Voor rechtenstudenten die eindelijk hun bul hebben bemachtigd, lijkt een vacaturestop in het verschiet te liggen. Covid-19 is hieraan debet. Het virus trekt bovendien een zware wissel op het afstudeertraject: stages worden gecanceld, scripties digitaal verdedigd en lessen online verzorgd.
Het coronavirus en de bijkomende anderhalve meter-samenleving bemoeilijken het afstuderen voor de intelligentsia van de toekomst. Zo ondervinden ook rechtenstudenten, die zich in de laatste fase van hun studie bevinden, de gevolgen van Covid-19. Daarnaast lijken zij geconfronteerd te worden met een vacaturestop, zoals in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, nu veel advocatenkantoren op de kleintjes letten.
Nieuw en onwennig
Ranya Hannina is 23 jaar oud en studeert af in Civiel Recht aan de Universiteit Leiden. Zij merktte de gevolgen van corona onder andere tijdens een tentamen Internationaal Privaatrecht, dat ze afgelopen maand afnam. Deze tentaminering gebeurde online omwille van het virus, en de studente is kritisch op de gang van zaken. “We waren een soort testgroep. Voor het eerst moesten we een tentamen online afleggen. Hoewel het ‘open boek’ was, vond ik het examen erg uitgebreid en kwam ik in tijdnood. Ik heb het gevoel dat ze het extra moeilijk hebben gemaakt. Juist omdat het thuis; online met open boek, gemaakt moest worden.” Nieuw en onwennig, niet alleen voor de universiteit, maar ook voor hen, de juristen in de dop. Hannina had daarom gehoopt op meer tijd; op meer flexibiliteit en begrip vanuit de universiteit.
De studente moet nu nog één tentamen afleggen in juni; als ze daarvoor slaagt, heeft ze alle vakken in de pocket. Haar masterscriptie rondt ze eveneens volgende maand af. Zowel bij haar laatste vakken als eindverhandeling ondervond en ondervindt ze weinig last van de veranderingen door Covid-19. “Met mijn scriptiebegeleider bespreek ik nu alles telefonisch of via Skype. Dat gaat prima en is op zich prettig, want zo bespaar ik reistijd. De laatste lessen, die ik online volgde omdat toen het virus al was uitgebroken, werden goed verzorgd. Zo moest je, wanneer klassikale aanwezigheid verplicht was, bijvoorbeeld inloggen via blackboard en videobellen, waardoor je aanwezigheid kon worden gecontroleerd.”
Online stage lopen
Ook de 24-jarige Manon Venix ondervindt coronalast tijdens haar afstudeertraject. Ze is een masterstudent Law and Technology aan de Universiteit Tilburg en moet volgende maand haar scriptie verdedigen. “Al het contact met mijn scriptiebegeleider verloopt nu digitaal, en dat gaat goed, maar ik heb nog geen idee hoe ik mijn scriptie moet verdedigen. Online? Of toch in persoon; zonder publiek? Verder ben ik eraan gewend om te studeren in de universiteitsbieb, dat gaat nu niet, en dat is voor het schrijven van mijn scriptie best wel lastig.” Buiten haar verhandeling heeft Venix echter weinig last van het virus: “Ik volg geen vakken meer, dus wat dat betreft ondervind ik geen problemen.”
Waar voor Venix vooral de crux zat, was haar studentenstage bij Dirkzwager. Inmiddels heeft ze die succesvol afgerond, maar in eerste instantie leek het hele feest niet door te gaan, vertelt de Tilburgse studente: “De eerste vraag was of mijn stage überhaupt doorging. Het was voor Dirkzwager namelijk lastig om mijn werkzaamheden online en op afstand goed in te vullen.” Uiteindelijk hielden Venix en haar collega’s daarom elke dag een videovergadering waarbij aandacht was voor haar taken. “Zo konden ze polsen of ik nog voldoende werk of hulp nodig had. Daarnaast heb ik helaas geen zittingen meegemaakt door het virus, maar wel een online cliëntenoverleg.” Niet al te teleurstellend voor Venix, die door eerdere stages en werkervaring de praktijk al kende en bij Dirkzwager vooral hoopte te leren wat voor zaken worden opgepakt op een groter kantoor. “En dat is gelukt,” concludeert ze.
Scriptie verdedigen per videogesprek
Ook Anita Bhajan kent de praktijk goed. Ze is 29 jaar en was tijdens haar studie reeds werkzaam als procesjurist en docent. Eind april heeft zij haar master Strafrecht afgerond door middel van een thuisstudie aan de Open Universiteit. De verdediging van haar scriptie verliep digitaal. Bhajan vertelt: “Mijn verdediging was een virtuele bijeenkomst van drie personen. Ik moest mijn scriptie verdedigen per videogesprek. Wat heel gek was, maar uiteindelijk goed is verlopen.”
Toch is Bhajan door Covid-19 uiteindelijk later afgestudeerd dan gepland. De feedback op, en het cijfer van haar scriptie lieten namelijk even op zich wachten. “Eigenlijk zou ik in maart een beoordeling ontvangen, maar ik vermoedde eind februari al dat dit langer zou gaan duren omdat de Open Universiteit druk bezig was allerlei veranderingen door te voeren vanwege het virus. Zo zijn de tentamens afgezegd en worden daarvoor online alternatieven gezocht.”
Bhajan wil de advocatuur in en is dus op zoek naar een advocatenstage. Ook is zelfstandig aan de slag gaan een optie, als stagiair-ondernemer. Hetgeen haar wat ademruimte geeft bij de banenjacht. Bhajan verwacht echter niet dat de stroom werk opdroogt door het virus. “Mensen hebben nu juist problemen, dus als jurist of advocaat krijg je dan veel werk. Dat merk ik ook in mijn huidige baan: het loopt allemaal door. Voor mij zit de uitdaging meer in het vinden van een buitenpatroon. Voor de pandemie was ik van plan om die zoektocht te starten op social media en dat idee heb ik gewoon doorgezet. Overigens heb ik al wel een advocaat gesproken die aangaf niet op zoek te zijn naar een advocaat-stagiair vanwege de onzekere tijden.”
Een gecancelde stage
Ook in het buitenland verwachten sommigen dat Covid-19 meer werk gaat opleveren voor juristen. In Nederland lijkt de juridische markt vooralsnog echter voorzichtig, zo merkte ook de 26-jarige Bredanaar Adi Vranac. Hij is student aan de Universiteit Tilburg en bevindt zich in de laatste fase van zijn master Rechtsgeleerdheid. Met nog enkele vakken en zijn scriptie op de rol, zou Vranac eigenlijk aan de slag gaan als student-stagiair, maar het virus gooide roet in het eten.
De student legt zijn situatie uit: “Alles verloopt eigenlijk prima: het contact met mijn scriptiebegeleider gaat per telefoon en studenten die interviews moeten afnemen of bronnen raadplegen, mogen twee weken uitstel vragen voor hun scriptie. De vakken worden verder online gegeven, waardoor de studenten soms zelfs meer betrokken zijn dan in de collegebanken. Mijn stage, die ik eigenlijk vanaf eind april zou lopen, gaat door het virus echter niet meer door. Het kantoor is gesloten waardoor ze mij niet kunnen begeleiden. Wel hebben ze aangegeven dat ik later eventueel weer met ze rond de tafel kan.”
Vacaturestop
Vranac, die ondernemend is van aard, wilde nochtans niet stil blijven zitten en is daarom zijn eigen zaak begonnen: juridisch adviesbureau AVRA Legal. Zo doet hij ondanks zijn gecancelde stage praktijkervaring op. Toch voelt hij ietwat stress omwille van de vooruitzichten na zijn afstuderen. “Ik hoop in juni af te studeren en wilde daarna eigenlijk direct beginnen aan een advocatenstage, maar ik merk dat veel vacatures zijn uitgesteld tot na de zomer,” verduidelijkt hij. “Hoewel ik voor mijzelf ben begonnen vanwege de praktijkervaring geeft het me nu rust: als ik na mijn studie geen stageplek vind dan heb ik mijn eigen onderneming en probeer ik het begin volgend jaar gewoon weer.”
Ook Hannina en Venix, beiden tevens geïnteresseerd in de advocatuur, merken dat veel kantoren momenteel een vacaturestop hanteren. Hannina: “Ik heb het gevoel dat het aanbod minder is. Een online vacaturebank als Indeed stond twee jaar terug vol met juridische vacatures, nu is het een soort put die leegloopt. Ik begrijp het ook wel; er zijn momenteel ook gewoon minder rechtszaken.”
Venix heeft eveneens begrip voor de situatie: “Het werk begint langzaam op te drogen, dus ik snap wel dat het niet altijd haalbaar is om een advocaat-stagiair aan te nemen.” De studente komt daarbij echter wel tot de slotsom dat het soms “een beetje oneerlijk voelt”. “Ik ontving gelukkig nog een basisbeurs, maar sommige medestudenten hebben hun studie moeten bekostigen met het sociale leenstelsel. Ook zij vinden nu geen baan. Dat is frustrerend: je hebt geen inkomen, een flinke schuld en je hebt geen idee hoelang deze situatie nog gaat duren.”
Op 30 april besteedde het praatprogramma Op1 ook aandacht aan de impact van het coronavirus op (alle) studenten en jongeren in het algemeen. Deze aflevering is hier terug te kijken.
