In het Jaarplan van de Rechtspraak wordt voorspeld dat het jaar 2024 een recordjaar zal worden voor kantonrechters, met naar schatting bijna één miljoen zaken die in eerste aanleg worden behandeld. Deze prognose overstijgt de eerder vastgestelde afspraak van 900.000 zaken.
De kantonrechters nemen tweederde van de totale rechtszaken in eerste aanleg voor hun rekening, waarbij andere rechtsgebieden aanzienlijk kleiner lijken. Kanton is van oudsher al de grootste zaakcategorie in het Nederlands recht. Omdat het type zaken dat hier behandeld worden in het algemeen minder complex is, is kanton qua tijdsbesteding niet de grootste groep rechtszaken.
Strafzaken in eerste aanleg vertegenwoordigen bijvoorbeeld slechts twaalf procent van het totaal, terwijl in hoger beroep maar liefst 58 procent van de zaken bij de gerechtshoven wordt verwacht. Familiezaken vormen respectievelijk elf procent bij de rechtbanken en acht procent bij de hoven. Naar verwachting zullen de gerechtshoven in 2024 ongeveer vijftigduizend zaken behandelen, terwijl de Centrale Raad van Beroep vierduizend zaken zal afhandelen. Slechts twee procent van de rechtszaken in 2024 zal onder het belastingrecht vallen. Dit alles zal worden gerealiseerd door ongeveer 2.700 rechters en raadsheren en tienduizend gerechtsambtenaren.
Kosten Rechtspraak
De kosten voor de Rechtspraak in 2024 worden geschat op 1,406 miljard euro. Het grootste deel van dit budget, 696 miljoen euro, is bestemd voor het ‘primaire proces’, met name personeelskosten voor rechters en juridisch en administratief personeel. Verdere verdelingen omvatten 238 miljoen voor overhead en huisvesting, 382 miljoen voor kosten in centraal beheer (ICT, opleidingen, Bureau Raad voor de rechtspraak), bijna drie miljoen voor gerechtskosten in civiele en bestuurszaken, en zestig miljoen voor ‘overige’ posten zoals megazaken strafrecht, het College van Beroep voor het bedrijfsleven, Netherlands Commercial Court en bijzondere kamers Rechtspraak. Bovendien worden er in 2024 ruim 25 miljoen euro geraamd voor kosten in verband met tuchtrecht, commissies van toezicht voor het gevangeniswezen en de parketpolitie.
Het Jaarplan benoemt ook verschillende risico’s voor het komende jaar, zoals onvoldoende rechtsbescherming, integriteitsschendingen, digitale toegang, cybersecurity, IT-storingen, ziekteverzuim, overschrijding van de redelijke termijn, fraude, privacy en onvoldoende capaciteit. Om deze risico’s te beheersen, worden verschillende maatregelen overwogen, waaronder gerechtsoverstijgende personeelsplanning, versterking van arbeidsmarktbeleid en communicatie, uitbreiding van de opleidingscapaciteit, inzet van rechter-plaatsvervangers en de overdracht van werkzaamheden aan gerechtsjuristen. Ook wordt voorgesteld het aantal rechters en raadsheren in opleiding te vergroten om te anticiperen op mogelijke tekorten aan gekwalificeerd personeel.
Familie- en jeugdrecht
Familie- en jeugdrecht zal in 2024 een grote focus zijn. In februari 2023 kwam het rapport Recht doen aan kinderen en ouders uit, met conclusies en aanbevelingen om meer rechtsbescherming aan ouders en kinderen te bieden. In 2024 zal een projectteam de invoering hiervan ter hand nemen. Concrete voorbeelden zin het inplannen van meer tijd voor zittingen in het familierecht en het afschaffen van de zogenoemde meldbriefprocedure. Ook de uithuisplaatsing van kinderen uit gezinnen die gedupeerd zijn door de kinderopvangtoeslagenaffaire wordt dit jaar door de Rechtspraak verder onderzocht.
