Nu Van Doorne door producent ITV is ingehuurd om onderzoek te doen naar seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland, zwelt de kritiek op deze onderzoeksrol aan, ook vanuit de advocatuur. Het OM roept slachtoffers op om zich eerst bij de politie te melden, en niet bij Van Doorne.
De bekendmaking van ITV dat advocatenkantoor Van Doorne is ingehuurd om onderzoek te doen naar de beschuldigingen van machtsmisbruik en seksueel wangedrag op de vloer van The Voice of Holland, stuit op publieke twijfels van meerdere advocaten. Ook speelt de vele recente kritiek op ‘de advocaat als onafhankelijk feitenonderzoeker’ een rol. Niet voor niets scherpte de Orde van Advocaten vorig jaar de gedragsregels bij feiten- c.q. fraudeonderzoeken aan: ook de advocaat die intern feitenonderzoek doet, blijft een partijdige belangenbehartiger van zijn cliënt. Over die rol mag geen enkel misverstand bestaan.
‘Van Doorne behartigt één belang’
En die aangenomen rol van Van Doorne is nu wel te vaag, vinden advocaten. Zo viel het Anouk Rosielle, litigation-partner bij Dentons, op hoe ITV slachtoffers van ongepast gedrag bij het RTL-programma heeft opgeroepen zich vooral te melden bij de ‘externe onderzoekers’ van Van Doorne. In een bijdrage op LinkedIn vraagt Rosielle zich af: ‘Begrijpen slachtoffers dat een extern onderzoeker iets anders is dan een onafhankelijk onderzoeker? En ten tweede: waarom leiden advocaten dit onderzoek?’
De Dentons-advocaat onderstreept hoe Van Doorne maar één belang te behartigen heeft, namelijk dat van cliënt ITV. ‘De stelling van ITV dat slachtoffers ‘vertrouwelijk’ met de advocaten kunnen spreken, zou mij, als ik slachtoffer was, weinig fiducie geven. […] Ik vraag me dus vooral af of slachtoffers de voormelde nuance tussen ‘onafhankelijk’ en ‘extern’ begrijpen, en dus in welke context ze hun verhaal doen.’
Verder vindt Rosielle het maar de vraag of advocaten wel de juiste personen zijn om onderzoek te doen naar ‘de niet per se juridische’ omstandigheden rond het The Voice-schandaal, zoals werkcultuur, machtsverhoudingen en mensen in een afhankelijke positie. ‘Zou een onderzoek naar wat er zich heeft afgespeeld, en hoe dat heeft kunnen gebeuren, niet beter worden geleid door mensen die verstand hebben van bedrijfsculturen en –processen, psychologie of seksueel geweld?’ aldus Rosielle. ‘Waarom is de default keuze een advocaat?’
Onafhankelijkheid onder druk
Advocaten Suzanne Hendrickx en Bas Martens stellen in hun vaste bijdrage voor de website van Mr. dat onafhankelijk onderzoek naar de beschuldigingen door het Openbaar Ministerie verricht moeten worden. Volgens de auteurs is het maar de vraag of het onderzoek van Van Doorne zich uitsluitend gaat richten op waarheidsvinding, nu het kantoor is ingehuurd door de producent. ‘Waarheidsvinding lijkt in het belang van RTL en ITV, maar kan een dergelijk onderzoek als onafhankelijk worden aangemerkt en als zodanig worden gebruikt in de toekomst?’ schrijven de auteurs.
Hendrickx en Martens verwijzen in dit kader naar de verduidelijking van de gedragsregels op dat punt door de orde, en naar meerdere rechterlijke uitspraken uit de afgelopen jaren, waaronder een uitspraak van het Amsterdamse gerechtshof van april vorig jaar. Het hof benadrukte toen dat een advocaat als externe adviseur weliswaar onafhankelijk is – dat schrijven de kernwaarden ook voor –, maar in een advocaat-cliëntrelatie is een advocaat altijd een partijdige belangenbehartiger. Onder meer naar aanleiding van deze woorden scherpte de NOvA de regels aan.
In dat licht staat de onafhankelijkheid van het onderzoek door Van Doorne in opdracht van ITV kortom meteen onder druk, concluderen Hendrickx en Martens: ‘Misschien is het toch beter het rapport van dit aangekondigde onderzoek te gebruiken om de interne bedrijfscultuur op orde te krijgen, in plaats van te trachten de waarheid boven tafel te krijgen.’
Schijn van partijdigheid
In het Financieele Dagblad zegt ook de in zedenzaken gespecialiseerde advocaat Richard Korver dat slachtoffers zich beter bij het Openbaar Ministerie kunnen melden, en niet bij het meldpunt van Van Doorne. Hij stelt dat het kantoor niet duidelijk maakt wat de onderzoeksopdracht nu is, wat er met de meldingen gaat gebeuren en of Van Doorne ITV ook bijstaat in andere kwesties. “Dat lijkt op een slager die zijn eigen vlees keurt,” zegt hij.
Ook buiten de advocatuur is er kritiek. Misdaadjournalist John van den Heuvel gaf woensdagavond in RTL Boulevard zijn duidelijk mening: “Ik vind dat je bij dit soort grote affaires, die heel Nederland bezighouden, iedere schijn van partijdigheid moet vermijden. En dan vind ik het niet goed als de opdrachtgever een advocatenkantoor naar voren schuift waar die al vaker gebruik van heeft gemaakt en dat hij bovendien betaalt.”
Van den Heuvel pleitte in de uitzending dan ook voor toezicht vanuit het Openbaar Ministerie op het onderzoek. “Want dat advocatenkantoor heeft een link op de site van ITV: als je slachtoffer of getuige bent geweest, meld het dan. Maar waar kom je als melder dan terecht? Wat gebeurt er met die informatie? En wat doet Van Doorne als ze zouden ontdekken dat leidinggevenden van ITV verwijtbaar zouden hebben gehandeld?”
OM: ‘ga niet eerst naar Van Doorne’
Het Openbaar Ministerie en de politie deden donderdagmiddag in een nieuwsbericht een oproep aan slachtoffers en getuigen om zich te melden, nadat de uitzending van BOOS over The Voice of Holland online was verschenen. Ook stelt het OM te hebben gesproken met het onderzoeksteam van Van Doorne, met als uitkomst dat mogelijke slachtoffers worden opgeroepen zich vooral bij de politie te melden, en niet eerst bij het advocatenkantoor.
‘Eerdere gesprekken met anderen dan de politie kunnen negatieve effecten hebben op de betrouwbaarheid van verklaringen die bij de politie worden afgelegd,’ aldus het OM. ‘Dat kan schadelijk zijn voor een eventueel strafrechtelijk onderzoek.’
Van Doorne heeft tot op heden nog niet gereageerd op een verzoek om commentaar. In andere media heeft het kantoor aangegeven geen uitspraken te doen over cliënten en zaken.
Update 21/01: ITV schept in een nieuwe verklaring iets meer duidelijkheid en meldt dat het onderzoek onder leiding staat van partner Jan Leliveld. De Van Doorne-website leert dat hij is gespecialiseerd in ‘fraudezaken, milieustrafrecht, economische delicten en toezichtregelgeving’. ‘De prioriteit van Van Doorne is het opbouwen van een compleet beeld van wat er is gebeurd,’ stelt ITV. ‘Van Doorne heeft er ook een externe advocaat bij betrokken die gespecialiseerd is in beschuldigingen van seksuele intimidatie en een forensisch psycholoog om, waar nodig, te assisteren bij het onderzoek.’
Er hebben volgens ITV al een aantal verkennende interviews over aantijgingen van ongepast gedrag plaatsgevonden. Ook heeft het Van Doorne-team al contact gehad met degenen die zich via de vertrouwelijke meldingsprocedure hebben gemeld, aldus de producent.
