Hoeveel verzet en zorgen de bezuinigingsplannen van staatssecretaris Teeven op de gesubsidieerde rechtsbijstand ook oproepen, volgens Tweede Kamerlid voor de VVD Ard van der Steur, zelf werkzaam als advocaat, kunnen de maatregelen deuren openen naar meer gebruik van mediation. “Wie vindt vijf toevoegingen per jaar nog acceptabel?”
Teeven hoopt per 2016 een bezuiniging van 85 miljoen euro op de toegevoegde rechtsbijstand te bewerkstelligen, onder meer door ‘selectie aan de poort’ bij het Juridisch Loket. Dat moet beoordelen of een geschil wel voor de rechter moet komen. Daarnaast wil hij huur- en consumentengeschillen en bepaalde echtscheidingszaken uitsluiten van rechtsbijstand, moet het uurtarief voor advocaten in bewerkelijke zaken met een derde omlaag en wordt een financiële tegemoetkoming voor administratieve kosten in civiele en bestuursrechtelijke zaken geschrapt.
“Ook de VVD bezuinigt niet graag op rechtsbijstand, maar tegelijkertijd betalen wij in Nederland per hoofd van de bevolking meer dan twee keer zoveel aan rechtsbijstand als bijvoorbeeld de Belgen en de Duitsers”, zegt Van der Steur. “En dat terwijl alleen een heel beperkte groep daar gebruik van maakt. De meeste Nederlanders kunnen zich een advocaat niet veroorloven, laat staan dat ze kunnen procederen tot de Hoge Raad. Een beperkte groep kan dat wel omdat wij met zijn allen die rekening betalen.”
Dat mag wat Van der Steur betreft wel wat minder: “Dus vinden wij een beperking van het aantal toevoegingen acceptabel, en is ook een verlaging van het uurtarief niet leuk, maar wel akkoord. Iedereen moet bijdragen.”
Een verslechterde toegang tot de rechtsbijstand voor mensen met minder draagkracht noemt Van der Steur ‘onvermijdelijk.’ “Maar ik zie dat als een stimulans om meer gebruik te maken van alternatieven en ook zelf problemen op te lossen in plaats van die aan de rechter voor te leggen. Wie vindt vijf toevoegingen per jaar nog acceptabel?”
De kritiek van de Orde dat rechtsbijstand met de geplande bezuinigingen een luxeproduct zou worden, veegt Van der Steur van tafel: “De advocatuur is al jaren een luxeproduct dat maar voor een enkeling echt toegankelijk is. De meeste mensen kunnen zich geen advocaat veroorloven, weet ik uit eigen ervaring. Daarom zet ik in op alternatieven voor de traditionele rechtspraak, zoals mediation.”
Omdat het Van der Steur opviel dat er in Nederland nog betrekkelijk weinig gebruik wordt gemaakt van mediation als middel voor conflictoplossing, diende hij eerder dit jaar wetsvoorstellen in die de inzet van mediation tot een ‘logisch en realistisch’ alternatief moeten maken voor de traditionele rechtspraak. De voordelen van mediation volgens de VVD: minder druk op de rechterlijke macht en een efficiëntere, goedkoper wordende rechtsgang.
De toepassing van mediation in Nederland is tot op heden beperkt, omdat er nog geen regels zijn vastgesteld omtrent wie wanneer als mediator mag optreden. Dit is nu nog een vrij beroep: iedereen kan zich mediator noemen. Het wetsvoorstel moet daar een einde aan maken; ook worden kwaliteitseisen en tuchtrecht voor mediators door de instelling van een Register voor mediators in het voorstel geregeld.
Als de wijzigingen in het rechtsbijstandstelsel en de verankering in de wet van mediation nadelige gevolgen zullen hebben voor de advocatuur, moet de beroepsgroep zelf meer op scherp staan, denkt het VVD-Kamerlid. “De advocatuur moet vooral een moderniseringsslag maken en zich specialiseren. Advocaten moeten ook meer oog hebben voor bestaande alternatieven, zoals mediation. Dat geldt met name voor de advocaten die door de belastingbetaler worden betaald. Als iedereen moet inleveren, is het niet onredelijk ook een bijdrage van de sociale advocatuur te vragen. Er zijn veel mensen die nooit zulke bedragen per uur verdienen, die de advocatuur ook na de bezuinigingen nog zal blijven verdienen.”
Reageren? Ga naar de groep Dutch Lawyers op Linkedin