Uit het jaarverslag van het Dekenberaad blijkt dat het aantal klachten tegen advocaten en het aantal meldingen van bedreigingen fors is toegenomen. Tegelijkertijd werd het toezicht verder geprofessionaliseerd en voorbereid op toekomstige wettelijke veranderingen.
In 2024 zijn er 2.218 klachten ingediend tegen advocaten, een stijging van 3,7% ten opzichte van het jaar ervoor. Deze toename ligt in lijn met de groei van het aantal advocaten (1%) en de stijging van het aantal rechtszaken (3,2%). Opvallend is dat vooral het personen- en familierecht (606 klachten) en het civiel recht (585 klachten) de meeste klachten opleverden, gevolgd door het huurrecht, letselschaderecht en ondernemingsrecht.
Naast klachten nam ook het aantal meldingen van bedreigingen fors toe. In 2024 meldden 204 advocaten zich bij de deken vanwege een vorm van bedreiging, een stijging van ruim 75% ten opzichte van 2023. Deze toename wordt deels verklaard door de verharding van de samenleving en deels door een beter begrip van de rol van de deken als aanspreekpunt bij dreiging. Dekens werken in dergelijke gevallen nauw samen met politie en Openbaar Ministerie om snel en adequaat op te treden.
Toezicht steeds centraler
Een belangrijke ontwikkeling in 2024 was de samenvoeging van de units Dekenaal Toezicht Advocatuur (DTA) en Financieel Toezicht Advocatuur (FTA) tot de Landelijke Organisatie Toezicht Advocatuur (LOTA). De LOTA is versterkt met extra expertise op het gebied van beleid, financiën en bestuursrecht. Hiermee is een belangrijke stap gezet richting een toekomstbestendig toezicht, dat steeds meer thematisch en specialistisch wordt ingericht.
Het toezicht is in 2024 verder uitgebreid met risicogestuurd onderzoek, onder andere naar toepassing van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Wet Kwaliteit Incassodienstverlening (Wki). Ook is een raamwerk ontwikkeld voor onderwerpgericht toezicht, met speciale aandacht voor rechtsbijstand aan kwetsbare cliënten, zoals bij de hersteloperatie rond de toeslagenaffaire en bij gemeenschappelijke echtscheidingsverzoeken.
Klachtbehandeling en signalen
Van de 2.218 ingediende klachten werden er 843 doorgestuurd naar de Raad van Discipline, waar ze door de tuchtrechter werden behandeld. Dat is 41% van het totaal, vergelijkbaar met het jaar ervoor. Daarnaast werden 455 klachten ingetrokken na schikking of bemiddeling en eindigden 804 klachten zonder verder onderzoek, bijvoorbeeld omdat het griffierecht niet werd voldaan.
Naast formele klachten ontvingen de dekens 680 signalen die aanleiding gaven tot onderzoek. Deze signalen kwamen onder meer van ketenpartners als het Openbaar Ministerie, de rechterlijke macht en de Raad voor Rechtsbijstand. Samenwerking met deze partners is verder geïntensiveerd, onder meer op het gebied van ondermijning en financieel toezicht.
Meer verzoeken om aanwijzing advocaat
Het aantal verzoeken om een advocaat aan te wijzen op grond van artikel 13 Advocatenwet steeg in 2024 met 18% naar 557. In 142 gevallen werd daadwerkelijk een advocaat aangewezen. Vooral in de arrondissementen Noord-Nederland en Den Haag kwamen relatief veel van deze verzoeken binnen. De behandeling van deze urgente verzoeken legt een grote druk op de capaciteit van de bureaus van de Orde van Advocaten.
De centrale kosten van het toezicht bedroegen in 2024 ruim 1,5 miljoen euro. De salariskosten van de LOTA waren met ruim 1 miljoen euro de grootste post. De communicatiekosten vielen hoger uit dan begroot, vanwege de inzet van externe professionals om het groeiende publieke en politieke belang van het toezicht te ondersteunen. De gezamenlijke lokale automatiseringskosten vielen juist lager uit, maar door de noodzakelijke vervanging van het landelijke softwareprogramma voor toezichtdossiers wordt verwacht dat deze kosten de komende jaren zullen stijgen.
Vooruitblik
Het Dekenberaad heeft in 2024 met belangstelling het politieke debat gevolgd over de komst van een centraal georganiseerde, onafhankelijke toezichthouder voor de advocatuur. De dekens steunen deze ontwikkeling, mits het toezicht onafhankelijk blijft van zowel de staat als de beroepsgroep, klachtbehandeling onderdeel blijft van het toezicht, en er een stevige lokale inbedding is. In juni 2024 nam de Tweede Kamer een motie aan die waarborgt dat klachtbehandeling onderdeel blijft van het toezicht. Het is nu wachten op een wetsvoorstel waarin deze uitgangspunten zijn verwerkt.
