Crowdfunding kan een alternatief zijn voor bedrijven die niet in aanmerking komen voor bankfinanciering en die vanwege de coronacrisis moeten uitwijken naar alternatieve financieringsvormen. Advocaten Peter Bos en Jeroen van Straaten leggen uit hoe crowdfunding tegemoet komt aan kapitaalbehoefte.
In een recent kort onderzoek van de European Crowdfunding Network signaleren meerdere Europese crowdfundingsplatformen een daling in het aantal nieuw geregistreerde projecten en vrezen zij een verder dalende deal flow als gevolg van corona. Maar is die vrees terecht? Crowdfunding biedt een efficiënt en passend antwoord op de kapitaalbehoefte van kleine en middelgrote ondernemingen. Zeker wanneer zij niet in aanmerking komen voor bankfinanciering. Dat zal niet anders zijn wanneer bankfinanciering die kapitaalbehoefte als gevolg van corona in toenemende mate onbeantwoord laat.
Opmars alternatieve financieringsvormen
Ook in Nederland zijn alternatieve financieringsvormen al enige jaren bezig met een opmars. Met name kleine en middelgrote ondernemers blijken de voordelen steeds vaker te ontdekken. Een relatief beperkte kapitaalbehoefte maakt de traditionele bankfinanciering voor hen niet altijd beschikbaar. Het is goed mogelijk dat dit aantal het komende jaar sterk toeneemt als gevolg van corona. Financiering middels inzet van informal investors, business angels en crowdfundingplatformen biedt uitkomst.
Van de gangbare alternatieve financieringsvormen is crowdfunding niet de meest gebruikte. Het aantal investeringen middels private equity, equipment lease en factoring steekt – tot op heden – ver boven dat van crowdfunding uit. Dat neemt echter niet weg dat crowdfunding wint aan populariteit en het aantal middels crowdfunding gefinancierde transacties in korte tijd sterk is toegenomen. Zo steeg het in 2019 middels crowdfundingplatformen opgehaalde kapitaal naar een totaal van 424 miljoen euro. Een groei van 29% ten opzichte van de in 2018 opgehaalde 329 miljoen euro. Maar liefst 385 miljoen euro van het totaal in 2019 opgehaalde bedrag was bestemd voor ondernemingen. De overige investeringen gingen naar maatschappelijke projecten, creatieve projecten en consumentenleningen.
Financieringsstructuur van crowdfunding
Bij crowdfunding zijn in het algemeen drie partijen betrokken: (i) de kapitaalbehoeftige geldnemer, (ii) de crowd die als geldgever bereid is in de kapitaalbehoefte van de geldnemer te voorzien en (iii) het platform dat deze twee partijen bij elkaar brengt. In de (grofweg) vier varianten van crowdfunding die bestaan, investeert de crowd (a) in de vorm van een gift (donation), (b) tegen ontvangst van een beloning (reward based), (c) in de vorm van een lening (loan based) of (d) tegen ontvangst van een recht op dividend (equity based).
De loan based variant is op de Nederlandse crowdfundingplatformen veruit de meest gebruikte vorm van crowdfunding. Van de in 2019 opgehaalde 424 miljoen euro werd 377 miljoen (89%) geïnvesteerd in de vorm van een lening. In volgorde van afnemende populariteit volgden de donation, reward based en equity based varianten. Welke financieringsstructuur wordt gekozen, hangt veelal af van het doel van de crowdfunding en de mogelijkheden van de geldnemer een rendement of aflossing in het vooruitzicht te stellen. Daarnaast kunnen ook de toepasselijke regels van invloed zijn.
Nationale regelgeving
Afhankelijk van welke variant van crowdfunding wordt gekozen, gelden namelijk verschillende regels. In de basis biedt het Nederlandse recht contractsvrijheid. De partijen die één van de hier genoemde crowdfunding varianten toepassen, zullen dat veelal doen op basis van een schenkings-, investerings-, geldlenings- of combinatie van een koop- en leveringsovereenkomst. De vrijheid die partijen hebben – die overigens veelal wordt ingevuld door het crowdfundingplatform – maakt het hun mogelijk aanvullende afspraken op te nemen over bijvoorbeeld de verstrekking van zekerheden, converteerbaarheid van de lening, aanvullende investeringsvoorwaarden of vennootschapsrechtelijke vormgeving van de crowdfunding.
Nederland kent nog geen uniform kader voor regulering van crowdfunding. Op dit moment vallen varianten van de loan based en equity based crowdfunding onder toezicht van de AFM en kwalificeert het deelnemende crowdfundingplatform als beleggingsonderneming of financiële dienstverlener. Het verschil tussen deze kwalificaties is belangrijk aangezien zij een eigen toezichtkader en verschillende wettelijke vereisten kennen. Specifiek voor crowdfunding geschreven regels maken het mogelijk om vormen van crowdfunding die onder het regime van de Wft vallen, middels een ontheffing, vergunning of vrijstelling aan te bieden. Wel blijven er beperkingen bestaan voor het aantrekken van investeerders buiten de landsgrenzen.
EU regelgeving
Op Europees niveau wordt al enige tijd gesproken over de behoefte aan een regelgevend kader. Een eerder daartoe door de Europese Commissie opgezet actieplan en de daaruit voortvloeiende, tot de lidstaten gerichte voorstellen (ECSP en MiFID II wijziging) hebben echter nog niet tot definitieve regelgeving geleid, laat staan een geharmoniseerd kader binnen de EU. De behoefte aan dit kader zal groeien als ondernemers binnen de EU door de gevolgen van de coronacrisis steeds vaker niet in aanmerking komen voor traditionele bankfinanciering. Zolang dit kader er niet is, houden de Nederlandse toezichthouders toezicht op basis van nationale regels en is het niet eenvoudig om op grensoverschrijdende basis crowdfunding aan te bieden binnen de EU.
De kracht van crowdfunding
De kracht van crowdfunding zit hem in het gegeven dat het risico van de gehele financiering niet bij een beperkt aantal financiers ligt. Dat maakt de investering niet alleen laagdrempelig voor de financier, maar ook voor de kapitaalbehoeftige ondernemer. Die hoeft zich via een crowdfundingplatform namelijk alleen te richten tot de (nog) onbekende financiers en bespaart zichzelf een zoektocht en onderhandelingstraject. Hoe groter het bereik van het crowdfundingplatform, des te groter de kans dat de gevraagde financiering wordt opgehaald. Crowdfunding en uitbreiding van het bereik van crowdfundingplatformen binnen de EU zouden daardoor van toegevoegde waarde kunnen zijn in het financieel gezond houden van ondernemingen en de realisatie van hun investeringen. Komt een groeiend aantal ondernemingen door de gevolgen van corona inderdaad niet in aanmerking voor bankfinanciering, dan biedt crowdfunding hun een krachtig alternatief.
Deze blog is geschreven door Peter Bos en Jeroen van Straaten van Wieringa Advocaten te Amsterdam.