Op 14 november organiseerde de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) een verkiezingsdebat op kantoor bij De Brauw Blackstone Westbroek. De deelnemende (kandidaat)-Kamerleden waren opvallend eenstemmig over extra investeringen in de sociale advocatuur.
De Brauw-advocaat en hoogleraar Jonathan Soeharno was moderator en benadrukte dinsdagavond allereerst de verbondenheid van ‘zijn’ Zuidaskantoor met de sociale advocatuur. De Brauw maakte onlangs bijvoorbeeld bekend dat het jonge advocaten in toevoegingszaken uit het sociale huurrecht bijstand laat verlenen om proceservaring op te doen.
De aanwezige debaters waren (kandidaat)-Kamerleden van Nispen (SP, nummer 5 op de lijst), Don Ceder (CU, plek 3), Hülya Kat (D66, plaats 17), Ulysse Ellian (VVD, 18), Marieke Koekkoek (Volt, 2), Margreet de Boer (GroenLinks-PvdA, 31) en Sandra Palmen (NSC, 5). Lilian Helder van BBB moest vanwege ziekte verstek laten gaan. Alle politici die aanwezig waren, zijn van huis uit jurist en het gros is werkzaam geweest in de advocatuur.
Uiteindelijk leidden sociaal advocaten Anna van Schaik (Spuistraat 10 Advocaten) en Rogier Scheltes (Sociaal Advocaten Rotterdam en VSAN-penningmeester) als debatleiders de discussies over de toekomst van de sociale advocatuur in goede banen.
Eenstemmig over investering
Twee stellingen waren daarbij leidend: ‘Er moet structureel 50 miljoen extra worden gereserveerd voor verhoging van de vergoedingen van rechtsbijstand door de sociale advocatuur’ en ‘Sociale advocatuur is een specialisme an sich en kan niet worden uitbesteed aan commerciële partijen’.
De deelnemers toonden zich eenstemmig over de extra investering in de sociale advocatuur, boven op de noodinvestering die kortgeleden is gedaan. Onderling waren er wel nuanceverschillen. Zo pleitte Van Nispen – die op veel bijval kon rekenen uit de zaal – voor een investering van 68 miljoen. Hij ontving daarnaast kritiek omdat dit niet is doorgerekend in het verkiezingsprogramma.
Ceder en Ellian betoogden om, naast adequate vergoedingen, ook het stelsel van de gefinancierde rechtsbijstand te herzien en te ontdoen van ‘perverse prikkels’. Een van die perverse prikkels is het starten van een procedure om op die manier een toevoeging te ontvangen, terwijl de rechtszoekende daar niet mee geholpen is.
Ellian viel op omdat hij VVD’ers Fred Teeven en Sander Dekker niet afviel. Eerstgenoemde was tussen 2010 en 2015 staatssecretaris van Veiligheid en Justitie; begin 2022 werd Dekker opgevolgd door Franc Weerwind als minister voor Rechtsbescherming. Wel stelde Ellian zich veel positiever op tegenover de sociale advocatuur dan zijn ex-partijgenoten deden.
Bredere ondersteuning
Verder toonden D66, Volt en GroenLinks-PvdA zich eveneens bereid om extra te investeren in de sociale advocatuur, alhoewel zij vooral de rechtszoekende willen dienen. Deze partijen achtten het daarom ook belangrijk om een bredere ondersteuning te bieden in de vorm van wijkteams en eerstelijns rechtshulp.
Kat van D66 gaf daarbij aan dat de politiek moet blijven luisteren naar professionals in het werkveld. Dit zodat er adequate hulp geboden kan blijven worden. Ook Marieke Koekkoek (Volt) beaamde de stellingen; het genoemde bedrag was volgens haar een realistisch budget, waarmee de rechtzoekende in brede zin geholpen kan worden.
Margreet de Boer was namens GroenLinks-PvdA niet al te concreet over het precieze investeringsbedrag, maar vertelde dat haar partij ‘rond de tweehonderd miljoen euro’ heeft gereserveerd voor ‘verbetering van het rechtssysteem’.
Kamer kan vooruit
Sandra Palmen van NSC putte tijdens het debat uit haar ervaring als rechter-plaatsvervanger, maar antwoordde weinig concreet ten aanzien van de twee – toch duidelijke – stellingen. Ze leek zich te voegen naar de partijdiscipline om niet te veel verkiezingsbeloftes te doen die later waargemaakt moeten worden.
Palmen zei wel dat de sociale advocatuur niet ten prooi mag vallen aan marktwerking, en daarom niet kan worden ondergebracht bij commerciële kantoren. Ook benadrukte ze dat de burgerlijke zelfredzaamheid niet mag worden overschat.
Don Ceder uitte tot slot zijn zorgen over de drempels die een beginnend stagiair-ondernemer moet nemen om een sociaal advocatenkantoor te starten. Uit eigen ervaring kon hij zeggen dat het maar net lukte om de benodigde tienduizenden euro’s te lenen.
Na het debat werd de eensgezindheid benadrukt: ‘de Kamer kan weer vooruit’. VSAN-voorzitter Reinier Feiner bedankte tevens de politici en riep op om ‘samen te werken aan visie en financiering’.
