Een echte rechtszaak en een echte verdachte, daarover kan nu iedereen zijn oordeel vellen. Dagblad De Gelderlander roept ‘de gewone man’ met het project Internetrechter op om recht te spreken in een strafzaak die via krant en internet te volgen is. En om de lezer te stimuleren, wordt het in de vorm gegoten van een prijsvraag. Wie het dichtst bij het oordeel van de rechter komt, wint. De advocaat van de verdachte, Arne Kloosterman, ziet er het nut wel van in: “Mensen denken altijd dat er te soft gestraft wordt, maar dat is niet waar.”
Kloosterman van Kloosterman & Stronks Advocaten is strafpleiter in de eerste zaak die werd geselecteerd voor het project. Zijn cliënt wordt verdacht van een gewelddadige overval op een taxichauffeur, het leveren van een wapen voor een andere overval en van enkele inbraken. Kloosterman ziet geen bezwaar tegen het project. “Omdat mijn cliënt niet in beeld komt en het anoniem is, had ik er geen moeite mee om mee te werken. Ik dacht wel even ‘O ja, daar staat een camera op anderhalve meter afstand’. Daarom heb ik wat duidelijker gesproken en wilde ik nog beter mijn best doen. Maar het heeft mij absoluut niet gestoord tijdens mijn pleidooi.”
De zaak werd geselecteerd door De Gelderlander en het Openbaar Ministerie. Criteria waren onder andere de spraakmakendheid van de zaak en de compactheid. Ook de Orde van Advocaten werkt mee aan het project.
Forse eis
Volgens Kloosterman is het goed dat mensen door het project leren wat partijen allemaal doen in de rechtszaal. “Meestal is het een ver-van-mijn-bedshow, maar op deze manier gaat het meer leven. Men denkt al gauw dat er te soft gestraft wordt, maar ik vind dat dat niet zo is. Ik weet niet of zo’n zitting daar iets aan verandert, maar het geeft in elk geval een eerlijk beeld.” Kloosterman vindt dat het OM in deze zaak fors eist. Hij denkt zelfs dat het mogelijk is dat de officier van justitie met zijn eis aan het publiek wilde laten zien dat het OM niet lichtvaardig omgaat met zulke gevallen. “En toch zullen mensen waarschijnlijk denken dat het weinig is.”
Maar dat blijkt reuze mee te vallen. Van de vijfentwintig mensen die tot nu toe, sinds de zitting op 26 april tot vanmiddag, een oordeel hebben geveld, gaat 52 procent voor een straf lager dan de eis, en slechts 8 procent hoger dan de eis. De rest is het eens met de officier van justitie. Volgens communicatieadviseur Fenje Hengelaar van de rechtbank Arnhem lijkt het erop dat mensen milder oordelen als ze nauwer betrokken zijn bij een zaak. Dat is ook het doel van het project: mensen laten nadenken over de zwaarte van de straf, op basis van wetgeving. En het lijkt dus te werken.
Non-verbale communicatie
De verdachte is zelf niet door de rechtbank expliciet ingelicht over het gebruik van zijn zaak voor dit project. “Zittingen zijn toch altijd al openbaar en we zagen in dit geval geen specifieke bezwaren,” aldus Hengelaar namens de rechtbank.
De advocaat heeft het hem wel verteld. Kloosterman is naar eigen zeggen een groot voorstander van nieuwe technische middelen in de rechtszaal. “Maar het gaat wel om precaire aangelegenheden. Er wordt beslist over iemands vrijheidsberoving. Daar moet je voorzichtig mee omgaan.”
Alles wordt tegenwoordig toegankelijker en iedereen wil alles van elkaar weten, zegt Kloosterman. “Het OM wil ook alles efficiënter doen en misschien gaan we wel toe naar een heel ander soort procedure.” Maar een lege zittingszaal en webcampleidooien ziet hij nog niet voor zich. “Het mooie is juist dat tijdens een rechtszitting alle betrokkenen er zijn en dat je kunt zien hoe iemand zich gedraagt. Non-verbale communicatie is immers ook van belang voor de beslissing.”
De eis van het OM is vijf jaar. De uitspraak komt op 10 mei.