Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, benadrukte in zijn jaarlijkse nieuwjaarsrede de rol van de rechtspraak in crisis, en de verharding van de samenleving: ‘Niet zelden gaat het om het uitvechten van wat in de kern een maatschappelijke discussie is.’
Naves opent zijn speech zwaarmoedig: “Er zijn jaren geweest die een betere uitgangspositie kenden.” Hiermee doelt hij op de verscheidene crises waar Nederland momenteel mee kampt. Al snel slaat hij een brug naar de rechtstaat, en benoemt hij dat het in deze tijden maar goed is dat we in Nederland kunnen vertrouwen op een sterke, onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke macht.
Ook refereert Naves naar de ‘verharding van de samenleving’. Deze verharding is, aldus de voorzitter, terug te zien in de zittingszaal: “Niet zelden gaat het dan om het uitvechten van wat in de kern een maatschappelijke discussie is. Iets waar we sámen uit moeten komen. Dan lijkt de gang naar de rechter soms geen middel meer om recht te halen, maar een poging om de eigen mening tot norm te maken.”
‘Post op de balans’
Ook pakt Naves deze kans om het te hebben over dwangsommen, en hoe de overheid hierop reageert. Dwangsommen werken soms niet meer: “We zien het bij vreemdelingenzaken, bij de Wet Open overheid, en bij de afhandeling van de toeslagenaffaire. Het is een post op de balans is geworden. Het is ingecalculeerd.”
Het is slechts één van de gevolgen van een overheid die is vastgelopen. Ook jeugdzorg, de toeslagenaffaire en de gaswinning in Groningen zijn volgens Naves de gevolgen van een tekortschietende overheid. “Het collectieve vertrouwen in de overheid wordt geschaad. En wat is de uitspraak van een rechter nog waard als je deze schijnbaar naast je neer kunt leggen?”
Maar, vervolgt de Rechtspraakvoorzitter, het nieuwe jaar is ook een moment om kritisch naar jezelf te kijken. Zo is er het rechterstekort. Afgelopen zomer werden nog 1500 rechtszaken geschrapt door het grote tekort. Er wordt dan ook door het kabinet 155 miljoen euro uitgetrokken voor nieuwe rechters en digitalisering van de rechtspraak.
Toegang tot de rechter
Het is bovendien volgens Naves kwalijk dat de toegang tot de rechter niet optimaal is. Procedures zouden vaker digitaal, begrijpelijker en inzichtelijker kunnen. Onder andere door de extra gelden voor de rechtspraak is Naves wat dit betreft positief gestemd.
Naves sluit af met een oproep: “Ik hoop dat we dit jaar vaker het geluid van de rechtsstaat laten horen. Dat we laten zien en vertellen waarvoor we het allemaal doen.
Luister hier de volledige toespraak
