actueel
    • Agenda
    • AI
    • AI, tech & legal
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht
    • Arbeidsrecht & sociale zekerheid
    • Bedrijfsjurist en advocaat
    • Berkely Bridge
    • Beroepsvaardigheden
    • Bestuurs(proces)recht
    • Bouwrecht
    • Buitenland
    • Burgerlijk (Proces)recht
    • Burgerlijk (Proces)recht en contracten
    • Business
    • Chemische Veiligheid
    • Column
    • Corona
    • Deals
    • Dealtalk
    • Erfrecht
    • Financieel
    • Financieel recht
    • Fiscaal
    • Fiscaal Recht
    • Gezondheidsrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Human Interest
    • Huurrecht
    • Huurrecht
    • ICT & Privacy
    • Incompany
    • insolventie en ondernemingsrecht
    • Instagram
    • Intellectueel Eigendomsrecht
    • Intellectuele Eigendomsrecht
    • Internationaal en Europees Recht
    • Interview
    • Jeugdrecht
    • Juridisch ondersteuner
    • Lexxyn Groep
    • Mediation
    • Mercedes-Benz
    • Mutsaerts
    • Nieuwe uitdaging
    • Nieuws
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Notariaat
    • Ondernemingsrecht
    • Onderwijsrecht
    • Opinie en blogs
    • Overheid Bedrijfsvoering
    • Overheid Bestuur
    • Overheid Ruimte & milieu
    • Overheid Sociaal
    • Overheid Veiligheid
    • Personen- en familierecht
    • Personen- en familierecht
    • PO Deal aanbod
    • Podcasts
    • Privacyrecht
    • schade en verzekering
    • SDU events
    • Straf (Proces)recht
    • Tuchtrecht
    • Uitgelicht
    • vacatures
    • Vastgoed- & Huurrecht
    • Veiligheid
    • Vlogs
    • Vreemdelingenrecht
    • Wagner Group
    • Wieringa
    • YER Legal

    Meta

    • Login
    • Berichten feed
    • Reacties feed
    • WordPress.org

    Footer

    • Nieuws
    • Business
    • Human Interest
    • Innovatie & Tech
    • Opinie en blogs
    • Tuchtrecht
    • Gouden Zandlopers
    • Top 50 Advocatuur
    • Top 30 Notariaat
    • Advocatie Magazine
    • Vacatures
    • Partners
    • Facebook
    • LinkedIn
    • Instagram
    • Youtube
    • Nieuwsbrief
    • Contact en colofon
    • Meld nieuws
    • Adverteren
    • Vacature indienen

    Advocatie is een uitgave van
    Lefebvre Sdu
    Maanweg 174
    2516 AB Den Haag

    Powered by Lefebvre Sdu

    • Disclaimer
    • Privacy Statement & Cookieverklaring
    lefebvre SDU

    Het laatste nieuws van Advocatie
    twee keer per week in je mail
    ?

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Aanmelden

    ×