Asielzoekers hebben op termijn enkel recht op een advocaat als hun asielaanvraag is afgewezen. Het kabinet besloot vrijdag om rechtsbijstand rond de asielprocedure te schrappen, op dezelfde dag dat minister Sander Dekker bekendmaakte 73 miljoen euro extra uit te trekken voor de sociale advocatuur.
De inperking van rechtsbijstand aan asielzoekers werd een jaar geleden al uitgewerkt door oud-staatssecretaris Mark Habers. Zijn plan om alleen een advocaat toe te wijzen aan een asielzoeker bij afwijzing van de asielaanvraag, wordt nu doorgezet, zo maakte het kabinet voor het weekend bekend.
De Orde van Advocaten (NOvA) sprak eerder al van een ‘ontoelaatbare aantasting van hun rechtspositie’. De Vereniging Asieladvocaten & -Juristen Nederland (VAJN) schetst in een kritische reactie de nieuwe situatie: ‘De besprekingen voorafgaand aan en tijdens de asielprocedure, en het maken van correcties op de rapporten, worden geschrapt. Pas als de IND een voornemen uitbrengt om de aanvraag af te wijzen dan wordt er nog snel een advocaat bijgehaald. Die zou dan binnen één dag de cliënt ontmoeten, diens vertrouwen moeten zien te winnen, het hele dossier lezen, fouten in de rapporten corrigeren, eventueel bewijs verzamelen én een zienswijze schrijven. Dat is onbegonnen werk.’
VluchtelingenWerk heeft inmiddels een brandbrief aan de Tweede Kamer gestuurd over het kabinetsplan. De commissie-Van Zwol adviseerde het kabinet juist om de maatregel niet door te voeren vanwege capaciteitsproblemen bij de IND, maar om te investeren in een zorgvuldige behandeling van een eerste asielaanvraag. ‘Door mismanagement en het uitblijven van politiek ingrijpen wachten ruim tienduizend asielzoekers op hun asielprocedure en is er een groot tekort aan asielzoekerscentra,’ aldus VluchtelingenWerk. ‘Dit is een onbegrijpelijke keuze.’
Ook de VAJN voorspelt dat dit besluit de IND alleen maar meer capaciteit gaat kosten. ‘De reden voor deze maatregel is volstrekt onduidelijk. Het is geen bezuiniging en geen versnelling van de asielprocedure. Als de maatregel wordt ingevoerd, zullen procedures langer duren, zal de ondercapaciteit van de IND toenemen, zullen er meer beroepen worden uitgevochten voor de rechtbank en riskeert de groep gespecialiseerde asieladvocaten te worden overvleugeld door goedkope beunhazen waarop geen enkele controle bestaat.’