Na tien jaar als advocaat in China te hebben gewerkt, doet Reinout van Malenstein nu namens NSC een gooi naar een zetel in het Europees parlement. Zijn missie: herstel van het vertrouwen in de overheid en actie tegen het Chinese gevaar. Zijn ervaring als advocaat kan zeker geen kwaad.
Reinout van Malenstein is niet bang voor verandering. Zijn advocatuurlijke carrière begon op de Zuidas. Na twee jaar koos hij voor de relatieve rust van provinciestad Enschede. Ondertussen had hij al stevige belangstelling voor China ontwikkeld, een interessant werkterrein voor een advocaat die zich bezighoudt met intellectueel eigendomsrecht. Hij studeerde er en leerde de taal.
In 2014 verruilde hij Nederland voor China, waar hij vervolgens tien jaar zou blijven, als IP Expert voor de EU en als senior counsel en later partner bij een advocatenkantoor. Twee maanden geleden kwam er een abrupt einde aan zijn leven in China. Na een intensieve sollicitatieprocedure plaatste NSC hem hoog op de kandidatenlijst voor de Europese verkiezingen op 6 juni. Van Malenstein pakte zijn koffers en keerde direct terug naar Nederland.
Je woonde in China en was niet politiek actief. Waarom besloot je de advocatuur vaarwel te zeggen om politicus te worden?
“Ik sta heel erg achter Pieter Omtzigt. Niet alleen om de dingen die hij aankaart, zoals het Toeslagenschandaal, maar ook omdat hij met de juiste oplossingen komt. Zoals het constitutioneel hof en de hervorming van het kiesstelsel. Dat zijn echt dingen die we nodig hebben. Dus de afgelopen jaren heb ik hem gevolgd, online en in Kamerdebatten et cetera. Toen NSC werd opgericht, ben ik al vrij snel lid geworden.
Ik volg de politiek al sinds mijn achtste, maar ik ben nooit actief geweest. Begin december 2023 bedacht ik: ‘Ik wil iets doen met die partij. Want ik heb een bepaalde visie. Ik zie China als een bedreiging en ik vind dat we daar echt niet naïef over moeten doen. Er is echt actie nodig, maar dan wel actie met oplossingen. En dat miste ik bij de politieke partijen. Die zien wel dat er een probleem is, maar ze komen niet met oplossingen.”
Lees ook: Rechter mag wetten langs de meetlat van de grondwet leggen
“Het tweede was dat ik het schokkend vind dat het vertrouwen van de burger in de overheid gewoon weg is in Nederland. Mensen voelen zich vermorzeld door de overheid. Dat vertrouwen wil ik helpen opbouwen. Ik kende niemand in NSC, dus ik dacht dat ik een keer naar een congres zou gaan en zou proberen met wat mensen te praten. Nog geen week later stond er op de website van NCS dat ze de sollicitatieprocedure voor Europese kandidaten zouden opengooien. Ik heb netjes een brief geschreven en mijn cv meegestuurd. Vervolgens waren er tussen december en maart drie sollicitatierondes waarvoor ik dus steeds vanuit Azië naar Nederland moest vliegen. En uiteindelijk kreeg ik een telefoontje: ‘We gaan je op drie zetten. Kom je naar Nederland om campagne te voeren?’ Ik heb meteen ja gezegd en ben naar Nederland verhuisd.”
Welke bagage breng jij als advocaat mee naar Brussel?
“In China was ik partner bij een advocatenkantoor gespecialiseerd in intellectueel eigendom. Dan heb je cliënten van producenten van semiconductors tot makers van home appliances en van farmaceutische fabrikanten tot fashionbedrijven. Dat spectrum van cliënten is gigantisch groot. Mijn praktijk bestond uit octrooirecht, merkenrecht, auteursrecht en know how. Dus al die dingen die je leest over waar het misgaat in China, daar heb ik me jarenlang mee beziggehouden.”
“Als advocaat ben je partijdig, maar wel onafhankelijk. Juist daarom lees je je altijd in. En dat ik daar al aan gewend ben, heeft nu toegevoegde waarde”
“Voor al die rechtszaken moet je je inlezen in de industrie van je cliënt en hoe het precies zit qua regelgeving. Dat komt mij nu gigantisch van pas. In de campagne, maar ook voor de moties waar ik met de fractieleden van NSC aan werk. Als advocaat ben je partijdig, maar wel onafhankelijk. Juist daarom lees je je altijd in. En dat ik daar al aan gewend ben, heeft nu toegevoegde waarde.
De rol van Europarlementariërs is de wetgeving controleren en aanpassen. En uiteindelijk goedkeuren. Alleen de Commissie heeft recht op het maken van wetsvoorstellen, maar je kan als parlement die voorstellen wel gigantisch bijsturen. Dat is één. De andere functie is het controleren van de begroting.
Mijn kennis van het recht helpt mij om wetsvoorstellen te kunnen interpreteren en waar nodig te kunnen wijzigen. Zodat ik ook tijdig naar de fractie in de Tweede Kamer kan gaan om aan de bel te trekken. Je moet ervoor zorgen dat wat er ter goedkeuring naar het Europees parlement gaat iets is waar de Staten-Generaal achter kan staan. Dat is in het verleden vaak niet goed gegaan. Dan zien we in Nederland pas dat er een wet aankomt als we al veel te ver in het onderhandelingsstadium zitten om nog een terugtrekkende beweging te kunnen maken.
Ook willen we erop letten dat als de Tweede Kamer een motie aanneemt over wat een minister wel of niet moet doen in Brussel, dat ook gebeurt. Dat staat gewoon in artikel 91 van de Grondwet. En dan kan het niet zo zijn dat de minister in Brussel een andere afslag neemt.”
NSC hamert op rechtsstatelijkheid. Critici zetten vraagtekens bij de rechtsstatelijkheid van de asielplannen waar ook NSC zijn naam aan verbond, zeker omdat er al een Europees migratiepact is. Hoe zie jij het hoofdlijnenakkoord in het licht van de Europese samenwerking?
“Ik denk dat ik zie waar je heen wil: hoe ver willen wij gaan? Wij als NSC staan volledig achter het migratiepact. Wat wij wel zeggen, en dat zegt dat migratiepact ook, is doe nou die opvang aan de buitengrenzen. En daarin gaat het migratiepact zelfs nog verder dan wij, want daarin gaat het over gesloten instellingen. Wij willen dat die opvang aan de buitengrens humaan is.”
Lees ook: De NOvA gaat regeringsprogramma toetsen op rechtsstatelijkheid
Daar schort het nu nogal eens aan, met het terugduwen van migranten in zee of geweld door grenswachten aan landsgrenzen.
“Daarvoor kijken we echt naar dat migratiepact. Daarin gaan de afspraken verder dan voorheen. Dat moet gewoon goed geregeld zijn. Geen rare omstandigheden in de opvangcentra.
Er zijn natuurlijk mensen die gewoon het recht hebben om hier te zijn. Als je vlucht voor oorlog of omdat je door je geloofsovertuiging niet veilig bent, dan ben je hier welkom. Maar daar moet aan de buitengrenzen naar worden gekeken. Voor mensen die uit veilige landen komen is dat vaak een moeilijk verhaal. En dan zeggen we wel tegen lidstaten: ze zijn bij jullie binnengekomen, dan gaan ze dus ook weer terug.
Conform de wetten kun je gewoon niet iedereen binnenlaten. Dat leidt ook tot een probleem in Nederland, want we hebben al een gigantisch woningtekort.”
Je hebt tien jaar als advocaat in China gewerkt. Je bent uiterst kritisch op dat land. Waarom is dat en wat wil je daarvan meenemen naar Brussel?
“China heeft onder president Xi bijna nul vrijheid, rechtsstaat en democratie. Het land is net als Rusland en Iran een vijand van vrijheid, democratie en rechtsstaat. Alleen willen wij dat niet erkennen. Want wij willen handel hebben. En handel doen met China is ook prima, maar dan moet het niet ten koste gaan van ons goed bestuur en bestaanszekerheid.”
“Ik kan niet meer terug naar een baan in China. Met mijn zeer kritische opstelling krijg ik daar geen werkvergunning meer”
“Als ik nou rondreis in Nederland – en dat doe ik in de campagnetijd, ik kom van Friesland tot Zierikzee – kom ik overal ondernemers tegen die zeggen dat ze een gigantisch probleem hebben met oneerlijke concurrentie uit China. China brengt in hun woorden goedkope troep op de markt die niet voldoet aan Europese wet- en regelgeving. Nederlandse ondernemers voldoen wel aan die regelgeving en dat kost natuurlijk geld. Dan word je helaas toch oneerlijk weggeconcurreerd door de Chinezen, en dat is niet eerlijke handel.
Daar moet je als EU dus veel strenger in zijn. Zorg voor een gelijk speelveld en zeg dat producten moeten voldoen aan de Europese regelgeving die ook geldt voor onze eigen ondernemers, en anders komen ze de markt niet op. Nu sponsoren we een land dat zich aan niet aan de regels houdt. Dat zorgt op de lange termijn voor problemen qua economie, klimaat, werkgelegenheid en rechtsstaat.
Het kan verkeren in de politiek. Wat ga je doen als je niet wordt gekozen?
“Dat is een goede vraag. Het eerlijke antwoord is: dat weet ik niet. Toen ik deze sollicitatieprocedure bij NSC inging had ik niet de verwachting om op de lijst te komen. Natuurlijk hoopte ik het wel, want het is een voorrecht. Toen ik op plek drie kwam, ben ik er volledig voor gegaan. Maar ik kan niet meer terug naar een baan in China. Met mijn zeer kritische opstelling krijg ik daar geen werkvergunning meer. Dus het zou kunnen dat ik dan in Nederland weer in de advocatuur ga werken.”
En als je wel wordt gekozen, wat ga je dan missen aan de advocatuur?
“Wat ik mis is het echt vechten om voor iemand zijn gelijk te halen. De merkenrechtzaken die ik in China voerde, waren voor 90 procent winnend. Dat is echt een geweldig gevoel. Dan zie je dat het systeem wel kan werken. Met octrooien was dat lastiger, omdat je dan vecht tegen een grote Chinese onderneming die belangrijk is voor een innovatieve sector. Maar die adviesrol voor cliënten ga ik wel missen.
Dus mocht ik niet in het Europees parlement komen, dan lijkt het me een logische stap om Europees advocaat in Nederland te worden. Maar nu eerst nog even lekker campagne voeren.”
Lees ook:
