De Hogeschool van Amsterdam (HvA) vierde eind vorige week het tienjarig bestaan van de master legal management. Hieraan vooraf ging een rondetafelgesprek over AI. Kopstukken uit verschillende sectoren keken samen vooruit naar wat deze techniek betekent voor de juridische wereld.
Foto: Het rondetafelgesprek bij de Hogeschool van Amsterdam over kunstmatige intelligentie in het recht.
De twee uur durende round table was een initiatief van Ivar Timmer – lector legal management & technology aan de Amsterdamse hogeschool – en Douwe Groenevelt van ASML. Na een korte voorstelronde, waarbij genodigden van onder meer Allen & Overy, Deloitte (Moonlit.AI), Uncover, Voxius, ICTRecht, PVH Corp. en de gemeente Amsterdam zich kenbaar maakten, hield associate lector responsible AI Pascal Wiggers een korte lezing over generatieve AI en large language models.
Onbetrouwbaar doch bruikbaar
“ChatGPT doet in de kern niet anders dan statistisch voorspellen,” aldus Wiggers. “De tool voorspelt op basis van eerdere woorden hoe de zin verder verloopt. Dit wordt gecombineerd met – door menselijke training gestuurde – reinforcement learning op het geven van plausibele antwoorden en het toepassen van filters op ongewenste uitkomsten.” De associate lector – zo’n vijftien jaar geleden gepromoveerd op language models (naar eigen zeggen ‘destijds een obscuur hoekje binnen AI’) – benadrukt kortom dat ChatGPT handelt op basis van statistische waarschijnlijkheid, en dat aan zulke tools geen ‘cognitieve intelligentie’ moet worden toegeschreven.
Volgens Wiggers zijn uitkomsten van Chat GPT tot op zekere hoogte ‘onbetrouwbaar’, maar desalniettemin potentieel ‘zeer bruikbaar’. Een van de redenen voor onbetrouwbaarheid zijn de vooroordelen die in de trainingsdata verstopt zitten. Bij die data is er een oververtegenwoordiging van gegevens uit de Westerse wereld, met name uit de Verenigde Staten. “Data van forums als Reddit bijvoorbeeld; waar toch veel witte mannen met zwarte t-shirts actief zijn.” Dat leidt tot bias, aldus Wiggers tijdens zijn praatje, maar dat deze technologie tegelijkertijd veel mogelijkheden biedt is duidelijk. “En daar moeten we wat mee.”
Disruptie en impact
In de discussie die volgde op Wiggers zijn verhaal, kreeg hij bijval. Zo benadrukte Douwe Groenevelt (deputy general counsel bij ASML) dat Europa achterloopt op de VS, qua inzet van generatieve AI. ChatGPT is hier bij veel bedrijven – waaronder de zijne – nog afgesloten voor werknemers. Begrijpelijk, vindt hij, gezien de risico’s met betrekking tot vertrouwelijkheid, intellectueel eigendomsrechten en de eerdergenoemde ‘bias’, maar ook jammer. Recentelijk betoogde Groenevelt nog in het Financieele Dagblad dat de dienstverlening van juristen – die toch voor een groot deel draait om ‘tekstverwerking’ – met AI een pak beter en goedkoper kan. Bij zijn bedrijf zijn ze dan ook bezig om in een veilige omgeving met allerlei use cases te experimenteren.
Ook de afgevaardigde namens Allen & Overy, Aroen Kuitenbrouwer, weet inmiddels van de bruikbaarheid van AI. Zijn kantoor maakt – net als PwC – volop gebruik van de AI-tool Harvey: ChatGPT in een juridisch jasje, waarmee veel kantoorgenoten tijd besparen bij de meer eenvoudige taken.
Volgens Kuitenbrouwer werd legal tech tot dusver gezien als nuttig, maar vooral ‘leidend tot incrementele verbeteringen’. Harvey wordt gezien als mogelijk baanbrekend. Daarbij is de wens van Allen & Overy om Harvey – of andere AI – te voeden met eigen data, waardoor de kwaliteit en betrouwbaarheid van de output verbetert. Duidelijk is voor de banking partner in ieder geval dat AI disruptie geeft en in meer of mindere mate impact gaat hebben op het businessmodel van het kantoor. Simpelweg marktwerking, gaf Kuitenbrouwer aan. “En ons kantoor loopt graag voorop bij dit soort ontwikkelingen.”
Seniorjuristen kweken
De andere participanten in de zaal zagen eveneens kansen met AI, en toonden zich bewust dat steeds meer cliënten vragen om een efficiëntieslag. Bijvoorbeeld Rens Jansen van Deloitte (Moonlit.AI), zelf actief in het ontwikkelen van AI-tools, die in de nieuwe ontwikkelingen nog veel mogelijkheden ziet voor het verbeteren van effectiviteit en efficiëntie. Met kunstmatige intelligentie kan volgens de aanwezigen bijvoorbeeld due diligence een stuk sneller, wat extra waarde biedt voor de klanten.
Ook is een tool als ChatGPT beschikbaar in alle talen, waar veel legal tech tools in het verleden enkel in het Engels beschikbaar waren. “Belangrijk is wel om altijd zelf te blijven nadenken,” merkte Mark Zijlstra – legal tech consultant bij ICTRecht – nuchter op.
Een andere interessante discussie ging over wat AI gaat betekenen voor de legal professional. Gezien de verschillende sectoren, waren de meningen enigszins verdeeld. In de advocatuur lijkt bij een deel van de beroepsgroep een sentiment te bestaan dat goede seniorjuristen en -advocaten enkel kunnen worden gekweekt als juniors urenlang zelf dossiers doorspitten. Wat gebeurt er als junioren dit werk laten verrichten door AI-tools?
Er was consensus dat AI, ondanks deze geluiden, uiteindelijk een vast onderdeel zal worden van juridisch werk. In potentie kan dit, volgens de deelnemers in de zaal, tot forse verschuivingen leiden in de inrichting en het businessmodel van juridische organisaties.
Intermenselijke aspect
Volgens Ingrid van de Pol-Mensing van legal tech start-up Uncover zal vooral voor ‘laaghangend fruit’ geen jurist meer nodig zijn, maar wel voor high-end juridisch werk. Daarnaast zullen door AI de kosten voor een jurist lager zijn, waardoor mogelijk meer mensen gaan procederen en er juist meer werk ontstaat. De markt kan door de inzet van dergelijke tools dus ook groeien.
Mirjam van der Sluis, legal counsel bij de gemeente Amsterdam, ziet eveneens kansen voor AI in de organisatie van het werk van juridische professionals, maar wees wel op het belang van het intermenselijke aspect binnen haar organisatie. De zogenoemde burger-overheid relatie. Volgens haar kan AI dat maar moeilijk vervangen en is bovendien een deel van de bevolking ‘digitaal ongeletterd’. Digitale communicatie, hoe goed deze ook wordt ondersteund met kunstmatige intelligentie, is dan sowieso vaak onwenselijk.
Richard Susskind
Na afloop van het rondetafelgesprek ging in een andere collegezaal het symposium voor het tienjarig bestaan van de master legal management van start. In lijn met de eerdere discussies was daarbij de keynote spreker Richard Susskind; een bekende legal tech-specialist en schrijver van onder andere het boek ‘The End of Lawyers‘.
Susskind sprak via Teams, met Schotse tongval, de toehoorders toe vanuit Groot-Brittannië. Hij hamerde erop dat technologie vooral moet worden ingezet om hetgeen voor elkaar te krijgen wat voorheen niet lukte. Wereldwijd is de toegang tot het recht ‘dramatisch’, volgens hem, omdat advocaten onbetaalbaar zijn voor veel mensen. Tech kan dat helpen oplossen.
De concurrentie aangaan met technologie is futiel, aldus Susskind. “Machines worden exponentieel en rap meer capabel. We staan nog maar aan het begin, en tech heeft bovendien geen finish line.” Hij wees verder op de komst van interactieve AI (kunstmatige intelligentie die ‘terugpraat’ en zelf kan uitvragen en analyseren), en denkt dat advocaten als ‘vakmensen’ in hun huidige vorm zullen verdwijnen. Wel meent Susskind dat de echt grote veranderingen – bijvoorbeeld in het businessmodel van kantoren – pas op langere termijn zichtbaar zullen worden.
