Net als dokters moeten advocaten tegenwoordig van de tuchtrechter hun werk doen als een redelijk handelend beroepsgenoot. Dat klinkt mooi – als het advocaten er maar niet van weerhoudt om te dúrven. ‘(…) Medici werken evidence based, terwijl in ons vak de jurisprudentie wordt gemaakt door mensen waarvan iedereen denkt: die loopt een verloren race,’ zegt tuchtrechtadvocaat en oud-griffier van het Hof van Discipline Inge Schouwink in het Advocatenblad dat deze week verschijnt.
Door Trudeke Sillevis Smitt
En ja: denk aan de verloren race die Liesbeth Zegveld liep in de Srebrenica-zaak, en die ze won. En de kansloze mrs. Cox en Van den Berg, die zorgden voor veroordeling van de Staat tot verlaging van de CO2-uitstoot (hoger beroep loopt, en weer denk ik: mrs. Cox en Van den Berg: jullie lopen een verloren race. Maar dat is dus het punt.)
En dan hadden we nog mr. Enait. Hij hoort niet meer bij de balie, en die laatste tuchtzaak was inderdaad niet misselijk. Maar het is wél doodzonde van deze originele denker met lef. Mr. Enait werd in 2011 bekend omdat hij niet wilde opstaan voor de rechter, om religieuze redenen. De politiek schreeuwde moord en brand. De kwestie ontlokte het Hof van Discipline de uitspraak dat dit soort zaken uitingen zijn van gewoonte- en gedragsrecht. Dat zulke regels meeveranderen met de opvattingen in de samenleving. Dat culturen en godsdienstbelevingen van mensen die zich hier hebben gevestigd, daarop van invloed zijn, en dat dat moeten worden gerespecteerd en getolereerd, ook in de rechtszaal. Amen.
Koester uw excentriekelingen, zei de vroegere algemeen secretaris van de Orde Jan Suyver bij zijn afscheid. Overal worden ze weggesaneerd, maar de advocatuur heeft er nog een handjevol. En we hebben ze nodig om verstarring tegen te gaan, het recht levend te houden. Soms moet je ze tot de orde roepen. En winnen zullen ze bepaald niet altijd. Maar ook dan hebben we in elk geval weer even goed moeten nadenken waaróm we de revolutie buiten de deur houden.
Natuurlijk moet een advocaat geen onzin verkopen. Weloverwogen keuzes maken, samen met de cliënt. Zorgvuldig zijn in de uitvoering. Maar advocaten mogen nóóit slaven worden van het protocol. Als het goed is, zit dat ze ook niet in het bloed. En de maatschappij, de Orde en de tuchtrechter moeten dat als rijkdom (blijven) zien.
PS: Is er nog een advocaat die een verloren race wil lopen voor de vluchtelingen? We hebben onszelf verplicht mensen die aan vervolging zijn ontsnapt op ons grondgebied bescherming te bieden. Zou de rechter nou niet eens kunnen zeggen dat het onacceptabel is er vervolgens werkelijk alles aan te doen om te verhinderen dat ze dat grondgebied (levend) bereiken?