Door de economische crisis gaat de advocatuur ‘back to basics’ met een focus op inhoudelijke expertise, service en efficiency. Dat stelt Heleen Kersten, managing partner bij Stibbe. “In zekere zin kwam de kredietcrisis ons goed uit. Het heeft de boel opgeschud, dat gaf ons de kans om alles naar een hoger plan te tillen.” Deel VII in een serie over de gevolgen van de kredietcrisis voor de advocatuur.
Denkt u dat het beroep van advocaat wordt bedreigd door standaardisatie en ICT-ontwikkelingen?
”Nee hoor, technologie is zeker geen bedreiging. Het is juist essentieel. Een advocaat of notaris zonder Blackberry is tegenwoordig onbestaanbaar. Door ICT is ook het delen van kennis veel makkelijker geworden dan vroeger. Ik denk bijvoorbeeld aan ons opleidingsprogramma, waarin we e-learning toepassen. Onze advocaten kunnen finance & accounting leren of een IT cursus volgen van achter hun eigen computer in een tempo en op een tijdstip dat hen het beste uitkomt. Een ander voorbeeld is ons knowledge management-systeem. Daar zitten ruim 500.000 documenten in die we razendsnel kunnen doorzoeken. Ik durf rustig te stellen dat we zonder moderne technologie niet zouden kunnen overleven in deze tijd.
Standaardisatie is een ander verhaal. Steeds meer uitgeverijen en advocatenkantoren bieden standaard contracten, modellen en templates aan. Cliënten kunnen daar dan zelf mee aan de slag. Dat is wellicht een bedreigende ontwikkeling voor de kantoren die zich primair op standaard werk richten, zoals een eenvoudige ontslagzaak. Kantoren zoals Stibbe, die zich richten op zaken waarin zeer specialistische kennis en ervaring nodig is, merken hier minder van. Maar deze ontwikkeling stimuleert ons wel om te blijven focussen op de niet-standaard zaken.”
Wat is uw visie op de discussie over het ‘uurtje factuurtje’?
”Ik denk dat met name bij het standaard werk in de toekomst vaker gedeclareerd zal worden voor een ‘fixed price’ dan op basis van uurtje-factuurtje. Bij complexe zaken zal dat minder het geval zijn, omdat het daar vooraf vaak niet in te schatten is welke wending een zaak neemt, hoeveel tijd de zaak kost, en welke expertise er nodig is. We proberen wel een zo goed mogelijke indicatie van ons honorarium te geven en houden de cliënt tijdens het project goed op de hoogte van de kosten.”
Welke andere gevolgen heeft de crisis op de door advocaten gehanteerde tarieven?
”Dat is heel wisselend. Net als binnen andere sectoren en industrieën is ook binnen de advocatuur de prijsvorming een resultante van vraag en aanbod. Door de crisis is er in bijvoorbeeld de insolventiepraktijk een sterke toename in de vraag en een vraagterugval in onder meer de vastgoedpraktijk. Bij vraagterugval komt de prijs natuurlijk onder druk te staan. Bij het meer standaard werk zul je de effecten van de recessie meer voelen. Maar bij grote, ingewikkelde zaken zoals herstructureringen willen mensen ondanks de crisis de beste advocaat. Als het erop of eronder is, betalen ze nog steeds de hoogste prijs.”
Wat is de positie van Stibbe ten opzichte van de concurrentie?
”Ik denk dat we door onze focus op kwaliteit en service en onze kennis en ervaring met zaken die uit de crisis voortkwamen, zoals rights issues, herstructureringen, herfinancieringen, faillissementen en litigation onze marktpositie in de afgelopen twee jaar sterk hebben verbeterd. We zijn ook betrokken bij de grote overnames in Nederland, zoals van Super de Boer en Oce.”
Wat zijn volgens u de belangrijkste gevolgen van de economische crisis voor de advocatuur?
”Dat we met z’n allen weer een beetje ‘back to basics’ zijn gegaan, met een focus op inhoudelijke expertise, service en efficiency.”
Denkt u dat de effecten van de recessie ook voelbaar zullen blijven nadat de economie is hersteld?
”Na de recessie gaan we niet per se terug naar het niveau waar we waren. Ik denk namelijk dat het een gezonde ontwikkeling is dat bedrijven op de kosten letten en efficiency vragen. Dat wordt niet anders in 2010 of 2011.
Efficiency zit hem niet alleen in tarieven, maar ook in de manier van werken. Je moet bijvoorbeeld zorgen dat je in niet te grote teams werkt met goede specialisten. Het gaat immers om het eindresultaat. Ook kennismanagement en e-learning zijn een belangrijk onderdeel van efficiënt werken. Klanten komen niet om te betalen voor advocaten die steeds opnieuw het wiel moeten uitvinden. In zekere zin kwam de kredietcrisis ons goed uit. Het heeft de boel opgeschud, dat gaf ons de kans om alles naar een hoger plan te tillen.”
Kunt u iets vertellen over het huidige recruitment-beleid van Stibbe?
”Recrutering is onze topprioriteit. Alleen als je de beste mensen werft, kun je het kwaliteits- en serviceniveau bieden dat we willen. Wij investeren ook veel in opleiding en persoonlijke ontwikkeling van jong talent. Wij hebben geen recruitment stop. Integendeel. We zijn net een mediacampagne gestart om duidelijk te maken dat toptalent met open armen wordt ontvangen.”
Welke belangrijke veranderingen in de advocatuur verwacht u in de nabije toekomst?
”Naast de eerder besproken standaardisatie, technologische ontwikkelingen en aandacht voor kosten, blijft globalisering een belangrijk onderwerp. Steeds meer bedrijven opereren grensoverschrijdend. Dat vereist dat wij onze cliënten in ieder land toegang moeten kunnen bieden tot hoogwaardige juridische kennis. Dat is ook de reden dat wij – naast onze eigen kantoren in Brussel, Dubai, Londen en New York – een alliantie hebben met Herbert Smith en Gleiss Lutz. Herbert Smith is een wereldwijd opererend full-service kantoor. Gleiss Lutz is een van de marktleiders in Duitsland, met ook kantoren in Oost-Europa. En in de landen waar de alliantie geen kantoren heeft, werken we samen met de locale marktleiders.”
Doet Stibbe aan outsourcing?
”Nee. De meeste van onze zaken zijn te ingewikkeld om te laten afhandelen door mensen in India. Maar ik sluit niet uit dat outsourcing binnen de advocatuur in de toekomst belangrijker wordt.”
Richard Susskind voorspelt dat advocatenkantoren zich in de toekomst veel meer zullen richten op risk management. Hoe belangrijk is risk management voor Stibbe?
”We proberen sowieso altijd pro-actief te adviseren en niet ad-hoc, als het probleem er al is. Cliënten zitten niet te wachten op een conflict. Zeker bij langetermijnrelaties is het belangrijk om mee te denken met de cliënt. Wat dat betreft vind ik risk management niet een heel nieuw verschijnsel.”