Het Advocatenblad van december 2014 bracht ons de special ‘Digitaal’. Daarin kwam de standaard bebaarde hipster aan het woord: ‘Alles begint bij de durf om anders te zijn,’ sprak hij plechtig. De werkelijkheid van digitalisering is echter dat de kudde de kudde blijft. De al eeuwenlang op dezelfde wijze opererende kleermakers van de keizer – tegenwoordig dus uniform bebaarde hipsters – kleden de mensheid steeds weer in het niets dat zij van hun weefgetouwen laten lopen.
Georg van Daal, advocaat te Den Haag
Hun slachtoffers hebben nimmer in de gaten dat ze naakt over straat lopen. Dat naakt is tegenwoordig overigens nog veel naakter dan het in niet-digitale tijden was.
Advocaten, hoe bijzonder ze zichzelf ook mogen vinden, zijn bij uitstek normconforme kuddedieren. Ieder een iPhone, ieder een iPad, waarop exact dezelfde apps breed figureren. ‘Anders’ is het dus zeker niet, het is een nieuwe uniformiteit, die nog veel dwingender is dan de oude. Die nieuwe werkelijkheid dondert in elkaar, als een graafmachine een kabel doorhakt, of de melkwagen de zendmast omver rijdt. Waarbij we aan langdurige grote elektriciteitsstoringen, juist door de digitalisering en globalisering een steeds reëler risico, maar niet moeten denken.
Anders ben je pas als je níet meedoet aan de digitale ratrace. Durf eens te zeggen: ‘Excuses, maar we kunnen niet serieus menen dat we op iedere digitale oprisping steeds weer binnen enkele minuten moeten reageren,’ en je zult merken dat de omgeving je steeds dieper gestoord vindt. De advocatuur zou bij uitstek de professie moeten zijn waar de voor honderden euro’s per uur hopelijk degelijk in elkaar getimmerde producten prima tot stand kunnen komen, los van de totale oppervlakkigheid en de verpletterende ondiepte waar de ICT-goeroes ook advocaten toe proberen te verlokken. Ook advocaten stoppen echter lustig van alles in de cloud, ondanks dat geen enkele provider daarvan de veiligheid kan garanderen.
Wat de zelfbenoemde ‘innovatie experts’ ook bij elkaar durven te zwammen, werkelijk alles kan worden gehackt. Iedere digitale wolk kan verder ‘legaal’ door kenbare en – veel erger nog – onkenbare overheden worden doorzocht. En als dan eenmaal je advocatuurlijke bestanden zijn geript, kun je daar alleen maar achteraf tegen vechten. Je kunt er natuurlijk ook over Twitteren, vanuit al je tegenwoordige advocatuurlijke diepgang. 140 tekens is toch heel wat.
Ik zou willen dat men eens vaker een boek van Evgeny Morozov of Andrew Keen ter hand neemt en – hoe gek ook – daadwerkelijk van papier leest. Als je Morozovs The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom en To Save Everything, Click Here: The Folly of Technological Solutionism hebt gelezen, zou je hopelijk kritischer kunnen kijken naar wat internet en de social media je wel en vooral niet brengen. Keen legt in zijn The Internet Is Not The Answer prachtig uit hoe het internet en het wereldwijde web door idealisten zijn ontworpen, maar toch niet de door die idealisten gewenste verbreiding van vrijheid en welvaart hebben gebracht. Via organisaties waar steeds minder mensen werken, leveren de miljarden slaven van de sociale media door hun nimmer aflatende gratis arbeid daarop hun tijd, geld en vooral privacy in. Daardoor concentreren steeds meer miljarden dollars en euro’s zich bij een steeds kleiner wordende kaste van superrijken.
Denk eens goed na, hoe fijn het is dat de huidige jongeren 800 keer per dag op hun smartphone kijken, of dat onderzoek ons leert dat jonge vrouwen gemiddeld 150 berichten per dag appen. De in vele landen door de overheid gecontroleerde moderne media zijn verder bij uitstek geschikt om bijvoorbeeld honderden miljoenen Russen en ruim een miljard Chinezen een – zacht gezegd – andere werkelijkheid te laten beleven dan u. Vraag u eens af of ook u al een slaaf bent geworden van die blinkende gadgets die eigenlijk alleen maar gebruikt zouden moeten worden voor zinvolle communicatie.
En om dan nog een fabel uit de wereld te helpen: de jongere generaties zijn juist níet beter op de digitale snelweg. Ook daar kun je immers slechts zinvol optreden als je hebt geleerd rustig te kijken, goed te analyseren en te synthetiseren. Dat kunnen moderne mensen helaas niet, als hun maximale aandachtspanne tot een paar seconden is teruggebracht. Lees eens een van de vele psychologische onderzoeken die duidelijk maken dat de verslaving aan de elektronica en andere kleren van de keizer, zoals Facebook en Twitter, resulteren in een massale ontlezing, en hoe ze een verwoestend effect hebben op de intellectuele capaciteiten van hen die anders later intelligente advocaten hadden kunnen worden.
Maar ach, ik heb geen smartphone, ik heb geen tablet. Ik zal dus wel helemaal ongelijk hebben. Wat u hierboven las staat immers niet op Facebook, is niet gegoogled, niet vereeuwigd op Instagram, niet gewhatsapped en is evenmin een hype op Twitter.
Update 7 mei: Twitter op stelten. Maar u kunt nu ook reageren op LinkedIn. Ga naar Dutch Lawyers