Het regeringsbesluit om ambtsberichten niet langer te publiceren, stuit op weerstand van de oppositie, wetenschappers én advocaten. De NOvA noemt het besluit in strijd met het beginsel van ‘equality of arms’.
Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) schreef op 19 mei een brief aan de Tweede Kamer waarin hij aankondigde dat het kabinet de algemene en thematische ambtsberichten niet langer publiceert. “Naast het feit dat er geen wettelijke verplichting bestaat om ambtsberichten actief openbaar te maken, is dit besluit in lijn met het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma.”
In een ambtsbericht geeft het ministerie van Buitenlandse Zaken een objectieve beschrijving van de actuele situatie in een bepaald land, voor zover die van belang is voor de beoordeling van asielverzoeken.
Het besluit om deze berichten niet langer te publiceren mag dan in lijn zijn met het hoofdlijnenakkoord, volgens de NOvA is het in strijd met met EU-wetgeving en met Nederlandse wet- en regelgeving. Voor asielrechtadvocaten en hun cliënten zijn de ambtsberichten van levensbelang. Zij vormen een centrale bron waarop het asielbeleid is gebaseerd en zijn de basis voor de motivering van besluiten op individuele asielverzoeken.
Recht op een effectief rechtsmiddel
De NOvA heeft haar zorgen geuit in een brief aan de Tweede Kamer. Zij wijst erop dat de onafhankelijke commissie rechtsstatelijke toets regeerprogramma eerder al constateerde al dat een asielzoeker met informatie uit het land van herkomst moet onderbouwen waarom terugkeer gevaarlijk is. Het niet openbaren van deze essentiële bron levert volgens NOvA een risico op en schendt het ‘equality of arms’-beginsel.
“Dit beginsel vloeit voort uit het recht op een effectief rechtsmiddel, dat is neergelegd in (onder andere) artikel 13 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en artikel 47 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (Handvest),” aldus de NOvA.
Het steekt de NOvA dat de regering opnieuw heeft verzuimd deskundigen of mensen uit het werkveld te consulteren. Ook bij de totstandkoming van recente asielwetgeving liet het kabinet dit na.
Hoofdlijnenakkoord
Tijdens de kabinetsformatie spraken de coalitiepartijen af dat Nederland, om de asielinstroom te beperken, structureel tot de categorie lidstaten met de strengste toelatingsregels van Europa moet behoren. Dat resulteerde in een reeks plannen om Nederland zo ongastvrij mogelijk te laten zijn.
In het hoofdlijnenakkoord staat over de ambtsberichten: “De inzet op terugkeer wordt aangescherpt door onder andere uitzetting van asielzoekers die eerder in een andere EU-lidstaat zijn afgewezen, uitbreiding van vreemdelingenbewaring en -detentie en van de ongewenstverklaring en beperking gemeentelijke opvang (financiering) tot het meest basale. Het begrip veilig land wordt verruimd tot veilige delen van landen op basis van ambtsberichten; ambtsberichten worden in beginsel niet openbaar gemaakt.”
Verboden feiten
Het idee achter het besluit is dat asielzoekers de informatie in de ambtsberichten gebruiken om hun asielverzoek zo aan te passen dat zij voldoen aan de eisen om een verblijfsvergunning te krijgen. Wanneer een land over het algemeen veilig is, maar bijvoorbeeld wel een virulent anti-homobeleid voert, kan een asielzoeker besluiten dat op te voeren als argument voor een verblijfsstatus.
In een interview met BNNVARA zegt Henk te Velde, hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden: “Als dat niet meer gebruikt mag worden als argument, dan mag je de feiten blijkbaar niet meer gebruiken als argument.” Volgens Te Velde slaat het kabinet hier een kansloze weg in. “Het interessante is dat het verleden laat zien dat een regering hier toch niet mee wegkomt. Je kan dit op korte termijn volhouden, maar op lange termijn zul je toch met argumenten moeten komen.”
Lees ook:
