De derde dinsdag van september zit erop, en de justitiebegroting is bekend. Het demissionair kabinet stelt voor 2022 – zoals verwacht – 154 miljoen beschikbaar voor de sociale advocatuur, al zal dit bedrag in de jaren slinken. Het kabinet rekent op commerciële advocatenkantoren voor een bijdrage c.q. tegenprestatie.
De extra miljoenen voor de sociale advocatuur beantwoorden aan de dit jaar aangenomen motie van Klaver en Ploumen. Daarin werd de regering gesommeerd middelen vrij te maken voor de sociale advocatuur ‘in de geest van het advies van de commissie-Van der Meer‘, die al in 2017 onderstreepte dat de sociale advocatuur structureel 127 miljoen euro extra nodig heeft om te komen tot fatsoenlijke vergoedingen voor advocaten. De toeslagenaffaire lag destijds ten grondslag aan de motie.
Hoewel het demissionair kabinet voor volgend jaar tegemoet komt aan de wensen van de commissie-Van der Meer, nemen de bedragen voor de sociale advocatuur daarna sterk en trapsgewijs af. Waar in 2022 nog 154 miljoen euro beschikbaar is voor toevoegingen, is in 2023 144 miljoen ter beschikking gesteld, in 2024 124 miljoen, en voor 2025 en 2026 is er nog maar 64 miljoen extra vrij gemaakt. In totaal reserveert de regering de aankomende jaren dus 550 miljoen extra.
‘Meer oplossingen, minder procedures’
Deze afbouw van extra gelden voor de sociale advocatuur vloeit voort uit Sander Dekkers rotsvaste vertrouwen in de stelselvernieuwing voor de rechtsbijstand. De demissionair minister voor Rechtsbescherming gaat ervan uit dat de aanvullende financiële middelen nu volstaan, omdat uiteindelijk minder toevoegingen noodzakelijk zijn.
‘Met het op niveau brengen van de vergoedingen voor sociale advocaten is de kous echter niet af,’ zo staat geschreven in de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid. ‘Onder het motto “meer oplossingen, minder procedures” wordt met de vernieuwing van het stelsel van rechtsbijstand ingezet op snellere en meer laagdrempelige hulp voor mensen met problemen. Het beroep op rechtsbijstand zal hierdoor in de toekomst naar verwachting afnemen.’
Daarnaast wordt een beroep gedaan op de commerciële advocatuur om ervoor te zorgen dat uiteindelijk, vanaf 2025, nog maar een bedrag van 64 miljoen euro per jaar nodig is. ‘Het kabinet zet in op een grotere (financiële) tegenprestatie van commerciële advocatenkantoren. Zoals het voor sociale advocatenkantoren goed is dat zij zich niet volledig afhankelijk maken van overheidssubsidies, mag van de commerciële advocatuur ook best een maatschappelijke tegenprestatie worden verwacht.’
Het is nog onduidelijk wat precies van de grootzakelijke kantoren wordt verwacht. Wel gaf Dekker eerder, te kennen teleurgesteld te zijn in ‘een gebrek aan solidariteit’ binnen de advocatuur en wel wat te zien in een gemengde praktijk, waarbij commerciële advocaten naast hun reguliere uren een deel binnen het gesubsidieerde kader doen.
Veel kritiek
Destijds reageerde de Nederlandse advocatuur al weinig positief op deze plannen, maar ook nu is er veel kritiek. De voorbeelden op Twitter zijn legio. Zo is Lucien Nix, advocaat en voorzitter van de Vereniging Advocatenbelangen, kritisch: “Lang verhaal kort: eindelijk erkent de regering dat voor iedereen toegankelijke rechtshulp onmisbaar is. Het financieren van deze rechtshulp is overheidstaak en iedere poging om die verantwoordelijkheid elders neer te leggen is in zijn aard kreupel en gaat mank, @SanderDekker.”
Jan Spanjaard, advocaat contractenrecht, is eveneens niet mals op het sociale medium: “Wat een onzinvoorstel! Dus de incompetentie van de regering te zorgen voor een adequate rechtsstaat – door de toeslagenaffaire geen overbodige luxe gebleken – wordt op het bordje van de (commerciële) advocatuur gelegd? “U zoekt het maar uit”? Waarlijk een gotspe!”
En ook Bisar Çiçek – advocaat straf- en bestuursrecht bij Schouten Legal – doet een duit in het zakje: “Alsof die grote kantoren daar op staan te wachten. Vertel een advocaat op de Zuidas eerst maar dat ie soms dagen in een verhoor kan zitten voor totaal 1.5 punt. (1 punt is ongeveer €124 ex btw). Die gaat daar geen betalende klant van €300 eu per uur voor laten liggen.”
U kunt hier de volledige justitiebegroting 2022 downloaden.
