De Orde van Advocaten (NOvA) is gezwicht: advocaten bij rechtsbijstandsverzekeraars mogen ook niet-verzekerden gaan bijstaan. Dat heeft het College van Afgevaardigden van de NOvA donderdag besloten. Het betreft in eerste instantie een experiment. Nieuwkomer BrandMR spreekt van een grote doorbraak.
De NOvA wilde lange tijd niet tegemoetkomen aan de wens van SRK Groep en haar nieuwe label BrandMR om de advocatenregels zo te versoepelen dat advocaten in loondienst van een verzekeraar ook niet-verzekerden mogen bijstaan.
SRK diende daarom in 2019 een handhavingsverzoek in bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM) met het doel de juridische markt te verruimen, al werd dit verzoek in februari 2020 echter afgewezen. In maart kondigde SRK een rechtszaak tegen de NOvA aan, met als doel een einde te maken aan de ‘belemmerende beroepsregels’. Met een Tweede Kamermotie waarin om verdere verruiming van de juridische markt werd verzocht, nam de druk op de orde nog verder toe.
Afgelopen zomer liet BrandMR nog een onderzoek uitvoeren onder ruim 1.500 rechtzoekenden. Hieruit kwam naar voren dat de huidige bepalingen in de Verordening op de advocatuur (Voda) ‘een gezonde marktwerking tegenhouden’ en dat consumenten er mogelijk schade van kunnen ondervinden.
Vrees voor aantasting onafhankelijkheid
De vrees van de advocatenorde was steeds dat de kernwaarde onafhankelijkheid in het geding zou kunnen komen als advocaten in dienst van een rechtsbijstandsverzekeraar ook onverzekerden zouden bijstaan. Tijdens dit nieuwe experiment blijft de kernwaarde volgens de orde nu toch in stand, en wel dankzij de voorwaarde dat de meerderheid van het bestuur van een deelnemende verzekeraar of schaderegelaar zelf advocaat moet zijn.
Het experiment start per 1 januari 2021, gaat maximaal vijf jaar duren en is onderdeel van een breder onderzoek naar een ‘mogelijk nieuw systeem van regelgeving rond toegestane bedrijfsstructuren voor advocaten’, aldus de NOvA in een bericht op de eigen website. Om het voor advocaten werkzaam bij verzekeraars mogelijk te maken om ook niet-verzekerden bij te staan, moet de Voda worden aangepast.
Modernisering regelgeving
“De algemene raad denkt al langer over de vraag of de regelgeving aan modernisering toe is,” zegt Petra van Kampen van de algemene raad nu. “Met dit experiment willen we onderzoeken of nieuwe bedrijfsstructuren leiden tot meer keuze en een lagere drempel voor de rechtzoekende.”
Zij onderstreept wel dat de onafhankelijkheid van de advocaat voorop blijft staan en dat het belang van de cliënt leidend moet zijn, niet de (financiële) belangen van de rechtsbijstandsverzekeraar. “De onafhankelijkheid van de advocaat is verankerd in de wet en staat centraal voor een goede rechtsbedeling. Een advocaat in dienst bij een werkgever waarvan de bestuurders geen advocaat zijn, kan wegens het ontbreken van normering, toezicht en tuchtrecht vanuit commerciële overwegingen onder druk worden gezet om zaken te doen die niet in het belang van de cliënt zijn, maar in het belang van die werkgever.”
Om die reden kunnen rechtsbijstandsverzekeraars of zelfstandige schaderegelingskantoren alleen meedoen aan het experiment als het bestuur voor de meerderheid uit advocaten bestaat. Van Kampen: “Bestuurders die zelf advocaat zijn, zijn ook gebonden aan de kernwaarden van de advocatuur en vallen onder het toezicht door de deken.”
Begin van gezonde marktwerking
Bij BrandMR, het nieuwe rechtsbijstandslabel van SRK Rechtsbijstand dat juridische hulp tegen vaste prijzen aanbiedt, is donderdag de vlag uitgegaan. In een persbericht spreekt het tientallen juristen en advocaten tellende bedrijf van ‘een grote doorbraak in de toegankelijkheid van het recht voor consumenten’ en ‘het begin van een gezonde marktwerking’. BrandMR pleit er immers al langere tijd voor om de beperking in de Voda, die het optreden van advocaten voor onverzekerden niet toestaat, los te laten.
Volgens BrandMR-directeur Peter Hoitinga betekent deze concrete stap naar aanpassing van de advocatenregels vooral goed nieuws voor middeninkomens. “Dit betekent namelijk dat een goede advocaat niet langer voorbehouden is aan een kleine groep mensen met hoge inkomens. Eerder onderzoek van BrandMR wees uit dat maar liefst een kwart van de Nederlanders geen rechtshulp inschakelt wegens onduidelijkheid en hoge kosten. Het experiment is een goed begin om rechtshulp toegankelijker te maken. We zijn blij met deze eerste stap naar verbreding van de toegang tot het recht.”
BrandMR grijpt het experiment dan ook met beide handen aan, in de woorden van Hoitinga ‘om te laten zien dat toegankelijkheid, betaalbaarheid en helderheid samen kunnen gaan met hoogwaardig juridisch advies’. “We gaan nu zorgen dat we aan de eisen van het experiment voldoen.”
Dit betekent concreet voor SRK Groep onder meer dat statutair bestuurder Peter Leermakers wordt beëdigd als advocaat en dat er enkele aanpassingen worden gedaan in de governance. Hoitinga: “We blijven daarnaast wel van mening dat onderscheid op basis van bedrijfsstructuren onnodig is, omdat het gaat om een goede naleving van de advocatuurlijke kernwaarden. Een structurele aanpassing van de verordening om juridische hulp blijvend toegankelijk te maken blijft ons einddoel. Daar dragen we door deelname aan het experiment graag aan bij.”
