Het Gerechtshof Amsterdam heeft begin februari notaris De Vries uit Emmen uit het ambt ontzet, na onzorgvuldigheid bij hoog-speculatieve aankopen van 41 percelen landbouwgrond voor 11 miljoen euro. De grond bleek veel minder waard. Het hof heeft dit jaar al drie notarissen uit het ambt verwijderd.
Een echtpaar dat samen een tomatenkwekerij runt, wendt zich begin 2016 tot notaris Fokke de Vries (Notariaat ’t Suydevelt) voor de aankoop van de 41 percelen, voor in totaal elf miljoen euro. Het koppel heeft forse waardestijgingen en winsten voor ogen als de agrarische grond een andere bestemming zou krijgen – bijv. woningbouw –, maar dit gebeurt niet; achteraf blijkt de grond waardeloos.
Volgens hun klachten heeft De Vries de man en de vrouw onvoldoende gewezen op de risico’s van zulke grondbeleggingen. Het echtpaar is een civiele procedure gestart en diende een tuchtklacht in bij de Kamer voor het Notariaat Arnhem-Leeuwarden. De Kamer legde in november 2019 ontzetting uit het ambt op.
Zeer kansarme beleggingen
In hoger beroep bevestigt het hof dat de notaris ernstig heeft verzaakt in zijn zorgplicht bij het passeren van 41 akten over hoog-speculatieve grondtransacties. “De notaris had bij deze vorm van beleggen, waarbij een ondeskundige particulier een groot deel van haar vermogen (en dat van haar echtgenoot) investeert in zeer kansarme beleggingen, veel meer moeten doen dan alleen het opnemen van standaardwaarschuwingen in akten en het voeren van een enkel telefoongesprek,” concludeert het hof. “De schade die klaagster en klager kunnen ondervinden van de transacties is meer dan aanzienlijk en kan bestaan in het verlies van de resultaten van hun onderneming tot een bedrag van € 11.000.000.”
De notaris had daarom zijn dienstverlening moeten opschorten of zelfs weigeren, toen hij ontdekte dat niet ging om een enkele transactie, maar een hele reeks transacties ter waarde van ruim elf miljoen euro. “De notaris kon op een bepaald moment vermoeden dat al het geld dat klaagster en klager in hun onderneming hadden verdiend, verdween of dreigde te verdwijnen door het grote aantal riskante beleggingen van klaagster.”
Het zijn volgens het hof ‘zeer ernstige tekortkomingen’, inzake 41 leveringsakten die over een periode van twee jaar (2016-2017) zijn gepasseerd. Bovendien is De Vries eerder gewaarschuwd en berispt na soortgelijke klachten. “Het structureel laakbaar handelen van de notaris gedurende een langere periode, onvoldoende blijk van inzicht in het verwijtbare van zijn handelwijze (mede gelet op zijn tuchtrechtelijk verleden, met soortgelijke tekortkomingen) rechtvaardigen het opleggen van de zwaarste maatregel van ontzetting uit het ambt,” stelt het hof.
Dit jaar al drie notarissen ontzet
Het Gerechtshof Amsterdam heeft nu sinds 1 januari drie notarissen uit het ambt ontzet. Naast De Vries betreft dit de Almeerse notaris Prinsze, gevallen over een vervalste brief over een niet-bestaande pallet met geld. Ook een Limburgse notaris mag zijn vak niet meer uitoefenen wegens nalatigheid bij de erfenis van een om het leven gebrachte vrouw. Hij was in eerste aanleg twee weken geschorst.
Reactie De Vries: ‘volledig verrast’
Notaris De Vries heeft op de website van ’t Suydevelt een uitgebreide reactie geplaatst. Over het gedupeerde echtpaar schrijft hij: “Ons standpunt is dat zij, mede vanwege haar achtergrond als succesvol agrarisch ondernemer en handel in gelijksoortige speculatieve percelen, goed op de hoogte konden zijn van deze risico’s en deze willens en wetens hebben geaccepteerd.”
De ontzetting uit het ambt heeft hem naar eigen zeggen ‘volledig verrast’. De notaris bekijkt dan ook zijn mogelijkheden om in cassatieberoep te gaan. Zolang hij bezig is met de voorbereiding hiervan, wordt de uitspraak van het Amsterdamse hof nog niet ten uitvoer gelegd.
Meer zaken tegen notarissen om grondhandel
Volgens een recent artikel in het Financieele Dagblad is deze notariële tuchtzaak nog maar het topje van de ijsberg. Aan de hand van een dataonderzoek becijferde de krant dat duizenden particulieren in de afgelopen jaren circa 700 miljoen euro hebben geïnvesteerd in 27.000 kleine stukjes landbouwgrond, in de hoop dat de percelen meer waard worden als er op gebouwd zou mogen worden. In de praktijk gebeurt dit echter niet vaak. Voor een notaris kan het een lucratieve business zijn; voor ieder perceel is een aparte leveringsakte nodig.
Volgens de krant zijn er inmiddels meerdere (tucht)procedures aangespannen tegen notarissen die zulke grondbeleggingen hebben begeleid. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) waarschuwt notarissen voor deze grondhandel. De onafhankelijkheid van de notaris kan namelijk in gevaar komen als die te veel leunt op de opdrachten van een enkele verkopende grondhandelaar.
Over deze kwestie zijn Kamervragen gesteld door de fracties van D66 en PvdA, onder meer over de ‘verbetering’ van de rol van notarissen bij de handel in versnipperde gronden.
